dzisiejszy
Old Polish
editEtymology
editFrom dziś + -ejszy. First attested in the 15th century.
Pronunciation
editAdjective
editdzisiejszy
- (relational, attested in Lesser Poland, Masovia) today, today's (of or relating to the current day)
- Synonym: dzisi
- do dzisiejszego dnia ― til today
- do dzisiejszego czasu ― to this time
- do dzisiejszej godziny ― to this hour
- od dzisiejszego dnia ― til this day
- od dzisiejszego czasu ― from this time
- Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie[1], Krakow, page 14a:
- Oczecz swøthy... tenczy tho nasz dzysza naucza, abichom szø dzyszegszego dna vøcze veszelyly
- [Ociec święty... tenci to nas dzisia naucza, abychom się dzisiejszego dnia więce wiesielili]
- 1930 [c. 1455], “Gen”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[2], 32, 4:
- Bil gesm w goszczynye aze do dzyszeyszego dnya (fui usque in praesentem diem)
- [Był jeśm w gościnie aże do dzisiejszego dnia (fui usque in praesentem diem)]
- 1875 [End of the 15th century], Stanisław Motty, editor, Książeczka do nabożeństwa Jadwigi księżniczki polskiej[3], Modlitewnik Nawojki, page 87:
- Thy mnye chovasch y zywysch az do thego czaszv dzyszyeyschego
- [Ty mnie chowasz i żywisz aż do tego czasu dzisiejszego]
- 1930 [c. 1455], “Gen”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[4], 31, 48:
- Stolecz ten to bødze szwyadek myedzy *mno a myedzy tobø od dzyszeyszego dnya (tumulus iste erit testis inter me et te hodie)
- [Stolec ten to będzie świadek miedzy mną a miedzy tobą od dzisiejszego dnia (tumulus iste erit testis inter me et te hodie)]
- 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 86:
- Acz kthori czlowyek dzyedzyną swą w pyenyandzach drvgemu... zastawyl, ot czassu dzysyeyschego (a tempore constitutionis hodiernae) tha zastawa... bandzye trwala
- [Acz ktory człowiek dziedzinę swą w pieniądzach drugiemu... zastawił, ot czasu dzisiejszego (a tempore constitutionis hodiernae) ta zastawa... będzie trwała]
Derived terms
editadverbs
nouns
Related terms
editadjectives
adverbs
Descendants
edit- Polish: dzisiejszy
- Silesian: dzisiejszy
References
edit- Boryś, Wiesław (2005) “dziś”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
- Bańkowski, Andrzej (2000) “dzisiejszy”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
- B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “dzisiejszy”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
Polish
editAlternative forms
editEtymology
editInherited from Old Polish dzisiejszy. By surface analysis, dziś + -ejszy. Compare Kashubian dzysészi and Slovincian dzysêszy.
Pronunciation
editAdjective
editdzisiejszy (not comparable, no derived adverb)
- (relational) today, today's (of or relating to the current day)
- Coordinate terms: wczorajszy, jutrzejszy
- (relational) today, today's (of or relating to the current general time)
- Synonyms: obecny, teraźniejszy, współczesny
- (Middle Polish) today, today's; Further details are uncertain.
- 1528, J. Murmelius, Dictionarius[5], page 14:
- Hodiernus, Heutig. dzyśyeyſſy
- [Hodiernus, Heutig. dzisiejszy]
Declension
editDeclension of dzisiejszy (hard)
singular | plural | |||||
---|---|---|---|---|---|---|
masculine animate | masculine inanimate | feminine | neuter | virile (= masculine personal) | non-virile | |
nominative | dzisiejszy | dzisiejsza | dzisiejsze | dzisiejsi | dzisiejsze | |
genitive | dzisiejszego | dzisiejszej | dzisiejszego | dzisiejszych | ||
dative | dzisiejszemu | dzisiejszej | dzisiejszemu | dzisiejszym | ||
accusative | dzisiejszego | dzisiejszy | dzisiejszą | dzisiejsze | dzisiejszych | dzisiejsze |
instrumental | dzisiejszym | dzisiejszą | dzisiejszym | dzisiejszymi | ||
locative | dzisiejszym | dzisiejszej | dzisiejszym | dzisiejszych |
Derived terms
editnouns
Trivia
editAccording to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), dzisiejszy is one of the most used words in Polish, appearing 13 times in scientific texts, 6 times in news, 35 times in essays, 7 times in fiction, and 14 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 75 times, making it the 856th most common word in a corpus of 500,000 words.[1]
References
edit- ^ Ida Kurcz (1990) “dzisiejszy”, in Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej [Frequency dictionary of the Polish language] (in Polish), volume 1, Kraków, Warszawa: Polska Akademia Nauk. Instytut Języka Polskiego, page 104
Further reading
edit- dzisiejszy in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
- dzisiejszy in Polish dictionaries at PWN
- Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “dzisiejszy”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
- “DZISIEJSZY”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 18.06.2010
- Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “dzisiejszy”, in Słownik języka polskiego
- Aleksander Zdanowicz (1861) “dzisiejszy”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
- J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1900), “dzisiejszy”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 1, Warsaw, page 658
Silesian
editAlternative forms
editEtymology
editInherited from Old Polish dzisiejszy. By surface analysis, dziś + -ejszy.
Pronunciation
editAdjective
editdzisiejszy (not comparable)
- (relational) today, today's (of or relating to the current day)
- (relational) today, today's (of or relating to the current general time)
Declension
editDeclension of dzisiejszy
singular | plural | |||||
---|---|---|---|---|---|---|
masculine | neuter | feminine | virile | nonvirile | ||
nominative | dzisiejszy | dzisiejsze | dzisiejszŏ | dzisiejsi | dzisiejsze | |
genitive | dzisiejszego | dzisiejszyj | dzisiejszych | |||
dative | dzisiejszymu | dzisiejszyj | dzisiejszym | |||
accusative | animate | dzisiejszego | dzisiejsze | dzisiejszõ | dzisiejszych | dzisiejsze |
inanimate | dzisiejszy | |||||
instrumental | dzisiejszym | dzisiejszōm | dzisiejszymi | |||
locative | dzisiejszym | dzisiejszyj | dzisiejszych | |||
vocative | dzisiejszy | dzisiejsze | dzisiejszŏ | dzisiejsi | dzisiejsze |
Further reading
edit- dzisiejszy in dykcjonorz.eu
- dzisiejszy in silling.org
- Henryk Jaroszewicz (2022) “dzisiejszŏ”, in Zasady pisowni języka śląskiego (in Polish), Siedlce: Wydawnictwo Naukowe IKR[i]BL, page 75
- Aleksandra Wencel (2023) “dźiśejsy”, in Dykcjůnôrz ślų̊sko-polski, page 195
Categories:
- Old Polish terms suffixed with -ejszy
- Old Polish terms with IPA pronunciation
- Old Polish lemmas
- Old Polish adjectives
- Old Polish relational adjectives
- Lesser Poland Old Polish
- Masovia Old Polish
- Old Polish terms with collocations
- Old Polish terms with quotations
- Polish terms inherited from Old Polish
- Polish terms derived from Old Polish
- Polish terms suffixed with -ejszy
- Polish 3-syllable words
- Polish terms with IPA pronunciation
- Polish terms with audio pronunciation
- Rhymes:Polish/ɛjʂɘ
- Rhymes:Polish/ɛjʂɘ/3 syllables
- Polish lemmas
- Polish adjectives
- Polish uncomparable adjectives
- Polish relational adjectives
- Middle Polish
- Polish terms with uncertain meaning
- Polish terms with quotations
- Polish hard adjectives
- Silesian terms inherited from Old Polish
- Silesian terms derived from Old Polish
- Silesian terms suffixed with -ejszy
- Silesian terms with IPA pronunciation
- Rhymes:Silesian/ɛjʂɪ
- Rhymes:Silesian/ɛjʂɪ/3 syllables
- Silesian lemmas
- Silesian adjectives
- Silesian uncomparable adjectives
- Silesian relational adjectives