dies Dominica
Latin Edit
Etymology Edit
From diēs (“day”) + dominica (“of the Lord (adj.)”). Since the head-noun diēs could be either masculine or feminine, the phrase has a masculine counterpart in diēs Dominicus.
Found in Late Latin as a Christian replacement for the pagan diēs Sōlis (“Sunday”, literally “day of the sun-god Sol”). Completely erased the latter, as far as Romance is concerned.
Pronunciation Edit
- (Classical) IPA(key): /ˈdi.eːs doˈmi.ni.ka/, [ˈd̪ieːs̠ d̪ɔˈmɪnɪkä]
- (modern Italianate Ecclesiastical) IPA(key): /ˈdi.es doˈmi.ni.ka/, [ˈd̪iːes d̪oˈmiːnikä]
Proper noun Edit
diēs Dominica f (genitive diēī Dominicae); fifth declension
- (Late Latin) Sunday
- late 4th c. CE, Egeria, Peregrinatio ad loca sancta 2.25:
- Cum luce autem, quia dominica dies est, et proceditur in ecclesia maiore, quam fecit Constantinus, quae ecclesia in Golgotha est post Crucem, et fiunt omnia secundum consuetudinem, qua et ubique fit die dominica.
- At dawn, however, as it is Sunday, the people go to the greater church built by Constantine, located in Golgotha behind the Cross. They carry out everything that is usual everywhere on Sunday.
- Cum luce autem, quia dominica dies est, et proceditur in ecclesia maiore, quam fecit Constantinus, quae ecclesia in Golgotha est post Crucem, et fiunt omnia secundum consuetudinem, qua et ubique fit die dominica.
Declension Edit
Fifth-declension noun with a first-declension adjective.
Case | Singular | Plural |
---|---|---|
Nominative | diēs Dominica | diēs Dominicae |
Genitive | diēī Dominicae | diērum Dominicārum |
Dative | diēī Dominicae | diēbus Dominicīs |
Accusative | diem Dominicam | diēs Dominicās |
Ablative | diē Dominicā | diēbus Dominicīs |
Vocative | diēs Dominica | diēs Dominicae |
Synonyms Edit
Coordinate terms Edit
Descendants Edit
See also diēs Dominicus.
All Romance descendants reflect a shortening to dominica.
- Balkan Romance:
- Dalmatian:
- Italo-Romance:
- North Italian:
- Insular Romance:
- Calques:
- → Chinese: 主日 (zhǔrì)
- → English: Lord's Day
- → Old Norse: drôttinsdagr
- → Old High German: frôntag
- → Vietnamese: Chủ nhật
References Edit
- AIS: Sprach- und Sachatlas Italiens und der Südschweiz [Linguistic and Ethnographic Atlas of Italy and Southern Switzerland] – map 335: “domenica” – on navigais-web.pd.istc.cnr.it
- Walther von Wartburg (1928–2002), “domĭnicus”, in Französisches Etymologisches Wörterbuch (in German), volume 3: D–F, page 129