नारायण

Hindi

Etymology

Borrowed from Sanskrit नारायण (nārāyaṇa).

Pronunciation

• (Delhi) IPA^(key): /nɑː.ɾɑː.jəɳ/, [näː.ɾäː.jɐ̃ɳ]

Proper noun

नारायण • (nārāyaṇ) m

1. (Hinduism) Narayana, the god Vishnu

   हे नारायण ― he nārāyaṇ ― O Narayana!

Declension

Declension of नारायण (sg-only masc cons-stem)

	singular
direct	नारायण nārāyaṇ
oblique	नारायण nārāyaṇ
vocative	नारायण nārāyaṇ

Marathi

Etymology

Inherited from Sanskrit नारायण (nārāyaṇa), through Old Marathi 𑘡𑘰𑘨𑘰𑘧𑘜 (nārāyaṇa).

Pronunciation

• IPA^(key): /na.ɾa.jəɳ/

Proper noun

नारायण • (nārāyaṇ) m

1. (Hinduism) Narayana; an epithet of Lord Vishnu or Krishna
2. a male given name, Narayan, from Sanskrit

Declension

Declension of नारायण (masc cons-stem)
direct singular	नारायण nārāyaṇ
direct plural	नारायण nārāyaṇ
	singular एकवचन		plural अनेकवचन
nominative प्रथमा	नारायण nārāyaṇ		नारायण nārāyaṇ
oblique सामान्यरूप	नारायणा nārāyṇā		नारायणां- nārāyṇān-
acc. / dative द्वितीया / चतुर्थी	नारायणाला nārāyṇālā		नारायणांना nārāyṇānnā
ergative	नारायणाने, नारायणानं nārāyṇāne, nārāyṇāna		नारायणांनी nārāyṇānnī
instrumental	नारायणाशी nārāyṇāśī		नारायणांशी nārāyṇānśī
locative सप्तमी	नारायणात nārāyṇāt		नारायणांत nārāyṇāt
vocative संबोधन	नारायणा nārāyṇā		नारायणांनो nārāyṇānno
Oblique Note: The oblique case precedes all postpositions. There is no space between the stem and the postposition. Locative Note: -त (-ta) is a postposition.

Genitive declension of नारायण (masc cons-stem)
	masculine object पुल्लिंगी कर्म		feminine object स्त्रीलिंगी कर्म		neuter object नपुसकलिंगी कर्म		oblique सामान्यरूप
	singular एकवचन	plural अनेकवचन	singular एकवचन	plural अनेकवचन	singular* एकवचन	plural अनेकवचन
singular subject एकवचनी कर्ता	नारायणाचा nārāyṇāċā	नारायणाचे nārāyṇāċe	नारायणाची nārāyṇācī	नारायणाच्या nārāyṇācā	नारायणाचे, नारायणाचं nārāyṇāċe, nārāyṇāċa	नारायणाची nārāyṇācī	नारायणाच्या nārāyṇācā
plural subject अनेकवचनी कर्ता	नारायणांचा nārāyṇānċā	नारायणांचे nārāyṇānċe	नारायणांची nārāyṇāñcī	नारायणांच्या nārāyṇāncā	नारायणांचे, नारायणांचं nārāyṇānċe, nārāyṇānċa	नारायणांची nārāyṇāñcī	नारायणांच्या nārāyṇāñcā
* Note: Word-final ए (e) in neuter words is alternatively written with the anusvara and pronounced as अ (a). Oblique Note: For most postpostions, the oblique genitive can be optionally inserted between the stem and the postposition.

References

• Shridhar Ganesh Vaze (1911) “नारायण”, in The Aryabhusan School Dictionary, Poona: Arya-Bhushan Press

Sanskrit

Alternative scripts

Alternative scripts

• নাৰায়ণ (Assamese script)
• ᬦᬵᬭᬵᬬᬡ (Balinese script)
• নারায়ণ (Bengali script)
• 𑰡𑰯𑰨𑰯𑰧𑰜 (Bhaiksuki script)
• 𑀦𑀸𑀭𑀸𑀬𑀡 (Brahmi script)
• နာရာယဏ (Burmese script)
• નારાયણ (Gujarati script)
• ਨਾਰਾਯਣ (Gurmukhi script)
• 𑌨𑌾𑌰𑌾𑌯𑌣 (Grantha script)
• ꦤꦴꦫꦴꦪꦟ (Javanese script)
• 𑂢𑂰𑂩𑂰𑂨𑂝 (Kaithi script)
• ನಾರಾಯಣ (Kannada script)
• នារាយណ (Khmer script)
• ນາຣາຍຓ (Lao script)
• നാരായണ (Malayalam script)
• ᠨᠠ᠎᠊ᠠᡵᠠ᠎᠊ᠠᠶᠠᢏᠠ (Manchu script)
• 𑘡𑘰𑘨𑘰𑘧𑘜 (Modi script)
• ᠨᠠᢗᠷᠠᢗᠶ᠋ᠠᢏᠠ᠋ (Mongolian script)
• 𑧁𑧑𑧈𑧑𑧇𑦼 (Nandinagari script)
• 𑐣𑐵𑐬𑐵𑐫𑐞 (Newa script)
• ନାରାଯଣ (Odia script)
• ꢥꢵꢬꢵꢫꢠ (Saurashtra script)
• 𑆤𑆳𑆫𑆳𑆪𑆟 (Sharada script)
• 𑖡𑖯𑖨𑖯𑖧𑖜 (Siddham script)
• නාරායණ (Sinhalese script)
• 𑩯𑩛𑩼𑩛𑩻𑩪 (Soyombo script)
• 𑚝𑚭𑚤𑚭𑚣𑚘 (Takri script)
• நாராயண (Tamil script)
• నారాయణ (Telugu script)
• นารายณ (Thai script)
• ནཱ་རཱ་ཡ་ཎ (Tibetan script)
• 𑒢𑒰𑒩𑒰𑒨𑒝 (Tirhuta script)
• 𑨝𑨊𑨫𑨊𑨪𑨘 (Zanabazar Square script)

Etymology

Vṛddhi derivative of नर (nara, “the primeval Man or eternal Spirit”) + अयन (ayana).

Pronunciation

• (Vedic) IPA^(key): /nɑː.ɾɑː.jɐ.ɳɐ́/
• (Classical Sanskrit) IPA^(key): /n̪ɑː.ɾɑː.jɐ.ɳɐ/

Proper noun

नारायण • (Nārāyaṇá) stem, m

1. the son of the original Man; an epithet of Vishnu or Krishna - Narayana
2. the purusha-hymn
3. (as a synonym of Vishnu) Name of the 2nd month
4. a mystical name of the letter 'ā'
5. in classical literature, the name of several men and commentators

Declension

Masculine a-stem declension of नारायण

	singular	dual	plural
nominative	नारायणः (nārāyaṇáḥ)	नारायणौ (nārāyaṇaú) नारायणा¹ (nārāyaṇā́¹)	नारायणाः (nārāyaṇā́ḥ) नारायणासः¹ (nārāyaṇā́saḥ¹)
accusative	नारायणम् (nārāyaṇám)	नारायणौ (nārāyaṇaú) नारायणा¹ (nārāyaṇā́¹)	नारायणान् (nārāyaṇā́n)
instrumental	नारायणेन (nārāyaṇéna)	नारायणाभ्याम् (nārāyaṇā́bhyām)	नारायणैः (nārāyaṇaíḥ) नारायणेभिः¹ (nārāyaṇébhiḥ¹)
dative	नारायणाय (nārāyaṇā́ya)	नारायणाभ्याम् (nārāyaṇā́bhyām)	नारायणेभ्यः (nārāyaṇébhyaḥ)
ablative	नारायणात् (nārāyaṇā́t)	नारायणाभ्याम् (nārāyaṇā́bhyām)	नारायणेभ्यः (nārāyaṇébhyaḥ)
genitive	नारायणस्य (nārāyaṇásya)	नारायणयोः (nārāyaṇáyoḥ)	नारायणानाम् (nārāyaṇā́nām)
locative	नारायणे (nārāyaṇé)	नारायणयोः (nārāyaṇáyoḥ)	नारायणेषु (nārāyaṇéṣu)
vocative	नारायण (nā́rāyaṇa)	नारायणौ (nā́rāyaṇau) नारायणा¹ (nā́rāyaṇā¹)	नारायणाः (nā́rāyaṇāḥ) नारायणासः¹ (nā́rāyaṇāsaḥ¹)

• ¹Vedic

Descendants

• Balinese: ᬦᬵᬭᬵᬬᬡ, Narayana
• → Bengali: নারায়ণ (naraẏon)
• → Gujarati: નારાયણ (nārāyaṇ)
• → Hindi: नारायण (nārāyaṇ)
• → Khmer: នារាយណ៍ (néaréayn៍)
• → Kannada: ನಾರಾಯಣ (nārāyaṇa)
• → Malayalam: നാരായണൻ (nārāyaṇaṉ)
• → Middle Chinese: 那羅延 (MC na la yen) (Possibly via Prakrit)
  • → Japanese: 那羅延天 (Naraen-ten)
• → Nepali: नारायण (nārāyaṇ)
• → Odia: ନାରାୟଣ (nārāyaṇa)
• → Old Marathi: 𑘡𑘰𑘨𑘰𑘧𑘜 (nārāyaṇa)
  • Marathi: नारायण (nārāyaṇ)
• → Sindhi: नाराइणु / نارائِڻُ (nārāiṇu)
• → Punjabi: ਨਾਰੈਣ (nāraiṇ)
• → Sinhalese: නාරායන (nārāyana)
• → Tamil: நாராயணன் (nārāyaṇaṉ)
• → Telugu: నారాయణ (nārāyaṇa)
• → Thai: นารายณ์ (naa-raai)

Noun

नारायण • (nārāyaṇa) stem, n

1. name of the ground on the banks of the Ganges for a distance of 4 cubits from the water
2. a particular medicinal powder
3. a medical oil expressed from various plants

Declension

Neuter a-stem declension of नारायण

	singular	dual	plural
nominative	नारायणम् (nārāyaṇam)	नारायणे (nārāyaṇe)	नारायणानि (nārāyaṇāni) नारायणा¹ (nārāyaṇā¹)
accusative	नारायणम् (nārāyaṇam)	नारायणे (nārāyaṇe)	नारायणानि (nārāyaṇāni) नारायणा¹ (nārāyaṇā¹)
instrumental	नारायणेन (nārāyaṇena)	नारायणाभ्याम् (nārāyaṇābhyām)	नारायणैः (nārāyaṇaiḥ) नारायणेभिः¹ (nārāyaṇebhiḥ¹)
dative	नारायणाय (nārāyaṇāya)	नारायणाभ्याम् (nārāyaṇābhyām)	नारायणेभ्यः (nārāyaṇebhyaḥ)
ablative	नारायणात् (nārāyaṇāt)	नारायणाभ्याम् (nārāyaṇābhyām)	नारायणेभ्यः (nārāyaṇebhyaḥ)
genitive	नारायणस्य (nārāyaṇasya)	नारायणयोः (nārāyaṇayoḥ)	नारायणानाम् (nārāyaṇānām)
locative	नारायणे (nārāyaṇe)	नारायणयोः (nārāyaṇayoḥ)	नारायणेषु (nārāyaṇeṣu)
vocative	नारायण (nārāyaṇa)	नारायणे (nārāyaṇe)	नारायणानि (nārāyaṇāni) नारायणा¹ (nārāyaṇā¹)

• ¹Vedic

Adjective

नारायण • (nārāyaṇa) stem

1. of or pertaining to Narayana or Krishna

Declension

Masculine a-stem declension of नारायण

	singular	dual	plural
nominative	नारायणः (nārāyaṇaḥ)	नारायणौ (nārāyaṇau) नारायणा¹ (nārāyaṇā¹)	नारायणाः (nārāyaṇāḥ) नारायणासः¹ (nārāyaṇāsaḥ¹)
accusative	नारायणम् (nārāyaṇam)	नारायणौ (nārāyaṇau) नारायणा¹ (nārāyaṇā¹)	नारायणान् (nārāyaṇān)
instrumental	नारायणेन (nārāyaṇena)	नारायणाभ्याम् (nārāyaṇābhyām)	नारायणैः (nārāyaṇaiḥ) नारायणेभिः¹ (nārāyaṇebhiḥ¹)
dative	नारायणाय (nārāyaṇāya)	नारायणाभ्याम् (nārāyaṇābhyām)	नारायणेभ्यः (nārāyaṇebhyaḥ)
ablative	नारायणात् (nārāyaṇāt)	नारायणाभ्याम् (nārāyaṇābhyām)	नारायणेभ्यः (nārāyaṇebhyaḥ)
genitive	नारायणस्य (nārāyaṇasya)	नारायणयोः (nārāyaṇayoḥ)	नारायणानाम् (nārāyaṇānām)
locative	नारायणे (nārāyaṇe)	नारायणयोः (nārāyaṇayoḥ)	नारायणेषु (nārāyaṇeṣu)
vocative	नारायण (nārāyaṇa)	नारायणौ (nārāyaṇau) नारायणा¹ (nārāyaṇā¹)	नारायणाः (nārāyaṇāḥ) नारायणासः¹ (nārāyaṇāsaḥ¹)

• ¹Vedic

Feminine ī-stem declension of नारायणी

	singular	dual	plural
nominative	नारायणी (nārāyaṇī)	नारायण्यौ (nārāyaṇyau) नारायणी¹ (nārāyaṇī¹)	नारायण्यः (nārāyaṇyaḥ) नारायणीः¹ (nārāyaṇīḥ¹)
accusative	नारायणीम् (nārāyaṇīm)	नारायण्यौ (nārāyaṇyau) नारायणी¹ (nārāyaṇī¹)	नारायणीः (nārāyaṇīḥ)
instrumental	नारायण्या (nārāyaṇyā)	नारायणीभ्याम् (nārāyaṇībhyām)	नारायणीभिः (nārāyaṇībhiḥ)
dative	नारायण्यै (nārāyaṇyai)	नारायणीभ्याम् (nārāyaṇībhyām)	नारायणीभ्यः (nārāyaṇībhyaḥ)
ablative	नारायण्याः (nārāyaṇyāḥ) नारायण्यै² (nārāyaṇyai²)	नारायणीभ्याम् (nārāyaṇībhyām)	नारायणीभ्यः (nārāyaṇībhyaḥ)
genitive	नारायण्याः (nārāyaṇyāḥ) नारायण्यै² (nārāyaṇyai²)	नारायण्योः (nārāyaṇyoḥ)	नारायणीनाम् (nārāyaṇīnām)
locative	नारायण्याम् (nārāyaṇyām)	नारायण्योः (nārāyaṇyoḥ)	नारायणीषु (nārāyaṇīṣu)
vocative	नारायणि (nārāyaṇi)	नारायण्यौ (nārāyaṇyau) नारायणी¹ (nārāyaṇī¹)	नारायण्यः (nārāyaṇyaḥ) नारायणीः¹ (nārāyaṇīḥ¹)

• ¹Vedic
• ²Brāhmaṇas

Neuter a-stem declension of नारायण

	singular	dual	plural
nominative	नारायणम् (nārāyaṇam)	नारायणे (nārāyaṇe)	नारायणानि (nārāyaṇāni) नारायणा¹ (nārāyaṇā¹)
accusative	नारायणम् (nārāyaṇam)	नारायणे (nārāyaṇe)	नारायणानि (nārāyaṇāni) नारायणा¹ (nārāyaṇā¹)
instrumental	नारायणेन (nārāyaṇena)	नारायणाभ्याम् (nārāyaṇābhyām)	नारायणैः (nārāyaṇaiḥ) नारायणेभिः¹ (nārāyaṇebhiḥ¹)
dative	नारायणाय (nārāyaṇāya)	नारायणाभ्याम् (nārāyaṇābhyām)	नारायणेभ्यः (nārāyaṇebhyaḥ)
ablative	नारायणात् (nārāyaṇāt)	नारायणाभ्याम् (nārāyaṇābhyām)	नारायणेभ्यः (nārāyaṇebhyaḥ)
genitive	नारायणस्य (nārāyaṇasya)	नारायणयोः (nārāyaṇayoḥ)	नारायणानाम् (nārāyaṇānām)
locative	नारायणे (nārāyaṇe)	नारायणयोः (nārāyaṇayoḥ)	नारायणेषु (nārāyaṇeṣu)
vocative	नारायण (nārāyaṇa)	नारायणे (nārāyaṇe)	नारायणानि (nārāyaṇāni) नारायणा¹ (nārāyaṇā¹)

• ¹Vedic

References

• Monier Williams (1899) “नारायण”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 536, column 3.