ողջ
Armenian edit
Etymology edit
From Old Armenian ողջ (ołǰ).
Pronunciation edit
- (Eastern Armenian, standard) IPA(key): [voχt͡ʃʰ]
- (Western Armenian, standard) IPA(key): [voχt͡ʃʰ]
Adjective edit
ողջ • (oġǰ)
Declension edit
i-type, inanimate (Eastern Armenian)
| singular | plural | |||
|---|---|---|---|---|
| nominative | ողջ (oġǰ) | ողջեր (oġǰer) | ||
| dative | ողջի (oġǰi) | ողջերի (oġǰeri) | ||
| ablative | ողջից (oġǰicʻ) | ողջերից (oġǰericʻ) | ||
| instrumental | ողջով (oġǰov) | ողջերով (oġǰerov) | ||
| locative | ողջում (oġǰum) | ողջերում (oġǰerum) | ||
| definite forms | ||||
| nominative | ողջը/ողջն (oġǰə/oġǰn) | ողջերը/ողջերն (oġǰerə/oġǰern) | ||
| dative | ողջին (oġǰin) | ողջերին (oġǰerin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | ողջս (oġǰs) | ողջերս (oġǰers) | ||
| dative | ողջիս (oġǰis) | ողջերիս (oġǰeris) | ||
| ablative | ողջիցս (oġǰicʻs) | ողջերիցս (oġǰericʻs) | ||
| instrumental | ողջովս (oġǰovs) | ողջերովս (oġǰerovs) | ||
| locative | ողջումս (oġǰums) | ողջերումս (oġǰerums) | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | ողջդ (oġǰd) | ողջերդ (oġǰerd) | ||
| dative | ողջիդ (oġǰid) | ողջերիդ (oġǰerid) | ||
| ablative | ողջիցդ (oġǰicʻd) | ողջերիցդ (oġǰericʻd) | ||
| instrumental | ողջովդ (oġǰovd) | ողջերովդ (oġǰerovd) | ||
| locative | ողջումդ (oġǰumd) | ողջերումդ (oġǰerumd) | ||
Synonyms edit
Old Armenian edit
Etymology edit
From Proto-Indo-European *h₂olyo-. Cognates include Old Irish uile and Welsh holl.
Alternatively, from Proto-Indo-European *solw-yo-, from, *solh₂- (“whole”).
A contamination of both is possible.
For the semantic correspondence “being alive” : “wholeness” compare Turkish sağ (“alive; whole”).
Urartian 𒌌𒄖(𒌑)𒊺 (ul-gu-ú-še or ul-gu-še /ulguše/, “health, well-being, the being alive”) may be borrowed from Proto-Armenian.
Adjective edit
ողջ • (ołǰ)
- alive, living; sound, safe
- ողջ ողջ ― ołǰ ołǰ ― alive, all alive
- ողջ եկիր ― ołǰ ekir ― welcome! you are welcome
- ո՛ղջ լեր/եր ― ółǰ ler/er ― keep yourself hearty; God speed you, good bye!
- ո՛ղջ լեր Վարդապետ ― ółǰ ler Vardapet ― hail Master!
- ո՛ղջ լեր Թագուհի ― ółǰ ler Tʻaguhi ― Salve Regina! hail Mary!
- ո՛ղջ երթ ― ółǰ ertʻ ― go in peace, adieu, farewell
- ողջ մնասցեն ― ołǰ mnascʻen ― let them go to the devil
- ողջ մնա՛ ― ołǰ mná ― adieu, take care of yourself, my kind wishes
- complete, entire, integral, whole; wholesome; uninterrupted
- ողջ ողջ ― ołǰ ołǰ ― altogether
- ողջ բովանդակ ― ołǰ bovandak ― wholly, entirely
Declension edit
o-type
| singular | plural | ||
|---|---|---|---|
| nominative | ողջ (ołǰ) | ողջք (ołǰkʻ) | |
| genitive | ողջոյ (ołǰoy) | ողջոց (ołǰocʻ) | |
| dative | ողջոյ (ołǰoy) | ողջոց (ołǰocʻ) | |
| accusative | ողջ (ołǰ) | ողջս (ołǰs) | |
| ablative | ողջոյ (ołǰoy) | ողջոց (ołǰocʻ) | |
| instrumental | ողջով (ołǰov) | ողջովք (ołǰovkʻ) | |
| locative | ողջ (ołǰ) | ողջս (ołǰs) | |
| according to Nor Baṙgirkʿ Haykazean Lezui the singular genitive can be ողջի (ołǰi) and the plural genitive ողջաց (ołǰacʻ) | |||
Derived terms edit
- ամբողջ (ambołǰ)
- անողջախոհ (anołǰaxoh)
- անողջանալի (anołǰanali)
- անողջոյն (anołǰoyn)
- առողջ (aṙołǰ)
- բղջախոհ (błǰaxoh)
- նախողջոյնք (naxołǰoynkʻ)
- ողջաբանութիւն (ołǰabanutʻiwn)
- ողջաբար (ołǰabar)
- ողջաբերեմ (ołǰaberem)
- ողջագոյն (ołǰagoyn)
- ողջագուրանք (ołǰagurankʻ)
- ողջագուրեմ (ołǰagurem)
- ողջախոհ (ołǰaxoh)
- ողջախոհաբար (ołǰaxohabar)
- ողջախոհագոյն (ołǰaxohagoyn)
- ողջախոհանամ (ołǰaxohanam)
- ողջախոհապէս (ołǰaxohapēs)
- ողջախոհարան (ołǰaxoharan)
- ողջախոհացուցանեմ (ołǰaxohacʻucʻanem)
- ողջախոհացուցիչ (ołǰaxohacʻucʻičʻ)
- ողջախոհեմ (ołǰaxohem)
- ողջախոհեցուցանեմ (ołǰaxohecʻucʻanem)
- ողջախոհիմ (ołǰaxohim)
- ողջախոհութիւն (ołǰaxohutʻiwn)
- ողջախորհ (ołǰaxorh)
- ողջախորհուրդ (ołǰaxorhurd)
- ողջական (ołǰakan)
- ողջակէզ (ołǰakēz)
- ողջակիզաբար (ołǰakizabar)
- ողջակիզեմ (ołǰakizem)
- ողջակիզութիւն (ołǰakizutʻiwn)
- ողջակիզումն (ołǰakizumn)
- ողջահաւատ (ołǰahawat)
- ողջամբ (ołǰamb)
- ողջամիտ (ołǰamit)
- ողջամտութիւն (ołǰamtutʻiwn)
- ողջանամ (ołǰanam)
- ողջանդամ (ołǰandam)
- ողջանդամութիւն (ołǰandamutʻiwn)
- ողջանման (ołǰanman)
- ողջապէս (ołǰapēs)
- ողջացուցանեմ (ołǰacʻucʻanem)
- ողջացուցիչ (ołǰacʻucʻičʻ)
- ողջէգալ (ołǰēgal)
- ողջընծայ (ołǰəncay)
- ողջիկ (ołǰik)
- ողջմտութիւն (ołǰmtutʻiwn)
- ողջնութիւն (ołǰnutʻiwn)
- ողջոյն (ołǰoyn)
- ողջութիւն (ołǰutʻiwn)
- ողջունաբեր (ołǰunaber)
- ողջունալի (ołǰunali)
- ողջունական (ołǰunakan)
- ողջունապատում (ołǰunapatum)
- ողջունապէս (ołǰunapēs)
- ողջունարան (ołǰunaran)
- ողջունացոյց (ołǰunacʻoycʻ)
- ողջունաւանդ (ołǰunawand)
- ողջունեմ (ołǰunem)
- քաջողջ (kʻaǰołǰ)
- քաջողջական (kʻaǰołǰakan)
- քաջողջանամ (kʻaǰołǰanam)
- քաջողջութիւն (kʻaǰołǰutʻiwn)
Descendants edit
- Armenian: ողջ (oġǰ)
References edit
- Ačaṙean, Hračʻeay (1971–1979) “ողջ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press
- Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “ողջ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Fortson, Benjamin W. (2010) Indo-European Language and Culture: An Introduction, second edition, Oxford: Blackwell, page 386
- Godel, Robert (1975) An introduction to the study of classical Armenian, Wiesbaden: Dr. Ludwig Reichert Verlag, page 81
- J̌ahukyan, Geworg (2010) “ողջ”, in Vahan Sargsyan, editor, Hayeren stugabanakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), Yerevan: Asoghik
- Martirosyan, Hrach (2010) Etymological Dictionary of the Armenian Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 8), Leiden and Boston: Brill, page 531
- Petrosean, Matatʻeay (1879) “ողջ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy