üzmek

Turkish

Etymology

From Ottoman Turkish اوزمك (üzmek, “to overstrain, break down, injure, hurt feelings, treat with harshness”), from Proto-Turkic *üŕ- (“to break, tear, demolish”).^[1]

Cognate with Old Turkic 𐰇𐰕 (üz-, “to break, tear”), Azerbaijani üzmək (“to break”), Bashkir өҙөү (öźöw, “to tear, break”), Khakas ӱзерге (üzerge, “to break off, pick off”), Kyrgyz үзүү (üzüü, “to interrupt, break, disrupt, pluck”), Turkmen üzmek (“to tear off, pluck”), Uzbek uzmoq (“to break, tear, pick”).

Verb

üzmek (third-person singular simple present üzer)

(transitive) to distress, upset, worry; to sadden
- 1969, “Bu Son Olsun”, in Bu Son Olsun/Felek Beni, performed by Cem Karaca:
  Ne yalnızlık ne de yalan üzmesin seni / Doğarken ağladı insan bu son olsun bu son
  Let neither sadness nor lies sadden you / Humanity cried when it was born, let this be the last, the last
(transitive) to abrade
(transitive, dialectal) to break, tear

Conjugation

Conjugation of üzmek (aorist in -V²r)

Note: Actual conjugations can be more complex than tables below. Compound forms with the auxiliary olmak not shown. See also Appendix:Turkish suffixes#Verbs.

Positive declarative

infinitive			üzmek
impersonal participle	imperfective		üzen
	perfective		üzmüş
	prospective		üzecek
personal participle	non-prospective		üzdüğüm	üzdüğün	üzdüğü	üzdüğümüz	üzdüğünüz	üzdükleri
personal participle	prospective		üzeceğim	üzeceğin	üzeceği	üzeceğimiz	üzeceğiniz	üzecekleri
verbal noun			üzme
way of doing			üzüş
			singular			plural
			1^st person	2^nd person	3^rd person	1^st person	2^nd person	3^rd person
			ben	sen	o	biz	siz	onlar
indicative	present	aorist	üzerim	üzersin	üzer	üzeriz	üzersiniz	üzerler
	present	imperfective	üzüyorum	üzüyorsun	üzüyor	üzüyoruz	üzüyorsunuz	üzüyorlar
	past	perfective	üzdüm	üzdün	üzdü	üzdük	üzdünüz	üzdüler
	past	imperfective	üzüyordum	üzüyordun	üzüyordu	üzüyorduk	üzüyordunuz	üzüyorlardı (or üzüyordular)
	future		üzeceğim	üzeceksin	üzecek	üzeceğiz	üzeceksiniz	üzecekler
inferential	perfective		üzmişim	üzmişsin	üzmiş	üzmişiz	üzmişsinüz	üzmişler
	aorist		üzermişim	üzermişsin	üzermiş	üzermişiz	üzermişsiniz	üzerlermiş (or üzermişlar)
	imperfective		üzüyormuşum	üzüyormuşsun	üzüyormuş	üzüyormuşuz	üzüyormuşsunuz	üzüyorlarmış
conditional	simple		üzsem	üzsen	üzse	üzsek	üzseniz	üzseler
conditional	perfective		üzseydim	üzseydin	üzseydi	üzseydik	üzseydiniz	üzseydiler
optative			üzeyim	üzesin	üze	üzelim	üzesiniz	üzeler
progressive			üzmekteyim	üzmektesin	üzmekte	üzmekteyiz	üzmektesiniz	üzmekteler
necessitative			üzmeliyim	üzmelisin	üzmeli	üzmeliyiz	üzmelisiniz	üzmeliler
imperative				üz	üzsün		üzün	üzsünler

Positive interrogative

			singular			plural
			1^st person	2^nd person	3^rd person	1^st person	2^nd person	3^rd person
			ben	sen	o	biz	siz	onlar
indicative	present	aorist	üzer miyim?	üzer misin?	üzer mi?	üzer miyiz?	üzer misiniz?	üzerler mi?
	present	imperfective	üzüyor muyum?	üzüyor musun?	üzüyor mu?	üzüyor muyuz?	üzüyor musunuz?	üzüyorlar mı?
	past	perfective	üzdüm mü?	üzdün mü?	üzdü mü?	üzdük mü?	üzdünüz mü?	üzdüler mi?
	past	imperfective	üzüyor muydum?	üzüyor muydun?	üzüyor muydu?	üzüyor muyduk?	üzüyor muydunuz?	üzüyorlar mıydı?
	future		üzecek miyim?	üzecek misin?	üzecek mi?	üzecek miyiz?	üzecek misiniz?	üzecekler mi?
inferential	perfective		üzmüş müyüm?	üzmüş müsün?	üzmüş mü?	üzmüş müyüz?	üzmüş müsünüz?	üzmüşler mi?
	aorist		üzer miymüşim?	üzer miymüşsin?	üzer miymüş?	üzer miymüşiz?	üzer miymüşsiniz?	üzerler miymiş?
	imperfective		üzüyor muymuşum?	üzüyor muymuşsun?	üzüyor muymuş?	üzüyor muymuşuz?	üzüyor muymuşsunuz?	üzüyorlar mıymış?
conditional	simple		üzsem mi?	üzsen mi?	üzse mi?	üzsek mi?	üzseniz mi?	üzseler mi?
conditional	perfective		üzse miydim?	üzse miydin?	üzse miydi?	üzse miydik?	üzse miydiniz?	üzseler miydi?
progressive			üzmekte miyim?	üzmekte misin?	üzmekte mi?	üzmekte miyiz?	üzmekte misiniz?	üzmekteler mi?
necessitative			üzmeli miyim?	üzmeli misin?	üzmeli mi?	üzmeli miyiz?	üzmeli misiniz?	üzmeliler mi?

Negative declarative

infinitive			üzmemek
impersonal participle	imperfective		üzmeyen
	perfective		üzmemiş
	prospective		üzmeyecek
personal participle	non-prospective		üzmediğim	üzmediğin	üzmediği	üzmediğimiz	üzmediğiniz	üzmedikleri
personal participle	prospective		üzmeyeceğim	üzmeyeceğin	üzmeyeceği	üzmeyeceğimiz	üzmeyeceğiniz	üzmeyecekleri
verbal noun			üzmeme
way of doing			üzmeyüş
			singular			plural
			1^st person	2^nd person	3^rd person	1^st person	2^nd person	3^rd person
			ben	sen	o	biz	siz	onlar
indicative	present	aorist	üzmem	üzmezsin	üzmez	üzmeyiz	üzmezsiniz	üzmezler
	present	imperfective	üzmüyorum	üzmüyorsun	üzmüyor	üzmüyoruz	üzmüyorsunuz	üzmüyorlar
	past	perfective	üzmedim	üzmedin	üzmedi	üzmedik	üzmediniz	üzmediler
	past	imperfective	üzmüyordum	üzmüyordun	üzmüyordu	üzmüyorduk	üzmüyordunuz	üzmüyorlardı
	future		üzmeyeceğim	üzmeyeceksin	üzmeyecek	üzmeyeceğiz	üzmeyeceksiniz	üzmeyecekler
inferential	perfective		üzmemişim	üzmemişsin	üzmemiş	üzmemişiz	üzmemişsiniz	üzmemişler
	aorist		üzmezmişim	üzmezmişsin	üzmezmiş	üzmezmişiz	üzmezmişsiniz	üzmezlermiş
	imperfective		üzmüyormuşum	üzmüyormuşsun	üzmüyormuş	üzmüyormuşuz	üzmüyormuşsunuz	üzmüyorlarmış
conditional	simple		üzmesem	üzmesen	üzmese	üzmesek	üzmeseniz	üzmeseler
conditional	perfective		üzmeseydim	üzmeseydin	üzmeseydi	üzmeseydik	üzmeseydiniz	üzmeseydiler
optative			üzmeyeyim	üzmeyesin	üzmeye	üzmeyelim	üzmeyesiniz	üzmeyeler
progressive			üzmemekteyim	üzmemektesin	üzmemekte	üzmemekteyiz	üzmemektesiniz	üzmemekteler
necessitative			üzmemeliyim	üzmemelisin	üzmemeli	üzmemeliyiz	üzmemelisiniz	üzmemeliler
imperative				üzme	üzmesin		üzmeyin	üzmesinler

Negative interrogative

			singular			plural
			1^st person	2^nd person	3^rd person	1^st person	2^nd person	3^rd person
			ben	sen	o	biz	siz	onlar
indicative	present	aorist	üzmez miyim?	üzmez misin?	üzmez mi?	üzmez miyiz?	üzmez misiniz?	üzmezler mi?
	present	imperfective	üzmüyor muyum?	üzmüyor musun?	üzmüyor mu?	üzmüyor muyuz?	üzmüyor musunuz?	üzmüyorlar mı?
	past	perfective	üzmedim mi?	üzmedin mi?	üzmedi mi?	üzmedik mi?	üzmediniz mi?	üzmediler mi?
	past	imperfective	üzmüyor muydum?	üzmüyor muydun?	üzmüyor muydu?	üzmüyor muyduk?	üzmüyor muydunuz?	üzmüyorlar mıydı?
	future		üzmeyecek miyim?	üzmeyecek misin?	üzmeyecek mi?	üzmeyecek miyiz?	üzmeyecek misiniz?	üzmeyecekler mi?
inferential	perfective		üzmemiş miyim?	üzmemiş misin?	üzmemiş mi?	üzmemiş miyiz?	üzmemiş misiniz?	üzmemişler mi?
	aorist		üzmez miymişim?	üzmez miymişsin?	üzmez miymiş?	üzmez miymişiz?	üzmez miymişsiniz?	üzmezler miymiş?
	imperfective		üzmüyor muymuşum?	üzmüyor muymuşsun?	üzmüyor muymuş?	üzmüyor muymuşuz?	üzmüyor muymuşsunuz?	üzmüyorlar mıymış?
conditional	simple		üzmesem mi?	üzmesen mi?	üzmese mi?	üzmesek mi?	üzmeseniz mi?	üzmeseler mi?
conditional	perfective		üzmese miydim?	üzmese miydin?	üzmese miydi?	üzmese miydik?	üzmese miydiniz?	üzmeseler miydi?
progressive			üzmemekte miyim?	üzmemekte misin?	üzmemekte mi?	üzmemekte miyiz?	üzmemekte misiniz?	üzmemekteler mi?
necessitative			üzmemeli miyim?	üzmemeli misin?	üzmemeli mi?	üzmemeli miyiz?	üzmemeli misiniz?	üzmemeliler mi?

Derived terms

Related terms

(?) üzüm

References

^ Starostin, Sergei, Dybo, Anna, Mudrak, Oleg (2003) “*üŕ-”, in Etymological dictionary of the Altaic languages (Handbuch der Orientalistik; VIII.8), Leiden, New York, Köln: E.J. Brill

[1] Starostin, Sergei, Dybo, Anna, Mudrak, Oleg (2003) “*üŕ-”, in Etymological dictionary of the Altaic languages (Handbuch der Orientalistik; VIII.8), Leiden, New York, Köln: E.J. Brill

[1]