kościół

See also: kościōł and Kościół

Old Polish

Etymology

Borrowed from Old Czech kostel. First attested in the 14th century.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /kɔɕt͡ɕɔːɫ/
• IPA^(key): (15^th CE) /kɔɕt͡ɕoɫ/

Noun

kościół m inan (diminutive kościołek, related adjective kościelny)

1. (religion, attested in Lesser Poland) church
   • c. 1301-1350, Kazania świętokrzyskie‎^[1], Miechów, page ar 5:

     Pospesihø sø do coscola na modlituø

     [Pośpieszychą się do kościoła na modlitwę]

   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[2], page 720:

     Cristus... szye przyrovna kosczyolu zyvemv, a nye kamyennemv

     [Krystus... sie przyrowna kościołu żywemu, a nie kamiennemu]

   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[3], page 720:

     Ony to myenyly o zlomyenyv ych kosczyola kamyennego

     [Oni to mienili o złomieniu ich kościoła kamiennego]

2. (law, attested in Greater Poland) individual legal unit associated with a given church
   • 1959 [1429], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty poznańskie, volume I, number 1522, Poznań:

     Yszem ya nye daual pol grzywny grossi schyrokych czynsu do cosczola posnanskyego

     [Iżem ja nie dawał poł grzywny groszy szyrokich czynszu do kościoła poznańskiego]

3. (attested in Lesser Poland) church's ministry or clergy
   • 1892 [1484], Hieronim Łopaciński, editor, Reguła trzeciego zakonu św. Franciszka i drobniejsze zabytki języka polskiego z końca w. XV i początku XVI‎^[4], Krakow, page 714:

     A thako czi yzczy laczynnyczy... mayą moviczi... ony psalmy, ktore movya y pelnyą kaplany albo też spyeva albo obchodzy kozycziol katedralzky albo onego bysskupzthva (quos dicunt clerici vel ecclesia cathedralis)

     [A tako ci iści łacinnicy... mają mowić(i)... ony psalmy, ktore mowią i pełnią kapłani albo też śpiewa albo obchodzi kościoł katedralski albo onego biskupstwa (quos dicunt clerici vel ecclesia cathedralis)]

4. (attested in Greater Poland) church (group of people of the same faith)
   • 1915 [Middle of the 15th century], Jan Łoś, editor, Przegląd językowych zabytków staropolskich do r. 1543‎^[5], Gniezno, page 518:

     Suche dny tak kosczyol trzyma

     [Suche dni tak kościoł trzyma]

   • 1874-1891 [Fifteenth century], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{[6], [7], [8]}, volume XIX, page 89:

     Jesus... koszczyol poleczyl Pyotrowy

     [Jesus... kościoł polecił Piotrowi]

   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[9], page 540:

     Czczyenye o posvyączanyv kosczyola bozego y o vstavyenyv novey *vylykonoczy

     [Czcienie o poświęcaniu kościoła bożego i o ustawieniu nowej Wilikonocy]

5. (attested in Lesser Poland) gathering of people
   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎^[10], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 27, 17:

     V czebe chwala moia w kosczele welikem (in ecclesia magna)

     [U ciebie chwała moja w kościele wielikiem (in ecclesia magna)]

Derived terms

adjectives

• kościołowy

 

nouns

• kościoł krolów
• kościołek
• pismo potwierdzone od Kościoła

 

Descendants

• Masurian: koszcziół
• Polish: kościół
  • → Belarusian: касцёл (kascjól)
  • → Kashubian: kòscół
  • → Slovincian: kôscól
  • → Russian: костёл (kostjól)
  • → Ukrainian: костьо́л (kostʹól)
  • → Yiddish: קאָשטשאָל (koshtshol)
• Silesian: kościōł

References

• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “kościół”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
• Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “kościół”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk

Polish

kościół

Etymology

Inherited from Old Polish kościół. Doublet of kasztel.

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈkɔɕ.t͡ɕuw/
• (Middle Polish) IPA^(key): /ˈkɔɕ.t͡ɕoɫ/

• Audio 1:

  (file)

• Audio 2:

  (file)

• Rhymes: -ɔɕt͡ɕuw
• Syllabification: koś‧ciół
• Homophone: Kościół

Noun

kościół m inan (diminutive kościółek, related adjective kościelny)

1. (Christianity) church (Christian house of worship, usually with reference to Catholicism)

   Coordinate terms: cerkiew, zbór

2. (Christianity) church (Christian religious organisation)

Declension

Declension of kościół

	singular	plural
nominative	kościół	kościoły
genitive	kościoła	kościołów
dative	kościołowi	kościołom
accusative	kościół	kościoły
instrumental	kościołem	kościołami
locative	kościele	kościołach
vocative	kościele	kościoły

Derived terms

proverbs

• dobrego i karczma nie zepsuje, a złego i kościół nie naprawi

 

verbs

• poszedł pod kościół pf, idzie pod kościół impf

 

Related terms

adjectives

• antykościelny
• kościołowy
• podkościelny
• przykościelny
• wewnątrzkościelny
• wokółkościelny

 

Descendants

• → Belarusian: касцёл (kascjól)
• → Kashubian: kòscół
• → Slovincian: kôscól
• → Russian: костёл (kostjól)
• → Ukrainian: костьо́л (kostʹól)
• → Yiddish: קאָשטשאָל (koshtshol)

Trivia

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), kościół is one of the most used words in Polish, appearing 21 times in scientific texts, 15 times in news, 42 times in essays, 16 times in fiction, and 16 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 110 times, making it the 560th most common word in a corpus of 500,000 words.

Further reading

• kościół in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• kościół in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “kościół”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “KOŚCIÓŁ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 25.02.2011
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “kościół”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “kościół”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1902), “kościół”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 2, Warsaw, page 499