क्षान्ति

Sanskrit

Alternative scripts

Etymology

From the root क्षम् (kṣam, “to have patience, to forgive”) +‎ -ति (-ti).

Pronunciation

(Vedic) IPA^(key): /kʂɑːn.ti/
(Classical Sanskrit) IPA^(key): /ˈkʂɑːn̪.t̪i/

Noun

क्षान्ति • (kṣānti) stem, f

patience, forbearance, endurance
- c. 400 BCE, Bhagavad Gītā 18.42:
  शमो दमस् तपः शौचं क्षान्तिर् आर्जवम् एव च ।
  ज्ञानं विज्ञानम् आस्तिक्यं ब्रह्मकर्म स्वभावजम् ॥
  śamo damas tapaḥ śaucaṃ kṣāntir ārjavam eva ca.
  jñānaṃ vijñānam āstikyaṃ brahmakarma svabhāvajam.
  Peacefulness, self-control, austerity, purity, patience, straightness, knowledge, wisdom and religiousness are the natural deeds of a Brāhmaṇa.
- Udānavarga 14.11:
  न हि वैरेण वैराणि शाम्यन्तीह कदाचन ।
  क्षान्त्या वैराणि शाम्यन्येष धर्मः सनातनः ॥
  na hi vaireṇa vairāṇi śāmyantīha kadācana.
  kṣāntyā vairāṇi śāmyanyeṣa dharmaḥ sanātanaḥ.
  For in this world hatreds are not ever settled by hatred.
  Hatreds are settled by forbearance. This is an eternal law.
forgiveness

Declension

Feminine i-stem declension of क्षान्ति (kṣānti)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	क्षान्तिः kṣāntiḥ	क्षान्ती kṣāntī	क्षान्तयः kṣāntayaḥ
Vocative	क्षान्ते kṣānte	क्षान्ती kṣāntī	क्षान्तयः kṣāntayaḥ
Accusative	क्षान्तिम् kṣāntim	क्षान्ती kṣāntī	क्षान्तीः kṣāntīḥ
Instrumental	क्षान्त्या / क्षान्ती¹ kṣāntyā / kṣāntī¹	क्षान्तिभ्याम् kṣāntibhyām	क्षान्तिभिः kṣāntibhiḥ
Dative	क्षान्तये / क्षान्त्यै² / क्षान्ती¹ kṣāntaye / kṣāntyai² / kṣāntī¹	क्षान्तिभ्याम् kṣāntibhyām	क्षान्तिभ्यः kṣāntibhyaḥ
Ablative	क्षान्तेः / क्षान्त्याः² / क्षान्त्यै³ kṣānteḥ / kṣāntyāḥ² / kṣāntyai³	क्षान्तिभ्याम् kṣāntibhyām	क्षान्तिभ्यः kṣāntibhyaḥ
Genitive	क्षान्तेः / क्षान्त्याः² / क्षान्त्यै³ kṣānteḥ / kṣāntyāḥ² / kṣāntyai³	क्षान्त्योः kṣāntyoḥ	क्षान्तीनाम् kṣāntīnām
Locative	क्षान्तौ / क्षान्त्याम्² / क्षान्ता¹ kṣāntau / kṣāntyām² / kṣāntā¹	क्षान्त्योः kṣāntyoḥ	क्षान्तिषु kṣāntiṣu
Notes	¹Vedic ²Later Sanskrit ³Brāhmaṇas

Descendants

Ashokan Prakrit: 𐨐𐨿𐨮𐨎𐨟𐨁 (kṣaṃti), 𑀔𑀁𑀢𑀺 (khaṃti), 𑀙𑀸𑀢𑀺 (chāti)
- Niya Prakrit: 𐨐𐨿𐨮𐨌𐨎𐨟𐨁 (kṣāṃti)
- Prakrit: 𑀔𑀁𑀢𑀺 (khaṃti)
  - Northwestern:
    - Sindhi: khā̃di
      Arabic script: کَاندِ
      
      Devanagari script: खाँदि
  - Southern:
    - Dhivehi: ކެތް (ket̊)
  - Western:
    - Gujarati: ખાંત (khā̃t)
Pali: khantī
- → Burmese: ခန္တီ (hkanti)
- → Khmer: ខន្តី (khɑntəy)

References

Monier Williams (1899) “क्षान्ति”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 326.
Apte, Vaman Shivram (1890) “क्षान्ति”, in The practical Sanskrit-English dictionary, Poona: Prasad Prakashan, page 623
Turner, Ralph Lilley (1969–1985) “kṣānti”, in A Comparative Dictionary of the Indo-Aryan Languages, London: Oxford University Press, page 191