տագնապ

Armenian

Etymology

Learned borrowing from Old Armenian տագնապ (tagnap).

Pronunciation

• (Eastern Armenian) IPA^(key): /tɑɡˈnɑp/, [tɑɡnɑ́p]
• (Western Armenian) IPA^(key): /dɑkˈnɑb/, [dɑkʰnɑ́b]

Noun

տագնապ • (tagnap)

1. alarm, alert

   հրդեհի տագնապ ― hrdehi tagnap ― fire-alarm

2. anxiety, anguish, distress

Declension

i-type, inanimate (Eastern Armenian)
	singular	plural
nominative	տագնապ (tagnap)	տագնապներ (tagnapner)
dative	տագնապի (tagnapi)	տագնապների (tagnapneri)
ablative	տագնապից (tagnapicʻ)	տագնապներից (tagnapnericʻ)
instrumental	տագնապով (tagnapov)	տագնապներով (tagnapnerov)
locative	տագնապում (tagnapum)	տագնապներում (tagnapnerum)
	definite forms
nominative	տագնապը/տագնապն (tagnapə/tagnapn)	տագնապները/տագնապներն (tagnapnerə/tagnapnern)
dative	տագնապին (tagnapin)	տագնապներին (tagnapnerin)
	1st person possessive forms (my)
nominative	տագնապս (tagnaps)	տագնապներս (tagnapners)
dative	տագնապիս (tagnapis)	տագնապներիս (tagnapneris)
ablative	տագնապիցս (tagnapicʻs)	տագնապներիցս (tagnapnericʻs)
instrumental	տագնապովս (tagnapovs)	տագնապներովս (tagnapnerovs)
locative	տագնապումս (tagnapums)	տագնապներումս (tagnapnerums)
	2nd person possessive forms (your)
nominative	տագնապդ (tagnapd)	տագնապներդ (tagnapnerd)
dative	տագնապիդ (tagnapid)	տագնապներիդ (tagnapnerid)
ablative	տագնապիցդ (tagnapicʻd)	տագնապներիցդ (tagnapnericʻd)
instrumental	տագնապովդ (tagnapovd)	տագնապներովդ (tagnapnerovd)
locative	տագնապումդ (tagnapumd)	տագնապներումդ (tagnapnerumd)

Derived terms

• տագնապալի (tagnapali)

Old Armenian

Etymology

An Iranian borrowing: compare Parthian 𐫤𐫃𐫗𐫁𐫗𐫅 (tgnbnd, “swift”).

Noun

տագնապ • (tagnap)

1. anxiety, anguish, distress

   տագնապաւ ― tagnapaw ― anxiously, with anxiety

   տագնապ մտաց ― tagnap mtacʻ ― grief, anxiety, mental torture, constraint, heaviness of heart, oppression

   տագնապ մահու ― tagnap mahu ― pangs or agony of death, death-struggle

   արկանել, մատնել ի տագնապս անհնարինս ― arkanel, matnel i tagnaps anhnarins ― to embarrass extremely, to place in a strait, in a scrape, embarrassment or perplexity

   արկանել զանձն ի տագնապ ― arkanel zanjn i tagnap ― to embarrass oneself

   կալ ի տագնապի ― kal i tagnapi ― to be in trouble, anxiety or embarrassment

   հասանել ի յետին տագնապ ― hasanel i yetin tagnap ― to be reduced to extremities

   եղիցի տագնապ հեթանոսաց ― ełicʻi tagnap hetʻanosacʻ ― the nations shall be plunged in consternation

   եկն յանկարծակի դողումն եւ տագնապ ― ekn yankarcaki dołumn ew tagnap ― a sudden fear fell on them

   ամենայն տագնապ հասցէ ի վերայ նորա ― amenayn tagnap hascʻē i veray nora ― every kind of grief shall fall upon him

   ըմբռնեալ յանլոյծ տագնապ հասանէր ― əmbṙneal yanloyc tagnap hasanēr ― he found himself embarrassed by that insuperable necessity

   տագնապ էր նմա յամենայն կողմանց ― tagnap ēr nma yamenayn kołmancʻ ― he was hemmed in by necessities

   տագնապ մեծ էր նմա ― tagnap mec ēr nma ― he had extreme difficulty, he turned on all sides

   հարից զամենայն երիվարս տագնապաւ եւ զհեծեալս նորա յիմարութեամբ ― haricʻ zamenayn erivars tagnapaw ew zheceals nora yimarutʻeamb ― I will turn the horses into stone and their riders will I stultify

   յետին տագնապ կալաւ զնա ― yetin tagnap kalaw zna ― he was brought to the last extremity

   փոյթ եւ տագնապ եղեւ ի ջուրս ― pʻoytʻ ew tagnap ełew i ǰurs ― the waters rivalled each other

2. haste

   տագնապաւ ― tagnapaw ― in haste, hastily

Declension

i-a-type

	singular		plural
nominative	տագնապ (tagnap)		տագնապք (tagnapkʻ)
genitive	տագնապի (tagnapi)		տագնապաց (tagnapacʻ)
dative	տագնապի (tagnapi)		տագնապաց (tagnapacʻ)
accusative	տագնապ (tagnap)		տագնապս (tagnaps)
ablative	տագնապէ (tagnapē)		տագնապաց (tagnapacʻ)
instrumental	տագնապաւ (tagnapaw)		տագնապաւք = տագնապօք (tagnapawkʻ = tagnapōkʻ)
locative	տագնապի (tagnapi)		տագնապս (tagnaps)

Derived terms

• անտագնապ (antagnap)
• բազմատագնապ (bazmatagnap)
• մեղսատագնապ (mełsatagnap)
• ջերմնատագնապ (ǰermnatagnap)
• տագնապաբար (tagnapabar)
• տագնապաբեր (tagnapaber)
• տագնապանք (tagnapankʻ)
• տագնապափոյթ (tagnapapʻoytʻ)
• տագնապեմ (tagnapem)
• տագնապեցուցանեմ (tagnapecʻucʻanem)
• տագնապիմ (tagnapim)
• տագնապիչ (tagnapičʻ)
• տագնապութիւն (tagnaputʻiwn)
• տագնապումն (tagnapumn)

 

Descendants

• → Armenian: տագնապ (tagnap)

Further reading

• Ačaṙean, Hračʻeay (1971–1979) “տագնապ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press
• Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “տագնապ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
• J̌axǰaxean, Manuēl (1837) “տագնապ”, in Baṙgirkʻ i barbaṙ hay ew italakan [Armenian–Italian Dictionary], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
• Ġazarean, Ṙubēn (2000) “տագնապ”, in G. B. Tʻosunean, editor, Grabari baṙaran [Dictionary of Old Armenian] (in Armenian), Yerevan: University Press
• Olsen, Birgit Anette (1999) The noun in Biblical Armenian: origin and word-formation: with special emphasis on the Indo-European heritage (Trends in linguistics. Studies and monographs; 119), Berlin, New York: Mouton de Gruyter, page 912
• Petrosean, Matatʻeay (1879) “տագնապ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy