կանթեղ

Armenian

Alternative forms

dialects

• dialectal forms recorded in dialectological notation
  • կանթեղ (kantʻeġ) — Vozm, New Julfa, Salmas, Van
  • կանթէղ (kantʻēġ) — Agulis, Akhaltsikhe, Ararat, Moks, Shamakhi
  • գանթեղ (gantʻeġ) — Haçin, Suceava
  • գանթէղ (gantʻēġ) — Nor Nakhichevan, Sivas
  • գանթէ՛ղ (gantʻḗġ) — Aslanbeg
  • կա՛նթիղ (kántʻiġ) — Tbilisi
  • կանտեղ (kanteġ) — Alashkert, Mush

Etymology

From Old Armenian կանթեղ (kantʻeł).

Pronunciation

• (Eastern Armenian) IPA^(key): /kɑnˈtʰeʁ/, [kɑntʰéʁ]
• (Western Armenian) IPA^(key): /ɡɑnˈteʁ/, [ɡɑntʰéʁ]

Noun

կանթեղ • (kantʻeġ)

1. lamp; oil lamp
2. chandelier
3. (figuratively) luminosity, light

Declension

i-type, inanimate (Eastern Armenian)

	singular	plural
nominative	կանթեղ (kantʻeġ)	կանթեղներ (kantʻeġner)
dative	կանթեղի (kantʻeġi)	կանթեղների (kantʻeġneri)
ablative	կանթեղից (kantʻeġicʻ)	կանթեղներից (kantʻeġnericʻ)
instrumental	կանթեղով (kantʻeġov)	կանթեղներով (kantʻeġnerov)
locative	կանթեղում (kantʻeġum)	կանթեղներում (kantʻeġnerum)
	definite forms
nominative	կանթեղը/կանթեղն (kantʻeġə/kantʻeġn)	կանթեղները/կանթեղներն (kantʻeġnerə/kantʻeġnern)
dative	կանթեղին (kantʻeġin)	կանթեղներին (kantʻeġnerin)
	1st person possessive forms (my)
nominative	կանթեղս (kantʻeġs)	կանթեղներս (kantʻeġners)
dative	կանթեղիս (kantʻeġis)	կանթեղներիս (kantʻeġneris)
ablative	կանթեղիցս (kantʻeġicʻs)	կանթեղներիցս (kantʻeġnericʻs)
instrumental	կանթեղովս (kantʻeġovs)	կանթեղներովս (kantʻeġnerovs)
locative	կանթեղումս (kantʻeġums)	կանթեղներումս (kantʻeġnerums)
	2nd person possessive forms (your)
nominative	կանթեղդ (kantʻeġd)	կանթեղներդ (kantʻeġnerd)
dative	կանթեղիդ (kantʻeġid)	կանթեղներիդ (kantʻeġnerid)
ablative	կանթեղիցդ (kantʻeġicʻd)	կանթեղներիցդ (kantʻeġnericʻd)
instrumental	կանթեղովդ (kantʻeġovd)	կանթեղներովդ (kantʻeġnerovd)
locative	կանթեղումդ (kantʻeġumd)	կանթեղներումդ (kantʻeġnerumd)

Descendants

• → Udi: կանթեղ (kantʻeġ, “church lamp”)

References

• “կանթեղ”, in Žamanakakicʻ hayocʻ lezvi bacʻatrakan baṙaran [Explanatory Dictionary of Contemporary Armenian] (in Armenian), Yerevan: Academy Press, 1969–1980
• Ačaṙean, Hračʻeay (1973) “կանթեղ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, volume II, Yerevan: University Press, page 514b

Old Armenian

Alternative forms

• կանթեղն (kantʻełn) — post-Classical

Etymology

From Byzantine Greek καντῆλα (kantêla), καντήλα (kantḗla), κανδήλη (kandḗlē), from Latin candēla.

Noun

կանթեղ • (kantʻeł)

1. lamp

   Synonym: լապտեր (lapter)

   կանթեղ լուսաւորութեան ― kantʻeł lusaworutʻean ― illumination-lamp

   կանթեղ կազի ― kantʻeł kazi ― gas-lamp

   կանթեղ գիշերոյ ― kantʻeł gišeroy ― night-light

   կանթեղ օղւոյ ― kantʻeł ōłwoy ― spirit-lamp

   կանթեղ ցոլացիկ, հայելի կանթեղ ― kantʻeł cʻolacʻik, hayeli kantʻeł ― street-lamp

   նշանատու կանթեղ (երկաթուղւոյ) ― nšanatu kantʻeł (erkatʻułwoy) ― signal-lamp

   կանթեղ կիտուածագործի ― kantʻeł kituacagorci ― enameller's or glass blower's lamp

   անբոց կանթեղ ― anbocʻ kantʻeł ― aphlogistic lamp

   ինքնաբորբ կանթեղ ― inkʻnaborb kantʻeł ― lamp lighting by itself

   անստուեր կանթեղ ― anstuer kantʻeł ― sinumbra lamp

   կանթեղ մածուցիկ ― kantʻeł macucʻik ― soldering-lamp

   կանթեղք խաղետեղ թատեր ― kantʻełkʻ xałeteł tʻater ― foot-lamps

   յարդարել զկանթեղ ― yardarel zkantʻeł ― to trim a lamp

   վառել զկանթեղ ― vaṙel zkantʻeł ― to light a lamp

   անցուցանել զկանթեղ ― ancʻucʻanel zkantʻeł ― to extinguish or put out a lamp

Declension

i-a-type

	singular		plural
nominative	կանթեղ (kantʻeł)		կանթեղք (kantʻełkʻ)
genitive	կանթեղի (kantʻełi)		կանթեղաց (kantʻełacʻ)
dative	կանթեղի (kantʻełi)		կանթեղաց (kantʻełacʻ)
accusative	կանթեղ (kantʻeł)		կանթեղս (kantʻełs)
ablative	կանթեղէ (kantʻełē)		կանթեղաց (kantʻełacʻ)
instrumental	կանթեղաւ (kantʻeław)		կանթեղաւք = կանթեղօք (kantʻeławkʻ = kantʻełōkʻ)
locative	կանթեղի (kantʻełi)		կանթեղս (kantʻełs)

Derived terms

• կանթեղաբորբոք (kantʻełaborbokʻ)
• կանթեղակիր (kantʻełakir)
• կանթեղաւոր (kantʻeławor)
• կանթեղխոտ (kantʻełxot)
• կանթեղնաւոր (kantʻełnawor)

 

Descendants

• Armenian: կանթեղ (kantʻeġ), կանթեղ (kantʻeġ) — Vozm, New Julfa, Salmas, Van; կանթէղ (kantʻēġ) — Agulis, Akhaltsikhe, Ararat, Moks, Shamakhi; գանթեղ (gantʻeġ) — Haçin, Suceava; գանթէղ (gantʻēġ) — Nor Nakhichevan, Sivas; գանթէ՛ղ (gantʻḗġ) — Aslanbeg; կա՛նթիղ (kántʻiġ) — Tbilisi; կանտեղ (kanteġ) — Alashkert, Mush
  • → Udi: կանթեղ (kantʻeġ, “church lamp”)

References

• Petrosean, Matatʻeay (1879) “կանթեղ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
• Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “կանթեղ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
• Ačaṙean, Hračʻeay (1973) “կանթեղ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, volume II, Yerevan: University Press, page 514ab
• J̌ahukyan, Geworg (2010) “կանթեղ”, in Vahan Sargsyan, editor, Hayeren stugabanakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), Yerevan: Asoghik, page 382a