dúisigh

Irish edit

Alternative forms edit

dúis, dúisc

Etymology edit

From Middle Irish dúisigid (“awakes”), from Old Irish do·fíuschi (compare Scottish Gaelic dùisg).

Pronunciation edit

(Munster) IPA^(key): /ˈd̪ˠuːʃɪɟ/
(Connacht) IPA^(key): /ˈd̪ˠuːʃə/, /ˈd̪ˠuːʃiː/
(Ulster) IPA^(key): /ˈd̪ˠuːʃi/

Verb edit

dúisigh (present analytic dúisíonn, future analytic dúiseoidh, verbal noun dúiseacht, past participle dúisithe)

(transitive, intransitive) wake up

Conjugation edit

conjugation of dúisigh (second conjugation)

		singular			plural			relative	autonomous
		first	second	third	first	second	third	relative	autonomous
indicative	present	dúisím	dúisíonn tú; dúisír^†	dúisíonn sé, sí	dúisímid; dúisíonn muid	dúisíonn sibh	dúisíonn siad; dúisíd^†	a dhúisíonn; a dhúisíos / a ndúisíonn; a ndúisíos	dúisítear
	past	dhúisigh mé; dhúisíos	dhúisigh tú; dhúisís	dhúisigh sé, sí	dhúisíomar; dhúisigh muid	dhúisigh sibh; dhúisíobhair	dhúisigh siad; dhúisíodar	a dhúisigh / ar dhúisigh*	dúisíodh
	past habitual	dhúisínn / ndúisínn‡‡	dhúisíteá / ndúisíteá‡‡	dhúisíodh sé, sí / ndúisíodh sé, sí‡‡	dhúisímis; dhúisíodh muid / ndúisímis‡‡; ndúisíodh muid‡‡	dhúisíodh sibh / ndúisíodh sibh‡‡	dhúisídís; dhúisíodh siad / ndúisídís‡‡; ndúisíodh siad‡‡	a dhúisíodh / a ndúisíodh*	dhúisítí / ndúisítí‡‡
future		dúiseoidh mé; dúiseod; dúiseochaidh mé^†	dúiseoidh tú; dúiseoir^†; dúiseochaidh tú^†	dúiseoidh sé, sí; dúiseochaidh sé, sí^†	dúiseoimid; dúiseoidh muid; dúiseochaimid^†; dúiseochaidh muid^†	dúiseoidh sibh; dúiseochaidh sibh^†	dúiseoidh siad; dúiseoid^†; dúiseochaidh siad^†	a dhúiseoidh; a dhúiseos; a dhúiseochaidh^†; a dhúiseochas^† / a ndúiseoidh; a ndúiseos; a ndúiseochaidh^†; a ndúiseochas^†	dúiseofar; dúiseochar^†
conditional		dhúiseoinn; dhúiseochainn^† / ndúiseoinn‡‡; ndúiseochainn^†‡‡	dhúiseofá; dhúiseochthá^† / ndúiseofá‡‡; ndúiseochthá^†‡‡	dhúiseodh sé, sí; dhúiseochadh sé, sí^† / ndúiseodh sé, sí‡‡; ndúiseochadh sé, sí^†‡‡	dhúiseoimis; dhúiseodh muid; dhúiseochaimis^†; dhúiseochadh muid^† / ndúiseoimis‡‡; ndúiseodh muid‡‡; ndúiseochaimis^†‡‡; ndúiseochadh muid^†‡‡	dhúiseodh sibh; dhúiseochadh sibh^† / ndúiseodh sibh‡‡; ndúiseochadh sibh^†‡‡	dhúiseoidís; dhúiseodh siad; dhúiseochadh siad^† / ndúiseoidís‡‡; ndúiseodh siad‡‡; ndúiseochadh siad^†‡‡	a dhúiseodh; a dhúiseochadh^† / a ndúiseodh; a ndúiseochadh^†	dhúiseofaí; dhúiseochthaí^† / ndúiseofaí‡‡; ndúiseochthaí^†‡‡
subjunctive	present	go ndúisí mé; go ndúisíod^†	go ndúisí tú; go ndúisír^†	go ndúisí sé, sí	go ndúisímid; go ndúisí muid	go ndúisí sibh	go ndúisí siad; go ndúisíd^†	—	go ndúisítear
subjunctive	past	dá ndúisínn	dá ndúisíteá	dá ndúisíodh sé, sí	dá ndúisímis; dá ndúisíodh muid	dá ndúisíodh sibh	dá ndúisídís; dá ndúisíodh siad	—	dá ndúisítí
imperative		dúisím	dúisigh	dúisíodh sé, sí	dúisímis	dúisígí; dúisídh^†	dúisídís	—	dúisítear
verbal noun		dúiseacht
past participle		dúisithe

* indirect relative
† archaic or dialect form
‡‡ dependent form used with particles that trigger eclipsis

Related terms edit

clog dúisithe m (“alarm-clock”)
cnaipe dúisithe m (“starter-button”)
dúisire m (“starter”)
dúisitheach (“evocative”, adjective)
dúisteoir m (“self-starter”)
inneall dúisithe m (“starting-engine”)
lámh dhúisithe f (“starting-handle”)
steall dhúisithe f (“cold pig”)

Mutation edit

Irish mutation
Radical	Lenition	Eclipsis
dúisigh	dhúisigh	ndúisigh
Note: Some of these forms may be hypothetical. Not every possible mutated form of every word actually occurs.

References edit

Ó Dónaill, Niall (1977) “dúisigh”, in Foclóir Gaeilge–Béarla, Dublin: An Gúm, →ISBN
G. Toner, M. Ní Mhaonaigh, S. Arbuthnot, D. Wodtko, M.-L. Theuerkauf, editors (2019), “dúisigid”, in eDIL: Electronic Dictionary of the Irish Language
Dinneen, Patrick S. (1904) “dúisighim”, in Foclóir Gaeḋilge agus Béarla, 1st edition, Dublin: Irish Texts Society, page 269
Finck, F. N. (1899) Die araner mundart (in German), volume II, Marburg: Elwert’sche Verlagsbuchhandlung, page 74
Entries containing “dúisigh” in English-Irish Dictionary, An Gúm, 1959, by Tomás de Bhaldraithe.
Entries containing “dúisigh” in New English-Irish Dictionary by Foras na Gaeilge.