փխրեմ
Old Armenian
editEtymology
editBorrowed from Georgian-Zan: compare Georgian ფხვნა (pxvna, “to crumble”), ფხვიერი (pxvieri, “crumbly”).[1] The similarity with the Kartvelian words was first noticed by Marr.[2] Ultimately from Proto-Georgian-Zan *parxw-.
Verb
editփխրեմ • (pʻxrem)
- (transitive) to crumble, to crush
- (transitive) to roast, to toast
Conjugation
editactive
| infinitive | փխրել (pʻxrel) | participle | փխրեցեալ, փխրեալ (pʻxrecʻeal, pʻxreal) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| causative | — | aorist stem | փխրեց- (pʻxrecʻ-) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | փխրեմ (pʻxrem) | փխրես (pʻxres) | փխրէ (pʻxrē) | փխրեմք (pʻxremkʻ) | փխրէք (pʻxrēkʻ) | փխրեն (pʻxren) | |
| imperfect | փխրէի, փխրեի* (pʻxrēi, pʻxrei*) | փխրէիր, փխրեիր* (pʻxrēir, pʻxreir*) | փխրէր (pʻxrēr) | փխրէաք, փխրեաք* (pʻxrēakʻ, pʻxreakʻ*) | փխրէիք, փխրեիք* (pʻxrēikʻ, pʻxreikʻ*) | փխրէին, փխրեին* (pʻxrēin, pʻxrein*) | |
| aorist | փխրեցի (pʻxrecʻi) | փխրեցեր (pʻxrecʻer) | փխրեաց (pʻxreacʻ) | փխրեցաք (pʻxrecʻakʻ) | փխրեցէք, փխրեցիք (pʻxrecʻēkʻ, pʻxrecʻikʻ) | փխրեցին (pʻxrecʻin) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | փխրիցեմ (pʻxricʻem) | փխրիցես (pʻxricʻes) | փխրիցէ (pʻxricʻē) | փխրիցեմք (pʻxricʻemkʻ) | փխրիցէք (pʻxricʻēkʻ) | փխրիցեն (pʻxricʻen) | |
| aorist | փխրեցից (pʻxrecʻicʻ) | փխրեսցես (pʻxrescʻes) | փխրեսցէ (pʻxrescʻē) | փխրեսցուք (pʻxrescʻukʻ) | փխրեսջիք (pʻxresǰikʻ) | փխրեսցեն (pʻxrescʻen) | |
| imperatives | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| imperative | — | փխրեա՛ (pʻxreá) | — | — | փխրեցէ՛ք (pʻxrecʻḗkʻ) | — | |
| cohortative | — | փխրեսջի՛ր (pʻxresǰír) | — | — | փխրեսջի՛ք (pʻxresǰíkʻ) | — | |
| prohibitive | — | մի՛ փխրեր (mí pʻxrer) | — | — | մի՛ փխրէք (mí pʻxrēkʻ) | — | |
| *rare | |||||||
mediopassive
| infinitive | փխրել, փխրիլ* (pʻxrel, pʻxril*) | participle | փխրեցեալ, փխրեալ (pʻxrecʻeal, pʻxreal) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| causative | — | aorist stem | փխրեց- (pʻxrecʻ-) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | փխրիմ (pʻxrim) | փխրիս (pʻxris) | փխրի (pʻxri) | փխրիմք (pʻxrimkʻ) | փխրիք (pʻxrikʻ) | փխրին (pʻxrin) | |
| imperfect | փխրէի (pʻxrēi) | փխրէիր (pʻxrēir) | փխրէր, փխրիւր (pʻxrēr, pʻxriwr) | փխրէաք (pʻxrēakʻ) | փխրէիք (pʻxrēikʻ) | փխրէին (pʻxrēin) | |
| aorist | փխրեցայ (pʻxrecʻay) | փխրեցար (pʻxrecʻar) | փխրեցաւ (pʻxrecʻaw) | փխրեցաք (pʻxrecʻakʻ) | փխրեցայք (pʻxrecʻaykʻ) | փխրեցան (pʻxrecʻan) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | փխրիցիմ (pʻxricʻim) | փխրիցիս (pʻxricʻis) | փխրիցի (pʻxricʻi) | փխրիցիմք (pʻxricʻimkʻ) | փխրիցիք (pʻxricʻikʻ) | փխրիցին (pʻxricʻin) | |
| aorist | փխրեցայց (pʻxrecʻaycʻ) | փխրեսցիս (pʻxrescʻis) | փխրեսցի (pʻxrescʻi) | փխրեսցուք (pʻxrescʻukʻ) | փխրեսջիք (pʻxresǰikʻ) | փխրեսցին (pʻxrescʻin) | |
| imperatives | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| imperative | — | փխրեա՛ց (pʻxreácʻ) | — | — | փխրեցարո՛ւք (pʻxrecʻarúkʻ) | — | |
| cohortative | — | փխրեսջի՛ր (pʻxresǰír) | — | — | փխրեսջի՛ք (pʻxresǰíkʻ) | — | |
| prohibitive | — | մի՛ փխրիր (mí pʻxrir) | — | — | մի՛ փխրիք (mí pʻxrikʻ) | — | |
| *post-classical | |||||||
Derived terms
edit- դիւրափխրելի (diwrapʻxreli)
- դիւրափուխր (diwrapʻuxr)
- փխրան (pʻxran)
- փուխ (pʻux)
- փուխր (pʻuxr)
Descendants
edit- Armenian: փխրել (pʻxrel)
References
edit- ^ Ačaṙean, Hračʻeay (1979) “փուխր”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, volume IV, Yerevan: University Press, pages 522–523
- ^ Marr, N. (1921) “Надпись Русы II из Маку [The inscription of Rusa II from Maku]”, in Записки Восточного отделения Русского археологического общества[1] (in Russian), volumes 25 (1917–1920), Petersburg: State Press, page 36 of 1–54
Further rading
edit- Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1837) “փխրեմ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), volume II, Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 943a
- Bugge, Sophus (1892) “Beiträge zur etymologischen Erläuterung der armenischen Sprache”, in Indogermanische Forschungen (in German), volume 1, page 457, connects with Ancient Greek ψώχω (psṓkhō)
- Hübschmann, Heinrich (1897) Armenische Grammatik. 1. Theil: Armenische Etymologie (in German), Leipzig: Breitkopf & Härtel, page 501
- Tērvišean, Serovbē (1885) Hndewropakan naxalezu [The Proto-Indo-European Language] (in Armenian), Constantinople: Nšan K. Pērpērean, page 93