क्षेपयति

Sanskrit

Alternative forms

Alternative scripts

Etymology

Inherited from Proto-Indo-Aryan *kṣaypáyati, from Proto-Indo-Iranian [Term?], from Proto-Indo-European *ksoybʰ-éye-ti.

Pronunciation

(Vedic) IPA^(key): /kʂɐj.pɐ.jɐ.ti/
(Classical Sanskrit) IPA^(key): /ˈkʂeː.pɐ.jɐ.t̪i/

Verb

क्षेपयति • (kṣepayati) third-singular indicative (class 10, type P, causative, root क्षिप्)

causes to cast or throw into (+ अन्तर् (antar))
- c. 1000, Somadeva, Kathāsaritsāgara xiii.160
throws into
- c. 500 BCE – 100 BCE, Rāmāyaṇa ii.76.16
causes to descends into [with locative]
- c. 1000, Somadeva, Kathāsaritsāgara lxxv.121
passes or whiles away

Conjugation

Present: क्षेपयति (kṣepáyati), क्षेपयते (kṣepáyate)
	Active			Mediopassive
	Singular	Dual	Plural	Singular	Dual	Plural
Indicative
Third	क्षेपयति kṣepáyati	क्षेपयतः kṣepáyataḥ	क्षेपयन्ति kṣepáyanti	क्षेपयते kṣepáyate	क्षेपयेते kṣepáyete	क्षेपयन्ते kṣepáyante
Second	क्षेपयसि kṣepáyasi	क्षेपयथः kṣepáyathaḥ	क्षेपयथ kṣepáyatha	क्षेपयसे kṣepáyase	क्षेपयेथे kṣepáyethe	क्षेपयध्वे kṣepáyadhve
First	क्षेपयामि kṣepáyāmi	क्षेपयावः kṣepáyāvaḥ	क्षेपयामः / क्षेपयामसि¹ kṣepáyāmaḥ / kṣepáyāmasi¹	क्षेपये kṣepáye	क्षेपयावहे kṣepáyāvahe	क्षेपयामहे kṣepáyāmahe
Imperative
Third	क्षेपयतु kṣepáyatu	क्षेपयताम् kṣepáyatām	क्षेपयन्तु kṣepáyantu	क्षेपयताम् kṣepáyatām	क्षेपयेताम् kṣepáyetām	क्षेपयन्ताम् kṣepáyantām
Second	क्षेपय kṣepáya	क्षेपयतम् kṣepáyatam	क्षेपयत kṣepáyata	क्षेपयस्व kṣepáyasva	क्षेपयेथाम् kṣepáyethām	क्षेपयध्वम् kṣepáyadhvam
First	क्षेपयाणि kṣepáyāṇi	क्षेपयाव kṣepáyāva	क्षेपयाम kṣepáyāma	क्षेपयै kṣepáyai	क्षेपयावहै kṣepáyāvahai	क्षेपयामहै kṣepáyāmahai
Optative/Potential
Third	क्षेपयेत् kṣepáyet	क्षेपयेताम् kṣepáyetām	क्षेपयेयुः kṣepáyeyuḥ	क्षेपयेत kṣepáyeta	क्षेपयेयाताम् kṣepáyeyātām	क्षेपयेरन् kṣepáyeran
Second	क्षेपयेः kṣepáyeḥ	क्षेपयेतम् kṣepáyetam	क्षेपयेत kṣepáyeta	क्षेपयेथाः kṣepáyethāḥ	क्षेपयेयाथाम् kṣepáyeyāthām	क्षेपयेध्वम् kṣepáyedhvam
First	क्षेपयेयम् kṣepáyeyam	क्षेपयेव kṣepáyeva	क्षेपयेम kṣepáyema	क्षेपयेय kṣepáyeya	क्षेपयेवहि kṣepáyevahi	क्षेपयेमहि kṣepáyemahi
Subjunctive
Third	क्षेपयात् / क्षेपयाति kṣepáyāt / kṣepáyāti	क्षेपयातः kṣepáyātaḥ	क्षेपयान् kṣepáyān	क्षेपयाते / क्षेपयातै kṣepáyāte / kṣepáyātai	क्षेपयैते kṣepáyaite	क्षेपयन्त / क्षेपयान्तै kṣepáyanta / kṣepáyāntai
Second	क्षेपयाः / क्षेपयासि kṣepáyāḥ / kṣepáyāsi	क्षेपयाथः kṣepáyāthaḥ	क्षेपयाथ kṣepáyātha	क्षेपयासे / क्षेपयासै kṣepáyāse / kṣepáyāsai	क्षेपयैथे kṣepáyaithe	क्षेपयाध्वै kṣepáyādhvai
First	क्षेपयाणि kṣepáyāṇi	क्षेपयाव kṣepáyāva	क्षेपयाम kṣepáyāma	क्षेपयै kṣepáyai	क्षेपयावहै kṣepáyāvahai	क्षेपयामहै kṣepáyāmahai
Participles
	क्षेपयत् kṣepáyat			क्षेपयमाण / क्षेपयाण² kṣepáyamāṇa / kṣepayāṇa²
Notes	The subjunctive is only used in Vedic Sanskrit. ¹Vedic ²Later Sanskrit

Imperfect: अक्षेपयत् (ákṣepayat), अक्षेपयत (ákṣepayata)
	Active			Mediopassive
	Singular	Dual	Plural	Singular	Dual	Plural
Indicative
Third	अक्षेपयत् ákṣepayat	अक्षेपयताम् ákṣepayatām	अक्षेपयन् ákṣepayan	अक्षेपयत ákṣepayata	अक्षेपयेताम् ákṣepayetām	अक्षेपयन्त ákṣepayanta
Second	अक्षेपयः ákṣepayaḥ	अक्षेपयतम् ákṣepayatam	अक्षेपयत ákṣepayata	अक्षेपयथाः ákṣepayathāḥ	अक्षेपयेथाम् ákṣepayethām	अक्षेपयध्वम् ákṣepayadhvam
First	अक्षेपयम् ákṣepayam	अक्षेपयाव ákṣepayāva	अक्षेपयाम ákṣepayāma	अक्षेपये ákṣepaye	अक्षेपयावहि ákṣepayāvahi	अक्षेपयामहि ákṣepayāmahi

Descendants

Pali: khepeti (“passes time”)
Prakrit: [Term?] (“paddles, rows”)
- Punjabi: ਖੇਉਣਾ (kheuṇā)
- Old Hindi: खेवना (khevanā), खेना (khenā)
  - Hindi: खेना (khenā)
  - Urdu: کھینا (khenā)
- Nepali: खियाउनु (khiyāunu)

References

Monier Williams (1899) “क्षेपयति”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 328.