Wiktionary

ճանապարհ

Armenian

edit

Etymology

edit

From Old Armenian ճանապարհ (čanaparh).

Pronunciation

edit

Noun

edit

ճանապարհ • (čanaparh)

  1. road, path, way, route
    ճանապարհը ցույց տալ ― čanaparhə cʻuycʻ tal ― to show the way
    երկար ճանապարհ ― erkar čanaparh ― long way
    ճանապարհ ընկնել ― čanaparh ənknel ― to depart
  2. means, way, manner, method, process
    այս ճանապարհով ոչինչ չի ստացվի ― ays čanaparhov očʻinčʻ čʻi stacʻvi ― we can achieve nothing this way

Usage notes

edit

The final -հ (-h) is not pronounced.

Declension

edit
i-type, inanimate (Eastern Armenian)
singular plural
nominative ճանապարհ (čanaparh) ճանապարհներ (čanaparhner)
dative ճանապարհի (čanaparhi) ճանապարհների (čanaparhneri)
ablative ճանապարհից (čanaparhicʻ) ճանապարհներից (čanaparhnericʻ)
instrumental ճանապարհով (čanaparhov) ճանապարհներով (čanaparhnerov)
locative ճանապարհում (čanaparhum) ճանապարհներում (čanaparhnerum)
definite forms
nominative ճանապարհը/ճանապարհն (čanaparhə/čanaparhn) ճանապարհները/ճանապարհներն (čanaparhnerə/čanaparhnern)
dative ճանապարհին (čanaparhin) ճանապարհներին (čanaparhnerin)
1st person possessive forms (my)
nominative ճանապարհս (čanaparhs) ճանապարհներս (čanaparhners)
dative ճանապարհիս (čanaparhis) ճանապարհներիս (čanaparhneris)
ablative ճանապարհիցս (čanaparhicʻs) ճանապարհներիցս (čanaparhnericʻs)
instrumental ճանապարհովս (čanaparhovs) ճանապարհներովս (čanaparhnerovs)
locative ճանապարհումս (čanaparhums) ճանապարհներումս (čanaparhnerums)
2nd person possessive forms (your)
nominative ճանապարհդ (čanaparhd) ճանապարհներդ (čanaparhnerd)
dative ճանապարհիդ (čanaparhid) ճանապարհներիդ (čanaparhnerid)
ablative ճանապարհիցդ (čanaparhicʻd) ճանապարհներիցդ (čanaparhnericʻd)
instrumental ճանապարհովդ (čanaparhovd) ճանապարհներովդ (čanaparhnerovd)
locative ճանապարհումդ (čanaparhumd) ճանապարհներումդ (čanaparhnerumd)

Synonyms

edit

References

edit
  • Dum-Tragut, Jasmine (2009) Armenian: Modern Eastern Armenian (London Oriental and African Language Library; 14), Amsterdam, Philadelphia: John Benjamins Publishing Company, page 28

Old Armenian

edit

Etymology

edit

By haplology from earlier *ճարանապարհ (*čaranaparh), from Iranian *čarana-parθ, composed of *čarana- (“to go”) and *parθ (“passage”). For the first part compare Avestan 𐬗𐬀𐬭𐬁𐬥𐬍 (carānī, “I move, approach”), Sanskrit चरण (caraṇa), ultimately from Proto-Indo-Iranian *čálHati. The second part is ultimately from Proto-Iranian *pr̥tuš.

Noun

edit

ճանապարհ • (čanaparh)

  1. way, road, route, street, path
    վարուն ճանապարհ ― varun čanaparh ― great thoroughfare
    ճանապարհ արքունի ― čanaparh arkʻuni ― highway, public road, thoroughfare
    կիցք ճանապարհաց ― kicʻkʻ čanaparhacʻ ― crossroad
    անկոխ, զարտուղի ճանապարհ ― ankox, zartułi čanaparh ― by-way, by-path
    ճանապարհ անգնաց, անկոխ ― čanaparh angnacʻ, ankox ― impassable road
    տղմալից ճանապարհ ― tłmalicʻ čanaparh ― dirty or muddy road or street
    ճանապարհ երկնից ― čanaparh erknicʻ ― the way of heaven, the path of virtue
    ճանապարհք մարմնոյ ― čanaparhkʻ marmnoy ― the senses
    ի ճանապարհին, առ ճանապարհաւ, զճանապարհաւ ― i čanaparhin, aṙ čanaparhaw, zčanaparhaw ― on the road, by the way, on a journey, during the journey
    ճանապարհ արարեալ ― čanaparh arareal ― on or by the way
    ճանապարհ առնել ― čanaparh aṙnel ― to open, to prepare a way
    ճանապարհ ունել ― čanaparh unel ― to advance, to go forward, to get on
    անցանել զճանապարհաւ ― ancʻanel zčanaparhaw ― to take a wrong course, to go astray, to err
    թիւրել զճանապարհս ուրուք ― tʻiwrel zčanaparhs urukʻ ― to mislead, to lead astray, to put out of the right way, to cause to err
    արգելուլ, փակել, խափանել զճանապարհ ― argelul, pʻakel, xapʻanel zčanaparh ― to interrupt or block the way, to stop up, to obstruct
    յաջողել զճանապարհս իւր ― yaǰołel zčanaparhs iwr ― to prosper, to get on prosperously, to thrive
    ի ճանապարհի իւրում երթալ ― i čanaparhi iwrum ertʻal ― to go one's own way; (figuratively) to pursue one's point
    գնալ զճանապարհս/զճանապարհ ուրուք ― gnal zčanaparhs/zčanaparh urukʻ ― to go by the same way as, to tread in the same steps; to follow, to imitate
    ընդ ո՞ր ճանապարհ ― ənd o?r čanaparh ― by what road? by what way? which way?
    ընդ ուղիղ ճանապարհն ― ənd ułił čanaparhn ― straight forward
    այս ճանապարհ հանէ ի գիւղ մի ― ays čanaparh hanē i giwł mi ― this road leads to a village
    զրուցատրութեամբ կարճի ճանապարհն ― zrucʻatrutʻeamb karči čanaparhn ― company shortens distance
  2. journey
    աւուր միոյ ճանապարհ ― awur mioy čanaparh ― a day's journey
    ճանապարհ երից աւուրց ― čanaparh ericʻ awurcʻ ― three day's journey
    ճանապարհ առնել ― čanaparh aṙnel ― to go along, to travel, to undertake a journey
    ի ճանապարհ անկանել ― i čanaparh ankanel ― to set out on, to begin a journey, to start
    դնել ի ճանապարհ ― dnel i čanaparh ― to see off on a journey
  3. mediation
  4. means, way, manner, method, process

Declension

edit
i-a-type
singular plural
nominative ճանապարհ (čanaparh) ճանապարհք (čanaparhkʻ)
genitive ճանապարհի (čanaparhi) ճանապարհաց (čanaparhacʻ)
dative ճանապարհի (čanaparhi) ճանապարհաց (čanaparhacʻ)
accusative ճանապարհ (čanaparh) ճանապարհս (čanaparhs)
ablative ճանապարհէ (čanaparhē) ճանապարհաց (čanaparhacʻ)
instrumental ճանապարհաւ (čanaparhaw) ճանապարհաւք = ճանապարհօք (čanaparhawkʻ = čanaparhōkʻ)
locative ճանապարհի (čanaparhi) ճանապարհս (čanaparhs)

Derived terms

edit
Derived terms

Descendants

edit
  • Armenian: ճանապարհ (čanaparh), ճամփա (čampʻa)

Further reading

edit
  • Petrosean, Matatʻeay (1879) “ճանապարհ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
  • Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “ճանապարհ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
  • Ačaṙean, Hračʻeay (1971–1979) “ճանապարհ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press
Retrieved from "https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=ճանապարհ&oldid=79924026"