ճաճանչ

Armenian

Pronunciation

• (Eastern Armenian) IPA^(key): /t͡ʃɑˈt͡ʃɑnt͡ʃʰ/, [t͡ʃɑt͡ʃɑ́nt͡ʃʰ]
• (Western Armenian) IPA^(key): /d͡ʒɑˈd͡ʒɑnt͡ʃ/, [d͡ʒɑd͡ʒɑ́nt͡ʃʰ]

• Audio (Eastern Armenian):

  (file)

Noun

ճաճանչ • (čačančʻ)

1. ray
2. radiance

Declension

i-type, inanimate (Eastern Armenian)

	singular	plural
nominative	ճաճանչ (čačančʻ)	ճաճանչներ (čačančʻner)
dative	ճաճանչի (čačančʻi)	ճաճանչների (čačančʻneri)
ablative	ճաճանչից (čačančʻicʻ)	ճաճանչներից (čačančʻnericʻ)
instrumental	ճաճանչով (čačančʻov)	ճաճանչներով (čačančʻnerov)
locative	ճաճանչում (čačančʻum)	ճաճանչներում (čačančʻnerum)
	definite forms
nominative	ճաճանչը/ճաճանչն (čačančʻə/čačančʻn)	ճաճանչները/ճաճանչներն (čačančʻnerə/čačančʻnern)
dative	ճաճանչին (čačančʻin)	ճաճանչներին (čačančʻnerin)
	1st person possessive forms (my)
nominative	ճաճանչս (čačančʻs)	ճաճանչներս (čačančʻners)
dative	ճաճանչիս (čačančʻis)	ճաճանչներիս (čačančʻneris)
ablative	ճաճանչիցս (čačančʻicʻs)	ճաճանչներիցս (čačančʻnericʻs)
instrumental	ճաճանչովս (čačančʻovs)	ճաճանչներովս (čačančʻnerovs)
locative	ճաճանչումս (čačančʻums)	ճաճանչներումս (čačančʻnerums)
	2nd person possessive forms (your)
nominative	ճաճանչդ (čačančʻd)	ճաճանչներդ (čačančʻnerd)
dative	ճաճանչիդ (čačančʻid)	ճաճանչներիդ (čačančʻnerid)
ablative	ճաճանչիցդ (čačančʻicʻd)	ճաճանչներիցդ (čačančʻnericʻd)
instrumental	ճաճանչովդ (čačančʻovd)	ճաճանչներովդ (čačančʻnerovd)
locative	ճաճանչումդ (čačančʻumd)	ճաճանչներումդ (čačančʻnerumd)

Synonyms

• ճառագայթ (čaṙagaytʻ)

Old Armenian

Etymology

The origin is uncertain.

Noun

ճաճանչ • (čačančʻ)

1. ray; light, glare, brilliancy, splendour

   ճաճանչ սրբութեան ― čačančʻ srbutʻean ― monstrance, remonstrance

Declension

i-type

	singular		plural
nominative	ճաճանչ (čačančʻ)		ճաճանչք (čačančʻkʻ)
genitive	ճաճանչի (čačančʻi)		ճաճանչից (čačančʻicʻ)
dative	ճաճանչի (čačančʻi)		ճաճանչից (čačančʻicʻ)
accusative	ճաճանչ (čačančʻ)		ճաճանչս (čačančʻs)
ablative	ճաճանչէ (čačančʻē)		ճաճանչից (čačančʻicʻ)
instrumental	ճաճանչիւ (čačančʻiw)		ճաճանչիւք (čačančʻiwkʻ)
locative	ճաճանչի (čačančʻi)		ճաճանչս (čačančʻs)
This declension is attested post-classically. According to Nor Baṙgirkʿ Haykazean Lezui plural genitive ճաճանչաց (čačančʻacʻ) and plural instrumental ճաճանչօք (čačančʻōkʻ) are also attested.

Derived terms

• աղօտաճաճանչ (ałōtačačančʻ)
• անճաճանչ (ančačančʻ)
• անճաճանչութիւն (ančačančʻutʻiwn)
• աստեղաճաճանչ (astełačačančʻ)
• աստղաճաճանչ (astłačačančʻ)
• արծաթաճաճանչ (arcatʻačačančʻ)
• արփաճաճանչ (arpʻačačančʻ)
• արփիաճաճանչ (arpʻiačačančʻ)
• բազմաճաճանչ (bazmačačančʻ)
• բոցաճաճանչ (bocʻačačančʻ)
• գերաճաճանչ (geračačančʻ)
• զուարթաճաճանչ (zuartʻačačančʻ)
• լուսաճաճանչ (lusačačančʻ)
• ծովաճաճանչ (covačačančʻ)
• կայծակնաճաճանչեցուցանեմ (kaycaknačačančʻecʻucʻanem)
• հրալուսաճաճանչադեղնութիւն (hralusačačančʻadełnutʻiwn)
• հրաշաճաճանչ (hrašačačančʻ)
• ճաճանչագեղ (čačančʻageł)
• ճաճանչազարդ (čačančʻazard)
• ճաճանչակցութիւն (čačančʻakcʻutʻiwn)
• ճաճանչանամ (čačančʻanam)
• ճաճանչանաւուխտ (čačančʻanawuxt)
• ճաճանչատեսակ (čačančʻatesak)
• ճաճանչատեսական (čačančʻatesakan)
• ճաճանչատեսակութիւն (čačančʻatesakutʻiwn)
• ճաճանչաւէտ (čačančʻawēt)
• ճաճանչաւոր (čačančʻawor)
• ճաճանչաւորութիւն (čačančʻaworutʻiwn)
• ճաճանչաւուխտ (čačančʻawuxt)
• ճաճանչեղ (čačančʻeł)
• ճաճանչեղագոյն (čačančʻełagoyn)
• ճաճանչեմ (čačančʻem)
• յոգնաճաճանչ (yognačačančʻ)
• ոսկեճաճանչ (oskečačančʻ)
• ոսկէճաճանչ (oskēčačančʻ)
• ոսկիճաճանչ (oskičačančʻ)
• քաղցրաճաճանչ (kʻałcʻračačančʻ)

 

Descendants

• Armenian: ճաճանչ (čačančʻ)

References

• Petrosean, Matatʻeay (1879) “ճաճանչ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
• Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “ճաճանչ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
• Ačaṙean, Hračʻeay (1971–1979) “ճաճանչ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press