ողջախոհ

Armenian

Etymology

Learned borrowing from Old Armenian ողջախոհ (ołǰaxoh).

Pronunciation

• (Eastern Armenian) IPA^(key): /voχt͡ʃʰɑˈχoh/, [voχt͡ʃʰɑχóh]
• (Western Armenian) IPA^(key): /voχt͡ʃɑˈχoh/, [voχt͡ʃʰɑχóh]

Adjective

ողջախոհ • (oġǰaxoh) (superlative ամենաողջախոհ)

1. sane; moderate, prudent, sensible, reasonable
2. self-controlled, temperate, chaste, sober

Declension

nominalized, i-type (Eastern Armenian)
	singular	plural
nominative	ողջախոհ (oġǰaxoh)	ողջախոհներ (oġǰaxohner)
dative	ողջախոհի (oġǰaxohi)	ողջախոհների (oġǰaxohneri)
ablative	ողջախոհից (oġǰaxohicʻ)	ողջախոհներից (oġǰaxohnericʻ)
instrumental	ողջախոհով (oġǰaxohov)	ողջախոհներով (oġǰaxohnerov)
locative	ողջախոհում (oġǰaxohum)	ողջախոհներում (oġǰaxohnerum)
	definite forms
nominative	ողջախոհը/ողջախոհն (oġǰaxohə/oġǰaxohn)	ողջախոհները/ողջախոհներն (oġǰaxohnerə/oġǰaxohnern)
dative	ողջախոհին (oġǰaxohin)	ողջախոհներին (oġǰaxohnerin)
	1st person possessive forms (my)
nominative	ողջախոհս (oġǰaxohs)	ողջախոհներս (oġǰaxohners)
dative	ողջախոհիս (oġǰaxohis)	ողջախոհներիս (oġǰaxohneris)
ablative	ողջախոհիցս (oġǰaxohicʻs)	ողջախոհներիցս (oġǰaxohnericʻs)
instrumental	ողջախոհովս (oġǰaxohovs)	ողջախոհներովս (oġǰaxohnerovs)
locative	ողջախոհումս (oġǰaxohums)	ողջախոհներումս (oġǰaxohnerums)
	2nd person possessive forms (your)
nominative	ողջախոհդ (oġǰaxohd)	ողջախոհներդ (oġǰaxohnerd)
dative	ողջախոհիդ (oġǰaxohid)	ողջախոհներիդ (oġǰaxohnerid)
ablative	ողջախոհիցդ (oġǰaxohicʻd)	ողջախոհներիցդ (oġǰaxohnericʻd)
instrumental	ողջախոհովդ (oġǰaxohovd)	ողջախոհներովդ (oġǰaxohnerovd)
locative	ողջախոհումդ (oġǰaxohumd)	ողջախոհներումդ (oġǰaxohnerumd)

Old Armenian

Alternative forms

• ողջախորհ (ołǰaxorh)

Etymology

From ողջ (ołǰ) +‎ -ա- (-a-) +‎ -խոհ (-xoh). Calque of Ancient Greek σώφρων (sṓphrōn).

Adjective

ողջախոհ • (ołǰaxoh)

1. sane; moderate, prudent, sensible, reasonable
2. self-controlled, temperate, chaste, sober
   • 5th century, Gregory of Nazianzus, Epitaph :

     Բայց որք ըստ աստուծոյն են եւ ողջախոհք, վասն զի կայուն իրաց են, նորին աղագաւ եւ մնացականագոյնք։

     Baycʻ orkʻ əst astucoyn en ew ołǰaxohkʻ, vasn zi kayun iracʻ en, norin ałagaw ew mnacʻakanagoynkʻ.

Usage notes

• In Gregory of Nazianzus, translates Ancient Greek σώφρων (sṓphrōn).

Declension

i-a-type

	singular		plural
nominative	ողջախոհ (ołǰaxoh)		ողջախոհք (ołǰaxohkʻ)
genitive	ողջախոհի (ołǰaxohi)		ողջախոհաց (ołǰaxohacʻ)
dative	ողջախոհի (ołǰaxohi)		ողջախոհաց (ołǰaxohacʻ)
accusative	ողջախոհ (ołǰaxoh)		ողջախոհս (ołǰaxohs)
ablative	ողջախոհէ (ołǰaxohē)		ողջախոհաց (ołǰaxohacʻ)
instrumental	ողջախոհաւ (ołǰaxohaw)		ողջախոհաւք = ողջախոհօք (ołǰaxohawkʻ = ołǰaxohōkʻ)
locative	ողջախոհի (ołǰaxohi)		ողջախոհս (ołǰaxohs)

i-type

	singular		plural
nominative	ողջախոհ (ołǰaxoh)		ողջախոհք (ołǰaxohkʻ)
genitive	ողջախոհի (ołǰaxohi)		ողջախոհից (ołǰaxohicʻ)
dative	ողջախոհի (ołǰaxohi)		ողջախոհից (ołǰaxohicʻ)
accusative	ողջախոհ (ołǰaxoh)		ողջախոհս (ołǰaxohs)
ablative	ողջախոհէ (ołǰaxohē)		ողջախոհից (ołǰaxohicʻ)
instrumental	ողջախոհիւ (ołǰaxohiw)		ողջախոհիւք (ołǰaxohiwkʻ)
locative	ողջախոհի (ołǰaxohi)		ողջախոհս (ołǰaxohs)

Derived terms

• անողջախոհ (anołǰaxoh)
• ողջախոհաբար (ołǰaxohabar)
• ողջախոհագոյն (ołǰaxohagoyn)
• ողջախոհանամ (ołǰaxohanam)
• ողջախոհապէս (ołǰaxohapēs)
• ողջախոհարան (ołǰaxoharan)
• ողջախոհացուցանեմ (ołǰaxohacʻucʻanem)
• ողջախոհացուցիչ (ołǰaxohacʻucʻičʻ)
• ողջախոհեմ (ołǰaxohem)
• ողջախոհեցուցանեմ (ołǰaxohecʻucʻanem)
• ողջախոհիմ (ołǰaxohim)
• ողջախոհութիւն (ołǰaxohutʻiwn)

 

Descendants

• → Armenian: ողջախոհ (oġǰaxoh) (learned)

Further reading

• Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “ողջախոհ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
• Petrosean, Matatʻeay (1879) “ողջախոհ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy