աշխարհակալ
Armenian edit
Etymology edit
Learned borrowing from Old Armenian աշխարհակալ (ašxarhakal).
Pronunciation edit
- (Eastern Armenian, standard) IPA(key): [ɑʃχɑɾɑˈkɑl]
- (Western Armenian, standard) IPA(key): [ɑʃχɑɾɑˈɡɑl]
Audio (Eastern Armenian) (file)
Noun edit
աշխարհակալ • (ašxarhakal)
Declension edit
i-type, animate (Eastern Armenian)
| singular | plural | |||
|---|---|---|---|---|
| nominative | աշխարհակալ (ašxarhakal) | աշխարհակալներ (ašxarhakalner) | ||
| dative | աշխարհակալի (ašxarhakali) | աշխարհակալների (ašxarhakalneri) | ||
| ablative | աշխարհակալից (ašxarhakalicʿ) | աշխարհակալներից (ašxarhakalnericʿ) | ||
| instrumental | աշխարհակալով (ašxarhakalov) | աշխարհակալներով (ašxarhakalnerov) | ||
| locative | — | — | ||
| definite forms | ||||
| nominative | աշխարհակալը/աշխարհակալն (ašxarhakalə/ašxarhakaln) | աշխարհակալները/աշխարհակալներն (ašxarhakalnerə/ašxarhakalnern) | ||
| dative | աշխարհակալին (ašxarhakalin) | աշխարհակալներին (ašxarhakalnerin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | աշխարհակալս (ašxarhakals) | աշխարհակալներս (ašxarhakalners) | ||
| dative | աշխարհակալիս (ašxarhakalis) | աշխարհակալներիս (ašxarhakalneris) | ||
| ablative | աշխարհակալիցս (ašxarhakalicʿs) | աշխարհակալներիցս (ašxarhakalnericʿs) | ||
| instrumental | աշխարհակալովս (ašxarhakalovs) | աշխարհակալներովս (ašxarhakalnerovs) | ||
| locative | — | — | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | աշխարհակալդ (ašxarhakald) | աշխարհակալներդ (ašxarhakalnerd) | ||
| dative | աշխարհակալիդ (ašxarhakalid) | աշխարհակալներիդ (ašxarhakalnerid) | ||
| ablative | աշխարհակալիցդ (ašxarhakalicʿd) | աշխարհակալներիցդ (ašxarhakalnericʿd) | ||
| instrumental | աշխարհակալովդ (ašxarhakalovd) | աշխարհակալներովդ (ašxarhakalnerovd) | ||
| locative | — | — | ||
Adjective edit
աշխարհակալ • (ašxarhakal) (superlative ամենաաշխարհակալ)
- ruling an empire
Declension edit
nominalized, i-type (Eastern Armenian)
| singular | plural | |||
|---|---|---|---|---|
| nominative | աշխարհակալ (ašxarhakal) | աշխարհակալներ (ašxarhakalner) | ||
| dative | աշխարհակալի (ašxarhakali) | աշխարհակալների (ašxarhakalneri) | ||
| ablative | աշխարհակալից (ašxarhakalicʿ) | աշխարհակալներից (ašxarhakalnericʿ) | ||
| instrumental | աշխարհակալով (ašxarhakalov) | աշխարհակալներով (ašxarhakalnerov) | ||
| locative | աշխարհակալում (ašxarhakalum) | աշխարհակալներում (ašxarhakalnerum) | ||
| definite forms | ||||
| nominative | աշխարհակալը/աշխարհակալն (ašxarhakalə/ašxarhakaln) | աշխարհակալները/աշխարհակալներն (ašxarhakalnerə/ašxarhakalnern) | ||
| dative | աշխարհակալին (ašxarhakalin) | աշխարհակալներին (ašxarhakalnerin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | աշխարհակալս (ašxarhakals) | աշխարհակալներս (ašxarhakalners) | ||
| dative | աշխարհակալիս (ašxarhakalis) | աշխարհակալներիս (ašxarhakalneris) | ||
| ablative | աշխարհակալիցս (ašxarhakalicʿs) | աշխարհակալներիցս (ašxarhakalnericʿs) | ||
| instrumental | աշխարհակալովս (ašxarhakalovs) | աշխարհակալներովս (ašxarhakalnerovs) | ||
| locative | աշխարհակալումս (ašxarhakalums) | աշխարհակալներումս (ašxarhakalnerums) | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | աշխարհակալդ (ašxarhakald) | աշխարհակալներդ (ašxarhakalnerd) | ||
| dative | աշխարհակալիդ (ašxarhakalid) | աշխարհակալներիդ (ašxarhakalnerid) | ||
| ablative | աշխարհակալիցդ (ašxarhakalicʿd) | աշխարհակալներիցդ (ašxarhakalnericʿd) | ||
| instrumental | աշխարհակալովդ (ašxarhakalovd) | աշխարհակալներովդ (ašxarhakalnerovd) | ||
| locative | աշխարհակալումդ (ašxarhakalumd) | աշխարհակալներումդ (ašxarhakalnerumd) | ||
Old Armenian edit
Etymology edit
From աշխարհ (ašxarh) + -ա- (-a-) + կալում (kalum). The whole formation is a calque of Iranian: compare Parthian 𐫢𐫍𐫡𐫅𐫀𐫡 (šhrdʾr, “lord (of the land), king”), Middle Persian [script needed] (štr'dʾl /šahr-yār/, “lord, sovereign, ruler”, literally “holding the world”), Persian شهریار (šahryâr).
Noun edit
աշխարհակալ • (ašxarhakal)
Declension edit
i-a-type
| singular | plural | ||
|---|---|---|---|
| nominative | աշխարհակալ (ašxarhakal) | աշխարհակալք (ašxarhakalkʿ) | |
| genitive | աշխարհակալի (ašxarhakali) | աշխարհակալաց (ašxarhakalacʿ) | |
| dative | աշխարհակալի (ašxarhakali) | աշխարհակալաց (ašxarhakalacʿ) | |
| accusative | աշխարհակալ (ašxarhakal) | աշխարհակալս (ašxarhakals) | |
| ablative | աշխարհակալէ (ašxarhakalē) | աշխարհակալաց (ašxarhakalacʿ) | |
| instrumental | աշխարհակալաւ (ašxarhakalaw) | աշխարհակալաւք = աշխարհակալօք (ašxarhakalawkʿ = ašxarhakalōkʿ) | |
| locative | աշխարհակալի (ašxarhakali) | աշխարհակալս (ašxarhakals) |
Derived terms edit
- աշխարհակալութիւն (ašxarhakalutʿiwn)
Adjective edit
աշխարհակալ • (ašxarhakal)
- enveloping the world
- աշխարհակալ ծով ― ašxarhakal cov ― ocean
Descendants edit
- → Armenian: աշխարհակալ (ašxarhakal)
Further reading edit
- Awgerean, Mkrtičʿ, Čēlalean, Grigor (1865) “աշխարհակալ”, in Aṙjeṙn baṙaran haykaznean lezui [Pocket Dictionary of the Armenian Language] (in Armenian), 2nd edition, Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Awetikʿean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “աշխարհակալ”, in Nor baṙgirkʿ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Olsen, Birgit Anette (1999) The noun in Biblical Armenian: origin and word-formation: with special emphasis on the Indo-European heritage (Trends in linguistics. Studies and monographs; 119), Berlin, New York: Mouton de Gruyter, page 735
- Petrosean, Matatʿeay (1879) “աշխարհակալ”, in Nor Baṙagirkʿ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy