թշնամի
Armenian edit
Etymology edit
From Old Armenian թշնամի (tʻšnami). A doublet of դուշման (dušman).
Pronunciation edit
- (Eastern Armenian, standard) IPA(key): [tʰəʃnɑˈmi]
- (Western Armenian, standard) IPA(key): [tʰəʃnɑˈmi]
Audio (Eastern Armenian) (file)
Noun edit
թշնամի • (tʻšnami)
- enemy
- Թշնամուս թշնամին իմ դաշնակիցը չէ։ ― Tʻšnamus tʻšnamin im dašnakicʻə čʻē. ― My enemy's enemy is not my ally.
Declension edit
u-type, animate (Eastern Armenian)
| singular | plural | |||
|---|---|---|---|---|
| nominative | թշնամի (tʻšnami) | թշնամիներ (tʻšnaminer) | ||
| dative | թշնամու (tʻšnamu) | թշնամիների (tʻšnamineri) | ||
| ablative | թշնամուց (tʻšnamucʻ) | թշնամիներից (tʻšnaminericʻ) | ||
| instrumental | թշնամով, թշնամիով (tʻšnamov, tʻšnamiov) | թշնամիներով (tʻšnaminerov) | ||
| locative | — | — | ||
| definite forms | ||||
| nominative | թշնամին (tʻšnamin) | թշնամիները/թշնամիներն (tʻšnaminerə/tʻšnaminern) | ||
| dative | թշնամուն (tʻšnamun) | թշնամիներին (tʻšnaminerin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | թշնամիս (tʻšnamis) | թշնամիներս (tʻšnaminers) | ||
| dative | թշնամուս (tʻšnamus) | թշնամիներիս (tʻšnamineris) | ||
| ablative | թշնամուցս (tʻšnamucʻs) | թշնամիներիցս (tʻšnaminericʻs) | ||
| instrumental | թշնամովս, թշնամիովս (tʻšnamovs, tʻšnamiovs) | թշնամիներովս (tʻšnaminerovs) | ||
| locative | — | — | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | թշնամիդ (tʻšnamid) | թշնամիներդ (tʻšnaminerd) | ||
| dative | թշնամուդ (tʻšnamud) | թշնամիներիդ (tʻšnaminerid) | ||
| ablative | թշնամուցդ (tʻšnamucʻd) | թշնամիներիցդ (tʻšnaminericʻd) | ||
| instrumental | թշնամովդ, թշնամիովդ (tʻšnamovd, tʻšnamiovd) | թշնամիներովդ (tʻšnaminerovd) | ||
| locative | — | — | ||
Old Armenian edit
Etymology edit
From *թշման (*tʻšman) (under the influence of թշնամ- (tʻšnam-)), from *դշման (*dšman), from Iranian, + -ի (-i). Compare Manichaean Parthian 𐫅𐫇𐫢𐫖𐫗 (dwšmn), 𐫅𐫇𐫢𐫖𐫏𐫗 (dwšmyn /dušmen/, “enemy”), Persian دشمن (došman, “enemy”); see there for more.
Noun edit
թշնամի • (tʻšnami)
- enemy, foe, adversary, opponent, antagonist
- աներեւույթ/հասարակաց թշնամի ― anerewuytʻ/hasarakacʻ tʻšnami ― the Devil, the invisible enemy of mankind, demon
- թշնամի լինել ― tʻšnami linel ― to become hostile; to be hostile
- լինել ումեք ի թշնամի յաւիտենից ― linel umekʻ i tʻšnami yawitenicʻ ― to be one's eternal enemy
- թշնամիս յարուցանել ― tʻšnamis yarucʻanel ― to raise up enemies
- թշնամիք առն ընտանիք իւր ― tʻšnamikʻ aṙn əntanikʻ iwr ― a man's foes shall be they of his own household
- ընտանի թշնամի ― əntani tʻšnami ― intestine foe
- 5th century, with changes and additions in later centuries, Baroyaxōs [Physiologus] Earliest recension (TR).19.2–4:[1]
- Բարոյախաւսն ասէ զյովազէ, թէ այսպիսի բարս ունի, որ ամենայն անասնոց սիրելի է, բայց միայն աւձի թշնամի է․ ամենախայտ է, իբրեւ զծաղկեայ պատմուճանն Յովսեփու, գեղեցիկ եւ զարդարուն։
- Baroyaxawsn asē zyovazē, tʻē ayspisi bars uni, or amenayn anasnocʻ sireli ē, baycʻ miayn awji tʻšnami ē; amenaxayt ē, ibrew zcałkeay patmučann Yovsepʻu, gełecʻik ew zardarun.
- Translation by Gohar Muradyan
- Physiologus says about the panther, that it has such a custom: it is dear to all animals, but hostile only to the dragon. It is multicolored like Joseph's robe of many colours, it is beautiful and adorned.
- Բարոյախաւսն ասէ զյովազէ, թէ այսպիսի բարս ունի, որ ամենայն անասնոց սիրելի է, բայց միայն աւձի թշնամի է․ ամենախայտ է, իբրեւ զծաղկեայ պատմուճանն Յովսեփու, գեղեցիկ եւ զարդարուն։
Declension edit
o-a-type
| singular | plural | ||
|---|---|---|---|
| nominative | թշնամի (tʻšnami) | թշնամիք (tʻšnamikʻ) | |
| genitive | թշնամւոյ (tʻšnamwoy) | թշնամեաց (tʻšnameacʻ) | |
| dative | թշնամւոյ (tʻšnamwoy) | թշնամեաց (tʻšnameacʻ) | |
| accusative | թշնամի (tʻšnami) | թշնամիս (tʻšnamis) | |
| ablative | թշնամւոյ (tʻšnamwoy) | թշնամեաց (tʻšnameacʻ) | |
| instrumental | թշնամեաւ (tʻšnameaw) | թշնամեաւք = թշնամեօք (tʻšnameawkʻ = tʻšnameōkʻ) | |
| locative | թշնամի (tʻšnami) | թշնամիս (tʻšnamis) | |
| The genitive can be թշնամոյ (tʻšnamoy) in older manuscripts. | |||
Derived terms edit
Descendants edit
- Armenian: թշնամի (tʻšnami)
References edit
- ^ Muradyan, Gohar (2005) Physiologus: The Greek and Armenian Versions with a Study of Translation Technique (Hebrew University Armenian Studies; 6)[1], Leuven – Paris – Dudley: Peeters, pages 118–120, 152–153
Further reading edit
- Petrosean, Matatʻeay (1879) “թշնամի”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “թշնամի”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Ačaṙean, Hračʻeay (1971–1979) “թշնամի”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press
- J̌ahukyan, Geworg (1987) Hayocʻ lezvi patmutʻyun; naxagrayin žamanakašrǰan [History of the Armenian language: The Pre-Literary Period][2] (in Armenian), Yerevan: Academy Press, page 526