կտուց

Armenian

Etymology

Inherited from Old Armenian կտուց (ktucʻ).

Pronunciation

• (Eastern Armenian) IPA^(key): /kəˈtut͡sʰ/, [kətút͡sʰ]
• (Western Armenian) IPA^(key): /ɡəˈdut͡s/, [ɡədút͡sʰ]
• Hyphenation: կը‧տուց

Noun

կտուց • (ktucʻ)

1. beak, bill

Declension

i-type, inanimate (Eastern Armenian)
	singular	plural
nominative	կտուց (ktucʻ)	կտուցներ (ktucʻner)
dative	կտցի (ktcʻi)	կտուցների (ktucʻneri)
ablative	կտցից (ktcʻicʻ)	կտուցներից (ktucʻnericʻ)
instrumental	կտցով (ktcʻov)	կտուցներով (ktucʻnerov)
locative	կտցում (ktcʻum)	կտուցներում (ktucʻnerum)
	definite forms
nominative	կտուցը/կտուցն (ktucʻə/ktucʻn)	կտուցները/կտուցներն (ktucʻnerə/ktucʻnern)
dative	կտցին (ktcʻin)	կտուցներին (ktucʻnerin)
	1st person possessive forms (my)
nominative	կտուցս (ktucʻs)	կտուցներս (ktucʻners)
dative	կտցիս (ktcʻis)	կտուցներիս (ktucʻneris)
ablative	կտցիցս (ktcʻicʻs)	կտուցներիցս (ktucʻnericʻs)
instrumental	կտցովս (ktcʻovs)	կտուցներովս (ktucʻnerovs)
locative	կտցումս (ktcʻums)	կտուցներումս (ktucʻnerums)
	2nd person possessive forms (your)
nominative	կտուցդ (ktucʻd)	կտուցներդ (ktucʻnerd)
dative	կտցիդ (ktcʻid)	կտուցներիդ (ktucʻnerid)
ablative	կտցիցդ (ktcʻicʻd)	կտուցներիցդ (ktucʻnericʻd)
instrumental	կտցովդ (ktcʻovd)	կտուցներովդ (ktucʻnerovd)
locative	կտցումդ (ktcʻumd)	կտուցներումդ (ktucʻnerumd)

i-type, inanimate (Eastern Armenian)
	singular	plural
nominative	կտուց (ktucʻ)	կտուցներ (ktucʻner)
dative	կտուցի (ktucʻi)	կտուցների (ktucʻneri)
ablative	կտուցից (ktucʻicʻ)	կտուցներից (ktucʻnericʻ)
instrumental	կտուցով (ktucʻov)	կտուցներով (ktucʻnerov)
locative	կտուցում (ktucʻum)	կտուցներում (ktucʻnerum)
	definite forms
nominative	կտուցը/կտուցն (ktucʻə/ktucʻn)	կտուցները/կտուցներն (ktucʻnerə/ktucʻnern)
dative	կտուցին (ktucʻin)	կտուցներին (ktucʻnerin)
	1st person possessive forms (my)
nominative	կտուցս (ktucʻs)	կտուցներս (ktucʻners)
dative	կտուցիս (ktucʻis)	կտուցներիս (ktucʻneris)
ablative	կտուցիցս (ktucʻicʻs)	կտուցներիցս (ktucʻnericʻs)
instrumental	կտուցովս (ktucʻovs)	կտուցներովս (ktucʻnerovs)
locative	կտուցումս (ktucʻums)	կտուցներումս (ktucʻnerums)
	2nd person possessive forms (your)
nominative	կտուցդ (ktucʻd)	կտուցներդ (ktucʻnerd)
dative	կտուցիդ (ktucʻid)	կտուցներիդ (ktucʻnerid)
ablative	կտուցիցդ (ktucʻicʻd)	կտուցներիցդ (ktucʻnericʻd)
instrumental	կտուցովդ (ktucʻovd)	կտուցներովդ (ktucʻnerovd)
locative	կտուցումդ (ktucʻumd)	կտուցներումդ (ktucʻnerumd)

Derived terms

• բադակտուց (badaktucʻ)

Old Armenian

Etymology

The origin is uncertain. May contain the suffix -ուց (-ucʻ).

Noun

կտուց • (ktucʻ)

1. beak, bill

Declension

i-a-type

	singular		plural
nominative	կտուց (ktucʻ)		կտուցք (ktucʻkʻ)
genitive	կտցի (ktcʻi)		կտցաց (ktcʻacʻ)
dative	կտցի (ktcʻi)		կտցաց (ktcʻacʻ)
accusative	կտուց (ktucʻ)		կտուցս (ktucʻs)
ablative	կտցէ (ktcʻē)		կտցաց (ktcʻacʻ)
instrumental	կտցաւ (ktcʻaw)		կտցաւք = կտցօք (ktcʻawkʻ = ktcʻōkʻ)
locative	կտցի (ktcʻi)		կտուցս (ktucʻs)

Derived terms

• կարմրակտուց (karmraktucʻ)
• կորակտուց (koraktucʻ)
• կռակտուց (kṙaktucʻ)
• կտցար (ktcʻar)
• կտցաւոր (ktcʻawor)
• կտցեմ (ktcʻem)
• սրակտուց (sraktucʻ)

 

Descendants

• Middle Armenian: կտնուց (ktnucʻ), կտունց (ktuncʻ)
• Armenian: կտուց (ktucʻ)

Further reading

• Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “կտուց”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
• Ačaṙean, Hračʻeay (1973) “կտուց”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, volume II, Yerevan: University Press, page 678a
• J̌ahukyan, Geworg (1987) Hayocʻ lezvi patmutʻyun; naxagrayin žamanakašrǰan [History of the Armenian language: The Pre-Literary Period]‎^[1] (in Armenian), Yerevan: Academy Press, page 609, tentatively compares to Dargwa къудкъуди (ɢudɢudi, “beak”) and suspects a Northeast Caucasian borrowing; for this word see Nikolaev, Sergei L., Starostin, Sergei A. (1994) “*GwēṭV ~ *GēṭwV”, in A North Caucasian Etymological Dictionary‎^[2], Moscow: Asterisk Publishers
• Džaukjan, G. B. (1988) “О соотношении хайасского и армянского языков [On the Interrelation of the Ḫayaša and Armenian Languages]”, in Patma-banasirakan handes [Historical-Philological Journal]‎^[3] (in Russian), number 2, Yerevan: Academy Press, page 69 of 68–88, derives from a Georgian-Zan descendant of Proto-Kartvelian *ḳrṭ-, whence Georgian ნისკარტი (nisḳarṭi, “beak, bill”)
• Djahukian, Gevork B. (1990) “Did Armenians Live in Asia Anterior Before the Twelfth Century B.C.?”, in T. L. Markey and J. A. C. Greppin, editors, When Worlds Collide: Indo-Europeans and Pre-Indo-Europeans, Ann Arbor: Karoma Publishers, page 31 of 25–33, the same as in 1988