түс

See also: tyč, тус, and Appendix:Variations of "tus"

Kazakh

Alternative scripts
Arabic	ٴتۇس
Cyrillic	түс
Latin	tüs
Yañalif	tys

Etymology 1

From earlier *tüš, from Proto-Turkic *tǖĺ (“dream”). Cognate with Turkish düş (“dream”), etc.

Pronunciation

• IPA^(key): [tʏs]

Noun

түс • (tüs)

1. dream

Etymology 2

From Proto-Turkic *tüĺ (“noon”).

Cognate with Bashkir төш (töş), Kyrgyz түш (tüş), Uzbek tush, Tuvan дүш (düş, “noon”), etc.

Noun

түс • (tüs)

1. noon, midday

Etymology 3

Cognate with Bashkir төҫ (töś, “colour”), Kyrgyz түс (tüs, “colour”), Crimean Tatar tüs (“dye, colour”), Uzbek tus (“colour”), Uyghur تۈس (tüs, “colour”), Chuvash тӗс (tĕs, “colour”), etc.

Picture dictionary

түс

қызыл

қызғылт сары

сары

жасыл

көк

күлгін

қара

сұр

ақ

Click on labels in the image

Noun

түс • (tüs)

1. colour

Derived terms

• түссіз (tüssız), түссіздеу (tüssızdeu), түссіздік (tüssızdık)

Etymology 4

Noun

түс • (tüs)

1. a cross-breeding of a male dromedary and a female Bactrian camel

Etymology 5

Noun

түс • (tüs)

1. hillside

Declension

declension of түс

	singular (жекеше)	plural (көпше)
nominative (атау септік)	түс (tüs)	түстер (tüster)
genitive (ілік септік)	түстің (tüstıñ)	түстердің (tüsterdıñ)
dative (барыс септік)	түске (tüske)	түстерге (tüsterge)
accusative (табыс септік)	түсті (tüstı)	түстерді (tüsterdı)
locative (жатыс септік)	түсте (tüste)	түстерде (tüsterde)
ablative (шығыс септік)	түстен (tüsten)	түстерден (tüsterden)
instrumental (көмектес септік)	түспен (tüspen)	түстермен (tüstermen)

Kyrgyz

Etymology

Cognate to Bashkir төҫ (töś), Nogai туьс (tüs), Tatar төс (tös), Uzbek tus, Kazakh түс (tüs), Uyghur تۈس (tüs) and Crimean Tatar tüs (“dye, color”).

Noun

түс • (tüs) (Arabic spelling تۉس)

1. color

   түрдүү түстөгү кездеме.

   türdüü tüstögü kezdeme.

   fabrics of different colors.

Declension

Declension of түс

	singular (жекелик)	plural (көптөгөн)
nominative (атооч)	түс tüs	түстөр tüstör
genitive (илик)	түстүн tüstün	түстөрдүн tüstördün
dative (барыш)	түскө tüskö	түстөргө tüstörgö
accusative (табыш)	түстү tüstü	түстөрдү tüstördü
locative (жатыш)	түстө tüstö	түстөрдө tüstördö
ablative (чыгыш)	түстөн tüstön	түстөрдөн tüstördön
	possessive forms
	first-person singular (менин)
nominative	түсүм tüsüm	түстөрүм tüstörüm
genitive	түсүмдүн tüsümdün	түстөрүмдүн tüstörümdün
dative	түсүмө tüsümö	түстөрүмө tüstörümö
accusative	түсүмдү tüsümdü	түстөрүмдү tüstörümdü
locative	түсүмдө tüsümdö	түстөрүмдө tüstörümdö
ablative	түсүмдөн tüsümdön	түстөрүмдөн tüstörümdön
	second-person singular informal (сенин)
nominative	түсүң tüsüŋ	түстөрүң tüstörüŋ
genitive	түсүңдүн tüsüŋdün	түстөрүңдүн tüstörüŋdün
dative	түсүңө tüsüŋö	түстөрүңө tüstörüŋö
accusative	түсүңдү tüsüŋdü	түстөрүңдү tüstörüŋdü
locative	түсүңдө tüsüŋdö	түстөрүңдө tüstörüŋdö
ablative	түсүңдөн tüsüŋdön	түстөрүңдөн tüstörüŋdön
	second-person singular formal (сиздин)
nominative	түсүңүз tüsüŋüz	түстөрүңүз tüstörüŋüz
genitive	түсүңүздүн tüsüŋüzdün	түстөрүңүздүн tüstörüŋüzdün
dative	түсүңүзгө tüsüŋüzgö	түстөрүңүзгө tüstörüŋüzgö
accusative	түсүңүздү tüsüŋüzdü	түстөрүңүздү tüstörüŋüzdü
locative	түсүңүздө tüsüŋüzdö	түстөрүңүздө tüstörüŋüzdö
ablative	түсүңүздөн tüsüŋüzdön	түстөрүңүздөн tüstörüŋüzdön

Derived terms

• түссүз (tüssüz)
• түстүү (tüstüü)
• түстөн (tüstön)

Yakut

Etymology

From Proto-Turkic *tüĺ- (“to fall, move down”). Compare Kyrgyz түшүү (tüşüü, “to drop”), Turkish düşmek (“to fall”).

Verb

түс • (tüs)

1. (intransitive) to fall

   сүөм түс ― süöm tüs ― to lose heart (literally, to fall an inch)

2. (auxiliary, after the -а, -ан, or -ыы form of a verb) to do something for a little while, and/or incompletely

   Antonym: хаал (qaal)

   аһыы түс ― ahıı tüs ― to eat a little bit, to have a snack

Synonyms

• батылын (batılın, “to get bogged down”)
• киир (kiir, “(of the sun) to set”)
• оҕут (oğut, “to fall over”)
• тимир (timir, “to sink (into), to drown”)

Antonyms

• See synonyms at таҕыс (tağıs).

Derived terms

• санааҕа түс (sanaağa tüs, “to grieve”)
• түһэр (tüher, “to drop, to let fall”)