żółć
Polish edit
Etymology edit
Inherited from Proto-Slavic *zьlčь (“bile”), from Proto-Balto-Slavic *źulʔ-, from Proto-Indo-European *ǵʰlh₃-. Related to *zelenъ and was under influence of *žьltъ.
Pronunciation edit
Noun edit
żółć f
- yellow (colour)
- 1973, Jerzy Wolff, Kształt pie̜kna, Arkady, page 210:
- I tu „abstrakcje” karmiono reminiscencją z natury, z której elementy poszczególne wybrano po to, by z nich stworzyć kombinacje proste, bo złożone często z kilku zaledwie kresek barw takich jak: czerwień, żółć, błękit, z dodatkiem czasami zieleni, fioletu, oranżu.
- And here "abstractions" were fed reminiscence from nature, from which the particular elements were chosen to create simple combinations thereof, becuase they are often composed of a but a few bars of color such as: red, yellow, blue, with the addition of green, violet, and orange.
- 1977, Krystyna Secomska, Legenda Aleksandra Wielkiego w "Pantheonie" sandomierskim: miniatury w Kodeksie z 1335 roku, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, page 154:
- Począwszy od karty 47v efekty kolorystyczne stają się bardziej agresywne (róż złamany z fioletem, jaskrawy błękit, manganowa zieleń, ostra żółć) […]
- Starting from card 47 v the color effects become more aggressive (pink broken with violet, light blue, mango green, a sharp yellow) […]
- 1982, Witold Nawrocki, Współczesność i historia: z problematyki współczesnej literatury czeskiej i słowackiej:
- Życie i śmierć — i to dowodzi pośrednich koneksji Cervenia z praktyką ekspresjonistów 2 — symbolizowane są kolorami: żółć jest barwą więdnięcia i rozkładu, błękit i złoto barwą życia.
- Like and death — and that proves average connections of Cervenia with the practiceo f expressionists 2 are symbolized with colors: yellow is the color of withering and decay, blue and gold are the colors of life.
- 2005, Edyta Gruszczyk-Kolczyńska, Wspomaganie rozwoju umysłowego trzylatków i dzieci starszych wolniej rozwijających się: książka dla rodziców, terapeutów i nauczycielek przedszkola, WSiP, →ISBN, page 157:
- Przypominam: do kolorów zasadniczych zalicza się: czerwień, błękit, żółć, biel i czerń.
- I remind you: the basic colors include: red, blue, yellow, white, and black.
- (biochemistry) bile (liquid produced by the liver)
- 1820, Sylwan: Dziennik nauk leśnych i Myśliwych, volume I, page 63:
- Ponieważ żółć pęcherzykowa ma mocniéyszy kolor, większą gorycz i iest gęstsza od téy, która prosto z wątroby do kiszek udaie się […]
- Because blister bile has a stronger color, a stronger bitterness, and is thicker than the bile straight from liver, it is useful for guts […]
- 1986, Krystyna Flis, Wanda Konaszewska, Podstawy żywienia człowieka, WSiP, →ISBN, page 99:
- Następuje emulgowanie tłuszczu i w tym procesie największą rolę odgrywa żółć.
- Next is the emulsification of fat and bile plays the biggest role here.
- 2013, Courtney M. Townsend, Chirurgia Sabiston, Elsevier Health Sciences, →ISBN, page 376:
- Po przejściu z kanalików do przewodzików żółciowych, a następnie do głównych przewodów żółciowych, żółć podlega dalszej reabsorpcji i wydzielaniu.
- After passing through frmo the channels do the biliary ductules, and then to the main biliary ductules, bile undergoes further reabsorbtion and emission.
- bile (humour in medieval physiology)
- 1838, Aleksander Fredro, Komedye, page 305:
- ŁATKA. Jasiu Jańciu dla miłości / Boga Ojca jedynego, / Nie nudź téż tak bez litości, / Bo nim przyjdzie co do czego, / Tak udręczysz, tak utrudzisz, / Tak wymęczysz, tak wynudzisz, / Że aż krew się w żółć przemienia.
- PATCH. Jaś Jańiec for love / of the Only Lord / Don't worry thus without mercy, / Because before push comes to shove, / You shall bully, you shall tire us / You shall tire us out thusly, exhaust thusly, / Until blood turns into bile.
- 2008, Przegląd filozoficzno-literacki, Uniwersytet Warszawski, Instytut Filozofii:
- Podstawą rozdziałów III- VII jest teoria humoralna. Czytelnik dowiaduje się, że szczególnym zagrożeniem dla ludzi nauki są flegma i czarna żółć (III).
- The basis of chatpers 3-7 is the humoral theory. The reader finds out that a particular threat for the study of people is flegma and black bile (chapter 3).
- bile (ill temper)
- 1979, Marian Brandys, Koniec świata szwoleżerów, Iskry, page 203:
- Ten człowieczek cichy, skromny, potulny, uczynny i chętnie biedujący, tak że go młodzież koroniarska nazwała »Jezuskiem litewskim«, miał przecie w sobie żółci nie mało, którą przeciwników lub nieprzyjaciół ścigał wytrwale i zjadliwie, ale zwykle z boku lub z ukrycia.
- This person, quiet, modest, meek, accommodating and who enjoys living in poverty so that the Koronian youth called him the "Lithuanian Jesus", had of course a bile in him that he used to chase enemies and foes persistently and viciously, and usually from teh side or from hiding.
Declension edit
Declension of żółć