काण

Sanskrit

Etymology

Borrowed from Dravidian, ultimately from Proto-Dravidian *kāṇ-ā (“not seeing”). Compare Tamil காண் (kāṇ), Telugu కాను (kānu).

Pronunciation

• (Vedic) IPA^(key): /kɑː.ɳɐ́/
• (Classical) IPA^(key): /ˈkɑː.ɳɐ/

Adjective

काण • (kāṇá) stem

1. blind in one eye
   • c. 1700 BCE – 1200 BCE, Ṛgveda 10.155.1:

     अरा॑यि॒ काणे॒ विक॑टे गि॒रिं ग॑च्छ सदान्वे।
     शि॒रिम्बि॑ठस्य॒ सत्व॑भि॒स्तेभि॑ष्ट्वा चातयामसि॥

     árāyi kā́ṇe víkaṭe giríṃ gaccha sadānve.
     śirímbiṭhasya sátvabhistébhiṣṭvā cātayāmasi.

     • 1896 translation by Ralph T. H. Griffith

       ARAYI, one-eyed limping hag, fly, ever-screeching, to the hill.
       We frighten thee away with these, the heroes of Sirimbitha.

   • c. 1200 BCE – 1000 BCE, Atharvaveda 12.4.3:

     कूटयास्य सं शीर्यन्ते श्लोणया काटमर्दति ।
     बण्डया दह्यन्ते गृहाः काणया दीयते स्वम् ॥

     kūṭayāsya saṃ śīryante śloṇayā kāṭamardati .
     baṇḍayā dahyante gṛhāḥ kāṇayā dīyate svam .

     They perish through a hornless cow, a lame cow sinks them in a pit.
     Through a maimed cow his house is burnt: a one-eyed cow destroys his wealth.

   • c. 1200 BCE – 800 BCE, Kṛṣṇa-Yajurveda (Taittirīya Saṃhitā) 2.5.1.7
   • c. 200 BCE – 200 CE, Manusmṛti
   • c. 400 BCE, Mahābhārata
2. perforated, pierced
   • c. 800 CE – 950 CE, Nārāyaṇa, Hitopadeśa
   • c. 300 BCE, Pañcatantra
   • c. 400 CE, Bhartṛhari

Declension

Masculine a-stem declension of काण (kāṇá)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	काणः kāṇáḥ	काणौ / काणा¹ kāṇaú / kāṇā́¹	काणाः / काणासः¹ kāṇā́ḥ / kāṇā́saḥ¹
Vocative	काण kā́ṇa	काणौ / काणा¹ kā́ṇau / kā́ṇā¹	काणाः / काणासः¹ kā́ṇāḥ / kā́ṇāsaḥ¹
Accusative	काणम् kāṇám	काणौ / काणा¹ kāṇaú / kāṇā́¹	काणान् kāṇā́n
Instrumental	काणेन kāṇéna	काणाभ्याम् kāṇā́bhyām	काणैः / काणेभिः¹ kāṇaíḥ / kāṇébhiḥ¹
Dative	काणाय kāṇā́ya	काणाभ्याम् kāṇā́bhyām	काणेभ्यः kāṇébhyaḥ
Ablative	काणात् kāṇā́t	काणाभ्याम् kāṇā́bhyām	काणेभ्यः kāṇébhyaḥ
Genitive	काणस्य kāṇásya	काणयोः kāṇáyoḥ	काणानाम् kāṇā́nām
Locative	काणे kāṇé	काणयोः kāṇáyoḥ	काणेषु kāṇéṣu
Notes	¹Vedic

Feminine ā-stem declension of काणा (kāṇā́)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	काणा kāṇā́	काणे kāṇé	काणाः kāṇā́ḥ
Vocative	काणे kā́ṇe	काणे kā́ṇe	काणाः kā́ṇāḥ
Accusative	काणाम् kāṇā́m	काणे kāṇé	काणाः kāṇā́ḥ
Instrumental	काणया / काणा¹ kāṇáyā / kāṇā́¹	काणाभ्याम् kāṇā́bhyām	काणाभिः kāṇā́bhiḥ
Dative	काणायै kāṇā́yai	काणाभ्याम् kāṇā́bhyām	काणाभ्यः kāṇā́bhyaḥ
Ablative	काणायाः / काणायै² kāṇā́yāḥ / kāṇā́yai²	काणाभ्याम् kāṇā́bhyām	काणाभ्यः kāṇā́bhyaḥ
Genitive	काणायाः / काणायै² kāṇā́yāḥ / kāṇā́yai²	काणयोः kāṇáyoḥ	काणानाम् kāṇā́nām
Locative	काणायाम् kāṇā́yām	काणयोः kāṇáyoḥ	काणासु kāṇā́su
Notes	¹Vedic ²Brāhmaṇas

Neuter a-stem declension of काण (kāṇá)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	काणम् kāṇám	काणे kāṇé	काणानि / काणा¹ kāṇā́ni / kāṇā́¹
Vocative	काण kā́ṇa	काणे kā́ṇe	काणानि / काणा¹ kā́ṇāni / kā́ṇā¹
Accusative	काणम् kāṇám	काणे kāṇé	काणानि / काणा¹ kāṇā́ni / kāṇā́¹
Instrumental	काणेन kāṇéna	काणाभ्याम् kāṇā́bhyām	काणैः / काणेभिः¹ kāṇaíḥ / kāṇébhiḥ¹
Dative	काणाय kāṇā́ya	काणाभ्याम् kāṇā́bhyām	काणेभ्यः kāṇébhyaḥ
Ablative	काणात् kāṇā́t	काणाभ्याम् kāṇā́bhyām	काणेभ्यः kāṇébhyaḥ
Genitive	काणस्य kāṇásya	काणयोः kāṇáyoḥ	काणानाम् kāṇā́nām
Locative	काणे kāṇé	काणयोः kāṇáyoḥ	काणेषु kāṇéṣu
Notes	¹Vedic

Descendants

• Dardic:
  • Kashmiri: کۄنُ (kọnu)
  • Khowar: کان (kāṇu)
  • Tirahi: kā́na
  • → Proto-Nuristani:
    • Ashkun: kā̃ṛa, kā̃ṛī
    • Kamkata-viri: kãŕ
    • Prasuni: kə̄̃
    • Waigali: kŕǟ̃
• Pali: kāṇa
• Prakrit: 𑀓𑀸𑀡 (kāṇa)
  • Central:
    • Sauraseni Prakrit: 𑀓𑀸𑀡 (kāṇa)
      • Hindustani: kān, kānā

        Hindi: कान, काना

        Urdu: کَان (kān), کانا (kānā)

  • Eastern:
    • Magadhi Prakrit:
      • Assamese: কনা (kona), কানা (kana)
      • Bengali: কানা (kana)
      • Bihari:
        • Bhojpuri: कान (kān), कानि (kāni), कन्वा (kanvā)
        • Maithili: कान (kān), काना (kānā), कनहा (kanᵊhā)
      • Odia: କଣା (kôṇa), କାଣୀ (kaṇi)
  • Northern:
    • Khasa Prakrit:
      • Central Pahari:
        • Kumaoni: काणो (kāṇo), काण (kā̃ṛ̃)
      • Eastern Pahari:
        • Nepali: कानु (kānu)
  • Northwestern:
    • Paisaci Prakrit:
      • Takka Apabhramsa:
        • Lahnda: کاݨاں (kāṇā̃)
        • Punjabi: kāṇā̃

          Gurmukhi script: ਕਾਣਾਂ

          Shahmukhi script: کَاݨَاں

      • Vracada Apabhramsa:
        • Sindhi: kāṇo

          Arabic script: ڪَاڻو

          Devanagari script: काणो

          • Jadgali: [script needed] (kāṇā)
          • Kachchi: કાણી (kāṇī)
  • Southern:
    • Helu Prakrit:
      • Dhivehi: ކަނު (kanu), ކަޱަ (kaṇa)
      • Sinhalese: කණ (kaṇa)
    • Maharastri Prakrit:
      • Marathi: काणा (kāṇā)
  • Western:
    • Sauraseni Prakrit: 𑀓𑀸𑀡 (kāṇa)
      • Gujarati: કાણુ (kāṇu)

References

• Turner, Ralph Lilley (1969–1985) “kana”, in A Comparative Dictionary of the Indo-Aryan Languages, London: Oxford University Press, page 154

Further reading

• Monier Williams (1899) “काण”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 269.