տխուր
Armenian edit
Etymology edit
Inherited from Old Armenian տխուր (txur).
Pronunciation edit
- (Eastern Armenian, standard) IPA(key): [təˈχuɾ]
- (Western Armenian, standard) IPA(key): [dəˈχuɾ]
- Hyphenation: տը‧խուր
Adjective edit
տխուր • (txur) (superlative ամենատխուր)
Declension edit
nominalized, i-type (Eastern Armenian)
| singular | plural | |||
|---|---|---|---|---|
| nominative | տխուր (txur) | տխուրներ (txurner) | ||
| dative | տխուրի (txuri) | տխուրների (txurneri) | ||
| ablative | տխուրից (txuricʻ) | տխուրներից (txurnericʻ) | ||
| instrumental | տխուրով (txurov) | տխուրներով (txurnerov) | ||
| locative | տխուրում (txurum) | տխուրներում (txurnerum) | ||
| definite forms | ||||
| nominative | տխուրը/տխուրն (txurə/txurn) | տխուրները/տխուրներն (txurnerə/txurnern) | ||
| dative | տխուրին (txurin) | տխուրներին (txurnerin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | տխուրս (txurs) | տխուրներս (txurners) | ||
| dative | տխուրիս (txuris) | տխուրներիս (txurneris) | ||
| ablative | տխուրիցս (txuricʻs) | տխուրներիցս (txurnericʻs) | ||
| instrumental | տխուրովս (txurovs) | տխուրներովս (txurnerovs) | ||
| locative | տխուրումս (txurums) | տխուրներումս (txurnerums) | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | տխուրդ (txurd) | տխուրներդ (txurnerd) | ||
| dative | տխուրիդ (txurid) | տխուրներիդ (txurnerid) | ||
| ablative | տխուրիցդ (txuricʻd) | տխուրներիցդ (txurnericʻd) | ||
| instrumental | տխուրովդ (txurovd) | տխուրներովդ (txurnerovd) | ||
| locative | տխուրումդ (txurumd) | տխուրներումդ (txurnerumd) | ||
Related terms edit
- տխրություն (txrutʻyun)
Adverb edit
տխուր • (txur)
Old Armenian edit
Etymology edit
Unknown.[1][2] The usual attempts to explain as տ- (t-, privative prefix) + *խուր (*xur), the supposed root of ուրախ (urax), խրախ (xrax, “happy”),[3][4][5][6][7] should be discarded as the likely Iranian etymon of these words is incompatible with a hypothetical *խուր (*xur).[8] Pisani's alternative connection with Sanskrit दुःख (duḥkhá, “sorrow”) and derivation from Proto-Indo-European *duskhuro-[9] is likewise untenable.[10]
Adjective edit
տխուր • (txur)
- sad
- տխուր տրտմութիւն գիշերոյն ― txur trtmutʻiwn gišeroyn ― the thick darkness of the night
- լրջացուցանել զտխուր գիշերն ― lrǰacʻucʻanel ztxur gišern ― to dispel that horrible darkness
Declension edit
o-type
i-type
Derived terms edit
- ամենատխուր (amenatxur)
- անտխուր (antxur)
- անտխրաբար (antxrabar)
- անտխրական (antxrakan)
- անտխրելի (antxreli)
- բազմատխուր (bazmatxur)
- գեղատխուր (gełatxur)
- յոգնատխուր (yognatxur)
- տխրաբար (txrabar)
- տխրագոյն (txragoyn)
- տխրազգած (txrazgac)
- տխրալի (txrali)
- տխրալից (txralicʻ)
- տխրական (txrakan)
- տխրականութիւն (txrakanutʻiwn)
- տխրանամ (txranam)
- տխրանք (txrankʻ)
- տխրատեսակ (txratesak)
- տխրատեսիլ (txratesil)
- տխրարար (txrarar)
- տխրաւոր (txrawor)
- տխրելի (txreli)
- տխրերանգ (txrerang)
- տխրեցուցիչ (txrecʻucʻičʻ)
- տխրիմ (txrim)
- տխրութիւն (txrutʻiwn)
Descendants edit
- Armenian: տխուր (txur)
References edit
- ^ Ačaṙean, Hračʻeay (1979) “տխուր”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, volume IV, Yerevan: University Press, page 412a
- ^ J̌ahukyan, Geworg (2010) “տխուր”, in Vahan Sargsyan, editor, Hayeren stugabanakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), Yerevan: Asoghik, page 731a
- ^ Tērvišean, Serovbē (1885) Hndewropakan naxalezu [The Proto-Indo-European Language] (in Armenian), Constantinople: Nšan K. Pērpērean, page 70
- ^ Badrupanean (Patrubány), Ġukas (1908) “Stugabanakan hetazōtutʻiwnkʻ [Etymological Studies]”, in Handes Amsorya[1] (in Armenian), volume 22, numbers 4–5, page 153b
- ^ Meillet, Antoine (1936) Esquisse d’une grammaire comparée de l’arménien classique (in French), 2nd edition, Vienna: Mekhitarist Press, page 200
- ^ Leroy, Maurice (1987) “Notules arméno-iraniennes”, in Cahiers Ferdinand de Saussure[2] (in French), volume 41, page 248 of 117–125
- ^ Olsen, Birgit Anette (1999) The noun in Biblical Armenian: origin and word-formation: with special emphasis on the Indo-European heritage (Trends in linguistics. Studies and monographs; 119), Berlin, New York: Mouton de Gruyter, page 913
- ^ Viredaz, Rémy (2017) La dissimilation d'aperture vocalique en arménien (loi d'Olsen)[3] (in French), Handout of a paper presented at the 11th International Congress on Armenian Linguistics, Yerevan, 2‒5 October, 2017, page 26
- ^ Pisani, Vittore (1944) “Armenische Studien. I. Zur armenischen Etymologie”, in Zeitschrift für vergleichende Sprachforschung[4] (in German), volume 68, number 3/4, page 176 of 157–177
- ^ Hiersche, Rolf (1964) Untersuchungen zur Frage der Tenues aspiratae im Indogermanischen (in German), Wiesbaden: Otto Harrassowitz, page 248
Further reading edit
- Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “տխուր”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Petrosean, Matatʻeay (1879) “տխուր”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy