cukier

See also: Cukier

Old Polish

Etymology

Etymology tree

Proto-Indo-Aryan *śárkaraH

Sanskrit शर्करा (śarkarā)bor.

Middle Persian 𐭱𐭪𐭥 (škʿ)bor.

Arabic سُكَّر (sukkar)bor.

Italian zuccherobor.

Middle High German zuckerbor.

Old Polish cukier

Borrowed from Middle High German zucker. First attested in 1393.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /t͡sukʲɛr/
• IPA^(key): (15^th CE) /t͡sukʲɛr/

Noun

cukier m inan

1. (attested in Lesser Poland, Greater Poland) sugar (sucrose in the form of small crystals, obtained from sugar cane or sugar beet and used to sweeten food and drink)
   • 1900 [1419], Józef Rostafiński, editor, Symbola ad historiam naturalem medii aevi = Średniowieczna historya naturalna w Polsce. Ps 2‎^[1], number 5194:

     Czvker melcanne succara

     [Cukier melcanne succara]

   • 1885-2024 [XV p. pr.], Jan Baudouina de Courtenay, Jan Karłowicz, Antoni Adam Kryńskiego, Malinowski Lucjan, editors, Prace Filologiczne‎^[2], volume IV, page 617:

     Locuste dicuntur sithowye, in quibus sit quedam dulccdo admodum mellis, de quo fit czukier, de quibus beatus Johannes fuit usus

     [Locuste dicuntur sitowie, in quibus sit quedam dulcedo ad modum mellis, de quo fit cukier, de quibus beatus Johannes fuit usus]

   • 1885-2024 [1428], Jan Baudouina de Courtenay, Jan Karłowicz, Antoni Adam Kryńskiego, Malinowski Lucjan, editors, Prace Filologiczne‎^[3], volume V, Kurów (Bochnia), page 69:

     Locusta est quidam fructus arboris, seu mel silyestre, seu succus cuiusdam arboris, quasi arundinis yacue, de quo succo faciunt czuker

     [Locusta est quidam fructus arboris, seu mel silyestre, seu succus cuiusdam arboris, quasi arundinis yacue, de quo succo faciunt cukier]

   • 1874-1891 [XV p. pr.], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{[4], [5], [6]}, volume XLVII, page 357:

     De quo succo fit czuker

     [De quo succo fit cukier]

   • 1900 [1472], Józef Rostafiński, editor, Symbola ad historiam naturalem medii aevi = Średniowieczna historya naturalna w Polsce. Ps 2‎^[7], number 856:

     Zuker zucarum

     [Cukier zucarum]

   • 1900 [1478], Józef Rostafiński, editor, Symbola ad historiam naturalem medii aevi = Średniowieczna historya naturalna w Polsce. Ps 2‎^[8], number 2150:

     Czukyer zukarum

     [Cukier zukarum]

   • 1900 [1481], Józef Rostafiński, editor, Symbola ad historiam naturalem medii aevi = Średniowieczna historya naturalna w Polsce. Ps 2‎^[9], number 5007:

     Czuker zucarum

     [Cukier zucarum]

   • 1900 [1484], Józef Rostafiński, editor, Symbola ad historiam naturalem medii aevi = Średniowieczna historya naturalna w Polsce. Ps 2‎^[10], number 5971:

     Polszky pyerz, czo w czukyer klado, coriandrum

     [Polski pierz, czso w cukier kładę, coriandrum]

   • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 28r:

     Citera czvker succarum idem

     [Citera cukier succarum idem]

   • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 132v:

     Succarum zucker czvkyer citera idem

     [Succarum zucker cukier citera idem]

   • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 132v:

     Succara czvkyer

     [Succara cukier]

   • 1874 [1393], Monumenta Medii Aevi Historica res gestas Poloniae illustrantia. Pomniki Dziejowe Wieków Średnich do objaśnienia rzeczy polskich służące‎^[11], volume XV, page 157:

     Pro XXX talentis czucri

     [Pro XXX talentis cukry]

   • 1874 [1393], Monumenta Medii Aevi Historica res gestas Poloniae illustrantia. Pomniki Dziejowe Wieków Średnich do objaśnienia rzeczy polskich służące‎^[12], volume XV, page 165:

     Pro VIII libris czucri ad parandos confectus

     [Pro VIII libris cukry ad parandos confectus]

   • 1874 [1394], Monumenta Medii Aevi Historica res gestas Poloniae illustrantia. Pomniki Dziejowe Wieków Średnich do objaśnienia rzeczy polskich służące‎^[13], volume XV, page 179:

     Pro czucro ad parandos confectus

     [Pro cukro ad parandos confectus]

   • 1874 [1395], Monumenta Medii Aevi Historica res gestas Poloniae illustrantia. Pomniki Dziejowe Wieków Średnich do objaśnienia rzeczy polskich służące‎^[14], volume XV, page 215:

     Pro I lapide czucri, confectibus ad conuencionem predictam in Sandecz

     [Pro I lapide cukry, confectibus ad conuencionem predictam in Sandecz]

Descendants

• Polish: cukier
  • → Old Ruthenian: цꙋкоръ (cukor), цу́коръ (cúkor), цю́коръ (cjúkor)
    • Belarusian: цу́кар (cúkar)
    • Carpathian Rusyn: цу́кор (cúkor)
    • Ukrainian: цу́кор (cúkor); цу́кар (cúkar), цу́кер (cúker), цу́кур (cúkur) (dialectal)
• Silesian: cuker

References

• Boryś, Wiesław (2005) “cukier”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Mańczak, Witold (2017) “cukier”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• Bańkowski, Andrzej (2000) “cukier”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• K. Nitsch, editor (1955), “cukier”, in Słownik staropolski (in Polish), volume 1, Warsaw: Polish Academy of Sciences, page 339
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “cukier”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
• Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “cukier”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk

Polish

Etymology

Etymology tree

Proto-Indo-Aryan *śárkaraH

Sanskrit शर्करा (śarkarā)bor.

Middle Persian 𐭱𐭪𐭥 (škʿ)bor.

Arabic سُكَّر (sukkar)bor.

Italian zuccherobor.

Middle High German zuckerbor.

Old Polish cukier

Polish cukier

Inherited from Old Polish cukier.

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈt͡su.kjɛr/

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -ukjɛr
• Syllabification: cu‧kier
• Homophone: Cukier

Noun

cukier m inan (related adjective cukrowy)

1. sugar (sucrose in the form of small crystals, obtained from sugar cane or sugar beet and used to sweeten food and drink)
2. (biochemistry) saccharide (the unit structure of carbohydrates, of general formula C_nH_2nO_n)

   Synonyms: cukrowiec, sacharyd, węglowodan

Declension

Declension of cukier

	singular	plural
nominative	cukier	cukry
genitive	cukru	cukrów
dative	cukrowi	cukrom
accusative	cukier	cukry
instrumental	cukrem	cukrami
locative	cukrze	cukrach
vocative	cukrze	cukry

Derived terms

adjectives

• cukrzany

nouns

• aminocukier
• cukierek
• cukiernia
• cukiernik
• cukrownia
• cukrzyca

Descendants

• → Old Ruthenian: цꙋкоръ (cukor), цу́коръ (cúkor), цю́коръ (cjúkor)
  • Belarusian: цу́кар (cúkar)
  • Carpathian Rusyn: цу́кор (cúkor)
  • Ukrainian: цу́кор (cúkor); цу́кар (cúkar), цу́кер (cúker), цу́кур (cúkur) (dialectal)

Further reading

• cukier in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• cukier in Polish dictionaries at PWN
• cukier in PWN's encyclopedia