mosiądz

Old Polish

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *mosędzь. First attested in the fifteenth century.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /mɔɕɑ̃t͡s/
• IPA^(key): (15^th CE) /mɔɕɑ̃t͡s/

Noun

mosiądz m animacy unattested (related adjective mosiądzowy or mosiężny)

1. (attested in Greater Poland) brass (alloy of copper and zinc)
   • 1885-2024 [Fifteenth century], Jan Baudouina de Courtenay, Jan Karłowicz, Antoni Adam Kryńskiego, Malinowski Lucjan, editors, Prace Filologiczne‎^[1], volume V, page 28:

     Mossyącz electrum

     [Mosiądz electrum]

   • 1440, rękopiśmienne ekscerpty - glosy z rozariusza z rękopisu znajdującego się w zbiorach Biblioteki Klasztornej oo. Paulinów na Jasnej Górze pod sygn. II 25 z r. 1444, page 82v:

     Electrum est ferrum cuius tercia pars est auris et due partes argentee proprie moszacz

     [Electrum est ferrum cuius tercia pars est auris et due partes argentee proprie mosiądz]

   • 1442, Wokabularz Raczyńskich, Biblioteki Raczyńskich w Poznaniu, sygn. 1360/I, page 47r:

     Auricalcum uel auricalcon est genus metalli simile auro vlg. *moszyczcz et dicitur ab aurum et calcon malum quasi aurum aureum habens colorem sed non valorem quia est fex auri uel est cuprum purificatum

     [Auricalcum uel auricalcon est genus metalli simile auro vlg. *mosiądz et dicitur ab aurum et calcon malum quasi aurum aureum habens colorem sed non valorem quia est fex auri uel est cuprum purificatum]

   • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 82v:

     Decem sunt nomina metallorum videlicet […] oricalcum moszyadz

     [Decem sunt nomina metallorum videlicet […] oricalcum mosiądz]

Derived terms

nouns

• mosiężnik

 

Descendants

• → Old Ruthenian: мосїондзъ (mosjondz), мосюндзъ (mosjundz), мосендзъ (mosendz), мосенцъ (mosencʹ), мосꙗзъ (mosjaz)
  • Belarusian: мосенз (mósjenz), мосанз (mósanz)
  • → Lithuanian: (dialectal) mãsendzis
  • ⇒ Old Ruthenian: мосѧжъ (mosjaž)
    • Belarusian: мосенж (mósjenž)
    • Ukrainian: мося́ж (mosjáž), мо́сінж (mósinž), муся́нж (musjánž)
• Polish: mosiądz
  • → Kashubian: mòsądz
• Silesian: mosiōndz

References

• Boryś, Wiesław (2005) “mosiądz”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Mańczak, Witold (2017) “mosiądz”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• Bańkowski, Andrzej (2000) “mosiądz”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “mosiądz”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
• Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “mosiądz”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk

Polish

Etymology

Inherited from Old Polish mosiądz.

Pronunciation

 

• IPA^(key): /ˈmɔ.ɕɔnt͡s/

• (Middle Polish) IPA^(key): /ˈmɔ.ɕɔ̃t͡s/

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -ɔɕɔnt͡s
• Syllabification: mo‧siądz

Noun

mosiądz m inan (related adjective mosiężny)

1. brass (alloy of copper and zinc)
2. brassware

Declension

Declension of mosiądz

	singular	plural
nominative	mosiądz	mosiądze
genitive	mosiądzu	mosiądzów
dative	mosiądzowi	mosiądzom
accusative	mosiądz	mosiądze
instrumental	mosiądzem	mosiądzami
locative	mosiądzu	mosiądzach
vocative	mosiądzu	mosiądze

Obsolete declension:

Declension of mosiądz

	singular	plural
nominative	mosiądz	mosiędze
genitive	mosiędzu	mosiędzów
dative	mosiędzowi	mosiędzom
accusative	mosiądz	mosiędze
instrumental	mosiędzem	mosiędzami
locative	mosiędzu	mosiędzach
vocative	mosiędzu	mosiędze

Descendants

• → Kashubian: mòsądz

Further reading

• mosiądz in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• mosiądz in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “mosiądz”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “MOSIĄDZ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 09.09.2008
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “mosiądz”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “mosiądz”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1902), “mosiądz”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 2, Warsaw, page 1046