աջ
Armenian edit
Etymology edit
From Old Armenian աջ (aǰ).
Pronunciation edit
Audio (Eastern Armenian) (file)
- (Eastern Armenian, standard) IPA(key): [ɑt͡ʃʰ]
- (Western Armenian, standard) IPA(key): [ɑt͡ʃʰ]
Adjective edit
աջ • (aǰ) (superlative ամենաաջ)
Declension edit
nominalized, i-type (Eastern Armenian)
| singular | plural | |||
|---|---|---|---|---|
| nominative | աջ (aǰ) | աջեր (aǰer) | ||
| dative | աջի (aǰi) | աջերի (aǰeri) | ||
| ablative | աջից (aǰicʻ) | աջերից (aǰericʻ) | ||
| instrumental | աջով (aǰov) | աջերով (aǰerov) | ||
| locative | աջում (aǰum) | աջերում (aǰerum) | ||
| definite forms | ||||
| nominative | աջը/աջն (aǰə/aǰn) | աջերը/աջերն (aǰerə/aǰern) | ||
| dative | աջին (aǰin) | աջերին (aǰerin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | աջս (aǰs) | աջերս (aǰers) | ||
| dative | աջիս (aǰis) | աջերիս (aǰeris) | ||
| ablative | աջիցս (aǰicʻs) | աջերիցս (aǰericʻs) | ||
| instrumental | աջովս (aǰovs) | աջերովս (aǰerovs) | ||
| locative | աջումս (aǰums) | աջերումս (aǰerums) | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | աջդ (aǰd) | աջերդ (aǰerd) | ||
| dative | աջիդ (aǰid) | աջերիդ (aǰerid) | ||
| ablative | աջիցդ (aǰicʻd) | աջերիցդ (aǰericʻd) | ||
| instrumental | աջովդ (aǰovd) | աջերովդ (aǰerovd) | ||
| locative | աջումդ (aǰumd) | աջերումդ (aǰerumd) | ||
Antonyms edit
- ձախ (jax)
Noun edit
աջ • (aǰ)
- right, the right side
- the right hand
Declension edit
i-type, inanimate (Eastern Armenian)
| singular | plural | |||
|---|---|---|---|---|
| nominative | աջ (aǰ) | աջեր (aǰer) | ||
| dative | աջի (aǰi) | աջերի (aǰeri) | ||
| ablative | աջից (aǰicʻ) | աջերից (aǰericʻ) | ||
| instrumental | աջով (aǰov) | աջերով (aǰerov) | ||
| locative | աջում (aǰum) | աջերում (aǰerum) | ||
| definite forms | ||||
| nominative | աջը/աջն (aǰə/aǰn) | աջերը/աջերն (aǰerə/aǰern) | ||
| dative | աջին (aǰin) | աջերին (aǰerin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | աջս (aǰs) | աջերս (aǰers) | ||
| dative | աջիս (aǰis) | աջերիս (aǰeris) | ||
| ablative | աջիցս (aǰicʻs) | աջերիցս (aǰericʻs) | ||
| instrumental | աջովս (aǰovs) | աջերովս (aǰerovs) | ||
| locative | աջումս (aǰums) | աջերումս (aǰerums) | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | աջդ (aǰd) | աջերդ (aǰerd) | ||
| dative | աջիդ (aǰid) | աջերիդ (aǰerid) | ||
| ablative | աջիցդ (aǰicʻd) | աջերիցդ (aǰericʻd) | ||
| instrumental | աջովդ (aǰovd) | աջերովդ (aǰerovd) | ||
| locative | աջումդ (aǰumd) | աջերումդ (aǰerumd) | ||
Adverb edit
աջ • (aǰ)
- to the right (of)
- ինձնից աջ ― injnicʻ aǰ ― to my right, on my right
Old Armenian edit
Etymology edit
From Proto-Indo-European *sHdʰ-yo- or *seh₂dʰ-yo- (“successful”); cognates include Sanskrit साध्य (sādhyá), साधु (sādhú, “straight, right”), Avestan 𐬵𐬁𐬛𐬭𐬋𐬫𐬁 (hādrōyā, “desire to achieve the goal”), perhaps also Ancient Greek ἰθύς (ithús).[1][2][3]
Noun edit
աջ • (aǰ)
Declension edit
o-type
u-type
i-type
Adjective edit
աջ • (aǰ)
Usage notes edit
In compounds the word has also the meanings of “lucky, good” (common development in many languages) and “progress, going forward”. Compare յ-աջ-ող (y-aǰ-oł) for the first and առ-աջ (aṙ-aǰ) for the second.
Declension edit
o-type
u-type
i-type
Derived terms edit
- անյաջ (anyaǰ)
- աջագահ (aǰagah)
- աջաթեւ (aǰatʻew)
- աջալրջութիւն (aǰalrǰutʻiwn)
- աջական (aǰakan)
- աջակից (aǰakicʻ)
- աջակող (aǰakoł)
- աջակողմ (aǰakołm)
- աջակողման (aǰakołman)
- աջակողմեան (aǰakołmean)
- աջակողմն (aǰakołmn)
- աջակոյս (aǰakoys)
- աջակցեմ (aǰakcʻem)
- աջակցիմ (aǰakcʻim)
- աջաւորիմ (aǰaworim)
- աջեակ (aǰeak)
- աջեայ (aǰeay)
- աջեմ (aǰem)
- աջի (aǰi)
- աջին (aǰin)
- աջող (aǰoł)
- առաջ (aṙaǰ)
- յաջորդ (yaǰord)
Descendants edit
- Armenian: աջ (aǰ)
References edit
- ^ Ačaṙean, Hračʻeay (1971–1979) “աջ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press
- ^ Ačaṙyan, Hračʻya (1940) Hayocʻ lezvi patmutʻyun [History of the Armenian Language] (in Armenian), volume I, Yerevan: University Press, pages 38–39
- ^ Martirosyan, Hrach (2010) “aǰ”, in Etymological Dictionary of the Armenian Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 8), Leiden and Boston: Brill, page 99
Further reading edit
- Petrosean, Matatʻeay (1879) “աջ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “աջ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy