պարծիմ
Old Armenian
editAlternative forms
edit- պարծանամ (parcanam)
Etymology
editThe origin is uncertain. Perhaps related to հպարտ (hpart), պանծամ (pancam).
Verb
editպարծիմ • (parcim)
- to boast
- 5th century, Agatʻangełos, Patmutʻiwn Hayocʻ [History of the Armenians] 206:[1]
- Արդ՝ ելեալ դահճապետն պարծելով՝ չարամահ առնել զնա, եւ ետ հանել զնոսա շղթայիւք ի քաղաքէն ընդ դուռն հարաւոյ, ընդ կողմն պողոտային որ հանէր ի Մեծամօրի կամուրջն, ի տեղին յայն, ուր սովոր էին սպանանել զամենայն մահապարտս, ի ճախճախուտ տեղի մի, մօտ ի պարկէն փոսին որ շուրջ գայր զքաղաքաւն։ Եւ վարեցին չորս չորս ցիցս միում միում ի նոցանէն։
- Ard, eleal dahčapetn parcelov, čʻaramah aṙnel zna, ew et hanel znosa šłtʻayiwkʻ i kʻałakʻēn ənd duṙn harawoy, ənd kołmn połotayin or hanēr i Mecamōri kamurǰn, i tełin yayn, ur sovor ēin spananel zamenayn mahaparts, i čaxčaxut tełi mi, mōt i parkēn pʻosin or šurǰ gayr zkʻałakʻawn. Ew varecʻin čʻors čʻors cʻicʻs mium mium i nocʻanēn.
- Translation by Robert W. Thomson
- So the chief-executioner came out boasting that he would put her to a cruel death. He had them taken in chains out of the city by the South Gate, along the road that leads to the Metsamawr bridge, to the place where they were accustomed to execute those condemned to death, a marshy place near the moat which ran round the city. And they brought four stakes for each one of them.
- Արդ՝ ելեալ դահճապետն պարծելով՝ չարամահ առնել զնա, եւ ետ հանել զնոսա շղթայիւք ի քաղաքէն ընդ դուռն հարաւոյ, ընդ կողմն պողոտային որ հանէր ի Մեծամօրի կամուրջն, ի տեղին յայն, ուր սովոր էին սպանանել զամենայն մահապարտս, ի ճախճախուտ տեղի մի, մօտ ի պարկէն փոսին որ շուրջ գայր զքաղաքաւն։ Եւ վարեցին չորս չորս ցիցս միում միում ի նոցանէն։
Conjugation
editmediopassive
| infinitive | պարծել, պարծիլ* (parcel, parcil*) | participle | պարծեցեալ, պարծեալ (parcecʻeal, parceal) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| causative | պարծեցուցանեմ (parcecʻucʻanem) | aorist stem | պարծեց- (parcecʻ-) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | պարծիմ (parcim) | պարծիս (parcis) | պարծի (parci) | պարծիմք (parcimkʻ) | պարծիք (parcikʻ) | պարծին (parcin) | |
| imperfect | պարծէի (parcēi) | պարծէիր (parcēir) | պարծէր, պարծիւր (parcēr, parciwr) | պարծէաք (parcēakʻ) | պարծէիք (parcēikʻ) | պարծէին (parcēin) | |
| aorist | պարծեցայ (parcecʻay) | պարծեցար (parcecʻar) | պարծեցաւ (parcecʻaw) | պարծեցաք (parcecʻakʻ) | պարծեցայք (parcecʻaykʻ) | պարծեցան (parcecʻan) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | պարծիցիմ (parcicʻim) | պարծիցիս (parcicʻis) | պարծիցի (parcicʻi) | պարծիցիմք (parcicʻimkʻ) | պարծիցիք (parcicʻikʻ) | պարծիցին (parcicʻin) | |
| aorist | պարծեցայց (parcecʻaycʻ) | պարծեսցիս (parcescʻis) | պարծեսցի (parcescʻi) | պարծեսցուք (parcescʻukʻ) | պարծեսջիք (parcesǰikʻ) | պարծեսցին (parcescʻin) | |
| imperatives | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| imperative | — | պարծեա՛ց, պարծեա՛ (parceácʻ, parceá) | — | — | պարծեցարո՛ւք (parcecʻarúkʻ) | — | |
| cohortative | — | պարծեսջի՛ր (parcesǰír) | — | — | պարծեսջի՛ք (parcesǰíkʻ) | — | |
| prohibitive | — | մի՛ պարծիր (mí parcir) | — | — | մի՛ պարծիք (mí parcikʻ) | — | |
| *post-classical | |||||||
Derived terms
edit- ամենապարծ (amenaparc)
- անպարծ (anparc)
- անպարծելի (anparceli)
- անպարծութիւն (anparcutʻiwn)
- գեղեցկապարծիկ (gełecʻkaparcik)
- գերապարծ (geraparc)
- գերապարծեալ (geraparceal)
- երկնապարծ (erknaparc)
- զրապարծ (zraparc)
- ընդունայնապարծ (əndunaynaparc)
- ինքնապարծ (inkʻnaparc)
- ձիապարծիկ (jiaparcik)
- մեծապարծ (mecaparc)
- մեծապարծուն (mecaparcun)
- ունայնապարծ (unaynaparc)
- պայծառապարծ (paycaṙaparc)
- պարծ (parc)
- պարծական (parcakan)
- պարծանք (parcankʻ)
- պարծենալութիւն (parcenalutʻiwn)
- պարծենողութիւն (parcenołutʻiwn)
- պարծեցուցանեմ (parcecʻucʻanem)
- պարծոյկ (parcoyk)
- պարծուկ (parcuk)
- պարծումն (parcumn)
- պարծունակ (parcunak)
- սնապարծ (snaparc)
- սնապարծիկ (snaparcik)
- սնապարծիմ (snaparcim)
- սնապարծութիւն (snaparcutʻiwn)
- ստապարծ (staparc)
Descendants
edit- Armenian: պարծենալ (parcenal)
References
edit- ^ Thomson, R. W. (1976) Agathangelos, History of the Armenians[1], Albany, NY: State University of New York Press, pages 212–213
Further reading
edit- Ačaṙean, Hračʻeay (1979) “պարծ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, volume IV, Yerevan: University Press, page 63a
- Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “պարծիմ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- J̌ahukyan, Geworg (2010) “պարծիմ”, in Vahan Sargsyan, editor, Hayeren stugabanakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), Yerevan: Asoghik, page 632a
- Petrosean, Matatʻeay (1879) “պարծիմ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy