opowiedzieć
Old Polish edit
Etymology edit
From o- + powiedzieć. First attested in 1394.
Pronunciation edit
Verb edit
opowiedzieć pf (imperfective opowiadać)
- to inform, to let know; to tell about
- 1959 [1394], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty poznańskie, volume I, number 307:
- Kedym Broniszeui pobral dobitek, tedym opouedzal starsemu
- [Kiedym Broniszewi pobral dobytek, tedym opowiedział starszemu]
- to announce, to proclaim, to make known
- 1858 [c. 1408], “Wyroki sądów miejskich czyli ortyle [Urban court rulings i.e. "Ortyls"]”, in Wacław Aleksander Maciejowski, editor, Historia prawodawstw słowiańskich [History of Slavic lawmaking], volume 6, page 117:
- Thedy woythow poszel ma ludzyom opowyedzyecz, ysz maya gayny sząd
- [Tedy wojtow poseł ma ludziom opowiedzieć, iż mają gajny sąd]
- (law) to report in court; to make a statement
- 1950 [1482], Władysław Kuraszkiewicz, Adam Wolff, editors, Zapiski i roty polskie XV-XVI wieku z ksiąg sądowych ziemi warszawskiej, number 1597:
- Jako my then lysth szgorzal, kthorym myal na tho szyedlyszko oth xyandza Janusza, y wczasz opowyedzal, ysz szgorzal
- [Jako mi ten list zgorzał, ktorym miał na to siedlisko ot księdza Janusza, i w czas opowiedział, iż zgorzał]
- to announce someone's arrival
- 1930 [Fifteenth century], “Judith”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[1], 16, 10:
- Y wyedly iø (sc. Judyt) ku stanu Olofernowu y opowyedzely iø (annuntiantes eam)
- [I wiedli ją (sc. Judyt) ku stanu Olofernowu, i opowiedzieli ją (annuntiantes eam)]
- to answer; to reply; to respond
- Synonym: odpowiedzieć
- Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa[2], page 391:
- Tedy opovyedzyal (respondens Mat 19, 27) svyathy Pyotr y rzekl
- [Tedy opowiedział (respondens Mat 19, 27) Święty Piotr i rzekł]
Related terms edit
noun
verbs
- powiedzieć pf, powiedać impf
Descendants edit
- Polish: opowiedzieć
References edit
- Bańkowski, Andrzej (2000) “opowiedzieć”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
- B. Sieradzka-Baziur, editor (2011–2015), “opowiedzieć”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
Polish edit
Etymology edit
Inherited from Old Polish opowiedzieć. By surface analysis, o- + powiedzieć.
Pronunciation edit
- IPA(key): /ɔ.pɔˈvjɛ.d͡ʑɛt͡ɕ/
- (Middle Polish) IPA(key): /ɔ.pɔˈvjɛ.d͡ʑɛt͡ɕ/
Audio (file) - Rhymes: -ɛd͡ʑɛt͡ɕ
- Syllabification: o‧po‧wie‧dzieć
Verb edit
opowiedzieć pf (imperfective opowiadać)
- (transitive) to tell, to narrate (to present a series of events using words) [+dative = to whom] [+ o (locative) = about whom/what]
- (reflexive with się) to back, to side with [+ za (instrumental) = someone/something], [+ przeciwko (dative) = against someone/something]
- (transitive, obsolete) to inform, to tell, to announce
- (transitive, obsolete, hunting, of a dog) to announce an animal's location by barking
- (transitive, Middle Polish) to bode
- Synonym: zapowiedzieć
- (transitive, Middle Polish, law) to warn the interested party verbally of a request or proceeding taking place within a specified period
- (transitive, Middle Polish) to reply
- Synonym: odpowiedzieć
- (reflexive with się, literary) to justify (to explain actions or intentions so as to gain the approval of someone) [+dative = to whom] [+ z (genitive) = what]
- (reflexive with się) to announce one's arrival or departure
- (reflexive with się, Middle Polish) to tell about oneself
- (reflexive with się, Middle Polish) to speak one's mind, to express one's opinion
- (reflexive with się, Middle Polish) to institute
- Synonym: powołać się
Conjugation edit
Derived terms edit
noun
Related terms edit
adjectives
nouns
verbs
- powiedzieć pf, powiadać impf
References edit
Further reading edit
- opowiedzieć in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
- opowiedzieć in Polish dictionaries at PWN
- Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “opowiedzieć”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
- Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “opowiedzieć się”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
- “OPOWIEDZIEĆ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 24.03.2016
- Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “opowiedzieć”, in Słownik języka polskiego[3]
- Aleksander Zdanowicz (1861) “opowiedzieć”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861[4]
- J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1904), “opowiedzieć”, in Słownik języka polskiego[5] (in Polish), volume 3, Warsaw, page 810
- opowiedzieć in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego