түс

See also: tyč, тус, and Appendix:Variations of "tus"

Kazakh

Alternative scripts

Arabic	ٴتۇس
Cyrillic	түс
Latin	tüs

Etymology 1

From earlier *tüš, from Proto-Turkic *tǖĺ (“dream”). Cognate with Turkish düş (“dream”), etc.

Pronunciation

• IPA^(key): [tʏs]

Noun

түс • (tüs)

1. dream

Etymology 2

From Proto-Turkic *tüĺ (“noon”).

Cognate with Bashkir төш (töş), Kyrgyz түш (tüş), Uzbek tush, Tuvan дүш (düş, “noon”), etc.

Noun

түс • (tüs)

1. noon, midday

Etymology 3

From Proto-Turkic *tǖs (“colour”).

Cognate with Bashkir төҫ (töś, “colour”), Kyrgyz түс (tüs, “colour”), Crimean Tatar tüs (“dye, colour”), Uzbek tus (“colour”), Uyghur تۈس (tüs, “colour”), Chuvash тӗс (tĕs, “colour”), etc.

Picture dictionary

түс

қызыл

қызғылт сары

сары

жасыл

көк

күлгін

қара

сұр

ақ

Click on labels in the image

Noun

түс • (tüs)

1. colour

Derived terms

• түссіз (tüssız), түссіздеу (tüssızdeu), түссіздік (tüssızdık)

Etymology 4

Noun

түс • (tüs)

1. a cross-breeding of a male dromedary and a female Bactrian camel

Etymology 5

Noun

түс • (tüs)

1. hillside

Declension

Declension of түс

	singular	plural
nominative	түс (tüs)	түстер (tüster)
genitive	түстің (tüstıñ)	түстердің (tüsterdıñ)
dative	түске (tüske)	түстерге (tüsterge)
accusative	түсті (tüstı)	түстерді (tüsterdı)
locative	түсте (tüste)	түстерде (tüsterde)
ablative	түстен (tüsten)	түстерден (tüsterden)
instrumental	түспен (tüspen)	түстермен (tüstermen)

Kyrgyz

Etymology

From Proto-Turkic *tǖs (“colour”).

Cognate to Bashkir төҫ (töś), Nogai туьс (tüs), Tatar төс (tös), Uzbek tus, Kazakh түс (tüs), Uyghur تۈس (tüs) and Crimean Tatar tüs (“dye, color”).

Noun

түс • (tüs) (Arabic spelling تۉس)

1. color

   түрдүү түстөгү кездеме.

   türdüü tüstögü kezdeme.

   fabrics of different colors.

Declension

Declension of түс

singular (жекелик)
possession → case ↓	—	first-person singular (менин)	second-person singular informal (сенин)	second-person singular formal (сиздин)	third-person singular/plural (анын/алардын)	first-person plural (биздин)	second-person plural informal (силердин)	second-person plural formal (сиздердин)
nominative (атооч)	түс tüs	түсүм tüsüm	түсүң tüsüŋ	түсүңүз tüsüŋüz	түсү tüsü	түсүбүз tüsübüz	түсүңөр tüsüŋör	түсүңүздөр tüsüŋüzdör
genitive (илик)	түстүн tüstün	түсүмдүн tüsümdün	түсүңдүн tüsüŋdün	түсүңүздүн tüsüŋüzdün	түсүнүн tüsünün	түсүбүздүн tüsübüzdün	түсүңөрдүн tüsüŋördün	түсүңүздөрдүн tüsüŋüzdördün
dative (барыш)	түскө tüskö	түсүмө tüsümö	түсүңө tüsüŋö	түсүңүзгө tüsüŋüzgö	түсүнө tüsünö	түсүбүзгө tüsübüzgö	түсүңөргө tüsüŋörgö	түсүңүздөргө tüsüŋüzdörgö
accusative (табыш)	түстү tüstü	түсүмдү tüsümdü	түсүңдү tüsüŋdü	түсүңүздү tüsüŋüzdü	түсүнү tüsünü	түсүбүздү tüsübüzdü	түсүңөрдү tüsüŋördü	түсүңүздөрдү tüsüŋüzdördü
locative (жатыш)	түстө tüstö	түсүмдө tüsümdö	түсүңдө tüsüŋdö	түсүңүздө tüsüŋüzdö	түсүндө tüsündö	түсүбүздө tüsübüzdö	түсүңөрдө tüsüŋördö	түсүңүздөрдө tüsüŋüzdördö
ablative (чыгыш)	түстөн tüstön	түсүмдөн tüsümdön	түсүңдөн tüsüŋdön	түсүңүздөн tüsüŋüzdön	түсүнөн tüsünön	түсүбүздөн tüsübüzdön	түсүңөрдөн tüsüŋördön	түсүңүздөрдөн tüsüŋüzdördön
plural (көптөгөн)
possession → case ↓	—	first-person singular (менин)	second-person singular informal (сенин)	second-person singular formal (сиздин)	third-person singular/plural (анын/алардын)	first-person plural (биздин)	second-person plural informal (силердин)	second-person plural formal (сиздердин)
nominative (атооч)	түстөр tüstör	түстөрүм tüstörüm	түстөрүң tüstörüŋ	түстөрүңүз tüstörüŋüz	түстөрү tüstörü	түстөрүбүз tüstörübüz	түстөрүңөр tüstörüŋör	түстөрүңүздөр tüstörüŋüzdör
genitive (илик)	түстөрдүн tüstördün	түстөрүмдүн tüstörümdün	түстөрүңдүн tüstörüŋdün	түстөрүңүздүн tüstörüŋüzdün	түстөрүнүн tüstörünün	түстөрүбүздүн tüstörübüzdün	түстөрүңөрдүн tüstörüŋördün	түстөрүңүздөрдүн tüstörüŋüzdördün
dative (барыш)	түстөргө tüstörgö	түстөрүмө tüstörümö	түстөрүңө tüstörüŋö	түстөрүңүзгө tüstörüŋüzgö	түстөрүнө tüstörünö	түстөрүбүзгө tüstörübüzgö	түстөрүңөргө tüstörüŋörgö	түстөрүңүздөргө tüstörüŋüzdörgö
accusative (табыш)	түстөрдү tüstördü	түстөрүмдү tüstörümdü	түстөрүңдү tüstörüŋdü	түстөрүңүздү tüstörüŋüzdü	түстөрүнү tüstörünü	түстөрүбүздү tüstörübüzdü	түстөрүңөрдү tüstörüŋördü	түстөрүңүздөрдү tüstörüŋüzdördü
locative (жатыш)	түстөрдө tüstördö	түстөрүмдө tüstörümdö	түстөрүңдө tüstörüŋdö	түстөрүңүздө tüstörüŋüzdö	түстөрүндө tüstöründö	түстөрүбүздө tüstörübüzdö	түстөрүңөрдө tüstörüŋördö	түстөрүңүздөрдө tüstörüŋüzdördö
ablative (чыгыш)	түстөрдөн tüstördön	түстөрүмдөн tüstörümdön	түстөрүңдөн tüstörüŋdön	түстөрүңүздөн tüstörüŋüzdön	түстөрүнөн tüstörünön	түстөрүбүздөн tüstörübüzdön	түстөрүңөрдөн tüstörüŋördön	түстөрүңүздөрдөн tüstörüŋüzdördön

Derived terms

• түссүз (tüssüz)
• түстүү (tüstüü)
• түстөн (tüstön)

Yakut

Etymology

From Proto-Turkic *tüĺ- (“to fall, move down”). Compare Kyrgyz түшүү (tüşüü, “to drop”), Turkish düşmek (“to fall”).

Verb

түс • (tüs)

1. (intransitive) to fall

   сүөм түс ― süöm tüs ― to lose heart (literally, to fall an inch)

2. (auxiliary, after the -а, -ан, or -ыы form of a verb) to do something for a little while, and/or incompletely

   Antonym: хаал (qaal)

   аһыы түс ― ahıı tüs ― to eat a little bit, to have a snack

Synonyms

• батылын (batılın, “to get bogged down”)
• киир (kiir, “(of the sun) to set”)
• оҕут (oğut, “to fall over”)
• тимир (timir, “to sink (into), to drown”)

Antonyms

• See synonyms at таҕыс (tağıs).

Derived terms

• санааҕа түс (sanaağa tüs, “to grieve”)
• түһэр (tüher, “to drop, to let fall”)