From Middle Irish dúisigid (“awakes”), from Old Irish do·fíuschi (compare Scottish Gaelic dùisg).
dúisigh (present analytic dúisíonn, future analytic dúiseoidh, verbal noun dúiseacht, past participle dúisithe)
- (transitive, intransitive) wake up
|
singular
|
plural
|
relative
|
autonomous
|
first
|
second
|
third
|
first
|
second
|
third
|
indicative
|
present
|
dúisím
|
dúisíonn tú; dúisír†
|
dúisíonn sé, sí
|
dúisímid; dúisíonn muid
|
dúisíonn sibh
|
dúisíonn siad; dúisíd†
|
a dhúisíonn; a dhúisíos / a ndúisíonn*; a ndúisíos*
|
dúisítear
|
past
|
dhúisigh mé; dhúisíos
|
dhúisigh tú; dhúisís
|
dhúisigh sé, sí
|
dhúisíomar; dhúisigh muid
|
dhúisigh sibh; dhúisíobhair
|
dhúisigh siad; dhúisíodar
|
a dhúisigh / ar dhúisigh*
|
dúisíodh
|
past habitual
|
dhúisínn / ndúisínn‡‡
|
dhúisíteá / ndúisíteᇇ
|
dhúisíodh sé, sí / ndúisíodh sé, s퇇
|
dhúisímis; dhúisíodh muid / ndúisímis‡‡; ndúisíodh muid‡‡
|
dhúisíodh sibh / ndúisíodh sibh‡‡
|
dhúisídís; dhúisíodh siad / ndúisídís‡‡; ndúisíodh siad‡‡
|
a dhúisíodh / a ndúisíodh*
|
dhúisítí / ndúisít퇇
|
future
|
dúiseoidh mé; dúiseod; dúiseochaidh mé†
|
dúiseoidh tú; dúiseoir†; dúiseochaidh tú†
|
dúiseoidh sé, sí; dúiseochaidh sé, sí†
|
dúiseoimid; dúiseoidh muid; dúiseochaimid†; dúiseochaidh muid†
|
dúiseoidh sibh; dúiseochaidh sibh†
|
dúiseoidh siad; dúiseoid†; dúiseochaidh siad†
|
a dhúiseoidh; a dhúiseos; a dhúiseochaidh†; a dhúiseochas† / a ndúiseoidh*; a ndúiseos*; a ndúiseochaidh*†; a ndúiseochas*†
|
dúiseofar; dúiseochar†
|
conditional
|
dhúiseoinn; dhúiseochainn† / ndúiseoinn‡‡; ndúiseochainn†‡‡
|
dhúiseofá; dhúiseochthᆠ/ ndúiseofᇇ; ndúiseochthᆇ‡
|
dhúiseodh sé, sí; dhúiseochadh sé, sí† / ndúiseodh sé, s퇇; ndúiseochadh sé, s톇‡
|
dhúiseoimis; dhúiseodh muid; dhúiseochaimis†; dhúiseochadh muid† / ndúiseoimis‡‡; ndúiseodh muid‡‡; ndúiseochaimis†‡‡; ndúiseochadh muid†‡‡
|
dhúiseodh sibh; dhúiseochadh sibh† / ndúiseodh sibh‡‡; ndúiseochadh sibh†‡‡
|
dhúiseoidís; dhúiseodh siad; dhúiseochadh siad† / ndúiseoidís‡‡; ndúiseodh siad‡‡; ndúiseochadh siad†‡‡
|
a dhúiseodh; a dhúiseochadh† / a ndúiseodh*; a ndúiseochadh*†
|
dhúiseofaí; dhúiseochthaí† / ndúiseofa퇇; ndúiseochtha톇‡
|
subjunctive
|
present
|
go ndúisí mé; go ndúisíod†
|
go ndúisí tú; go ndúisír†
|
go ndúisí sé, sí
|
go ndúisímid; go ndúisí muid
|
go ndúisí sibh
|
go ndúisí siad; go ndúisíd†
|
—
|
go ndúisítear
|
past
|
dá ndúisínn
|
dá ndúisíteá
|
dá ndúisíodh sé, sí
|
dá ndúisímis; dá ndúisíodh muid
|
dá ndúisíodh sibh
|
dá ndúisídís; dá ndúisíodh siad
|
—
|
dá ndúisítí
|
imperative
|
dúisím
|
dúisigh
|
dúisíodh sé, sí
|
dúisímis
|
dúisígí; dúisídh†
|
dúisídís
|
—
|
dúisítear
|
verbal noun
|
dúiseacht
|
past participle
|
dúisithe
|
* indirect relative
† archaic or dialect form
‡‡ dependent form used with particles that trigger eclipsis
Irish mutation
|
Radical
|
Lenition
|
Eclipsis
|
dúisigh
|
dhúisigh
|
ndúisigh
|
Note: Some of these forms may be hypothetical. Not every possible mutated form of every word actually occurs.
|
- Ó Dónaill, Niall (1977) “dúisigh”, in Foclóir Gaeilge–Béarla, Dublin: An Gúm, →ISBN
- Gregory Toner, Sharon Arbuthnot, Máire Ní Mhaonaigh, Marie-Luise Theuerkauf, Dagmar Wodtko, editors (2019), “dúisigid”, in eDIL: Electronic Dictionary of the Irish Language
- Dinneen, Patrick S. (1904) “dúisighim”, in Foclóir Gaeḋilge agus Béarla, 1st edition, Dublin: Irish Texts Society, page 269
- Finck, F. N. (1899) Die araner mundart (in German), volume II, Marburg: Elwert’sche Verlagsbuchhandlung, page 74
- de Bhaldraithe, Tomás (1959) “dúisigh”, in English-Irish Dictionary, An Gúm
- “dúisigh”, in New English-Irish Dictionary, Foras na Gaeilge, 2013-2024