अणु

See also: अणू

Hindi

Etymology

Borrowed from Sanskrit अणु (aṇu). Cognate with Marathi अणू (aṇū).

Pronunciation

• (Delhi) IPA^(key): /ə.ɳuː/, [ɐ.ɳuː]

• Audio:

  (file)

Noun

अणु • (aṇu) m (Urdu spelling انو)

1. molecule
2. particle

   Synonym: कण (kaṇ)

Declension

Declension of अणु (masc u-stem)

	singular	plural
direct	अणु aṇu	अणु aṇu
oblique	अणु aṇu	अणुओं aṇuõ
vocative	अणु aṇu	अणुओ aṇuo

Derived terms

• जीवाणु (jīvāṇu)
• नपुंसाणु (napunsāṇu)
• परमाणु (parmāṇu)
• प्रकाशाणु (prakāśāṇu)
• विषाणु (viṣāṇu)

Nepali

Pronunciation

• IPA^(key): [ʌɽ̃u]
• Phonetic Devanagari: अणु

Noun

अणु • (aṇu) m

1. molecule
2. atom
3. particle

Derived terms

• कीटाणु (kīṭāṇu)
• जीवाणु (jīvāṇu)
• परमाणु (parmāṇu)
• विषाणु (viṣāṇu)

Sanskrit

Alternative scripts

Alternative scripts

• অণু (Assamese script)
• ᬅᬡᬸ (Balinese script)
• অণু (Bengali script)
• 𑰀𑰜𑰲 (Bhaiksuki script)
• 𑀅𑀡𑀼 (Brahmi script)
• အဏု (Burmese script)
• અણુ (Gujarati script)
• ਅਣੁ (Gurmukhi script)
• 𑌅𑌣𑍁 (Grantha script)
• ꦄꦟꦸ (Javanese script)
• 𑂃𑂝𑂳 (Kaithi script)
• ಅಣು (Kannada script)
• អណុ (Khmer script)
• ອຓຸ (Lao script)
• അണു (Malayalam script)
• ᠠᢏᡠ (Manchu script)
• 𑘀𑘜𑘳 (Modi script)
• ᠠᢏᠤ (Mongolian script)
• 𑦠𑦼𑧔 (Nandinagari script)
• 𑐀𑐞𑐸 (Newa script)
• ଅଣୁ (Odia script)
• ꢂꢠꢸ (Saurashtra script)
• 𑆃𑆟𑆶 (Sharada script)
• 𑖀𑖜𑖲 (Siddham script)
• අණු (Sinhalese script)
• 𑩐𑩪𑩒 (Soyombo script)
• 𑚀𑚘𑚰 (Takri script)
• அணு (Tamil script)
• అణు (Telugu script)
• อณุ (Thai script)
• ཨ་ཎུ (Tibetan script)
• 𑒁𑒝𑒳 (Tirhuta script)
• 𑨀𑨘𑨃 (Zanabazar Square script)

Etymology

Probably from Proto-Indo-Aryan *Harnuṣ. Possibly cognate with Hindi आटा (āṭā, “flour”) and Ancient Greek ἀλέω (aléō, “to grind, mill”).

Pronunciation

• (Vedic) IPA^(key): /ɐ́.ɳu/
• (Classical Sanskrit) IPA^(key): /ɐ.ɳu/

Noun

अणु • (áṇu) stem, m

1. atom of matter, particle
2. "an atom of time", the 54,675,000th part of a muhūrta (48 minutes), about 56.275 microseconds

Declension

Masculine u-stem declension of अणु

	singular	dual	plural
nominative	अणुः (áṇuḥ)	अणू (áṇū)	अणवः (áṇavaḥ)
accusative	अणुम् (áṇum)	अणू (áṇū)	अणून् (áṇūn)
instrumental	अणुना (áṇunā) अण्वा¹ (áṇvā¹)	अणुभ्याम् (áṇubhyām)	अणुभिः (áṇubhiḥ)
dative	अणवे (áṇave) अण्वे¹ (áṇve¹)	अणुभ्याम् (áṇubhyām)	अणुभ्यः (áṇubhyaḥ)
ablative	अणोः (áṇoḥ) अण्वः¹ (áṇvaḥ¹)	अणुभ्याम् (áṇubhyām)	अणुभ्यः (áṇubhyaḥ)
genitive	अणोः (áṇoḥ) अण्वः¹ (áṇvaḥ¹)	अण्वोः (áṇvoḥ)	अणूनाम् (áṇūnām)
locative	अणौ (áṇau)	अण्वोः (áṇvoḥ)	अणुषु (áṇuṣu)
vocative	अणो (áṇo)	अणू (áṇū)	अणवः (áṇavaḥ)

• ¹Vedic

Adjective

अणु • (áṇu) stem (comparative अणीयस्, superlative अणिष्ठ)

1. minute, atomic
2. fine

Declension

Masculine u-stem declension of अणु

	singular	dual	plural
nominative	अणुः (áṇuḥ)	अणू (áṇū)	अणवः (áṇavaḥ)
accusative	अणुम् (áṇum)	अणू (áṇū)	अणून् (áṇūn)
instrumental	अणुना (áṇunā) अण्वा¹ (áṇvā¹)	अणुभ्याम् (áṇubhyām)	अणुभिः (áṇubhiḥ)
dative	अणवे (áṇave) अण्वे¹ (áṇve¹)	अणुभ्याम् (áṇubhyām)	अणुभ्यः (áṇubhyaḥ)
ablative	अणोः (áṇoḥ) अण्वः¹ (áṇvaḥ¹)	अणुभ्याम् (áṇubhyām)	अणुभ्यः (áṇubhyaḥ)
genitive	अणोः (áṇoḥ) अण्वः¹ (áṇvaḥ¹)	अण्वोः (áṇvoḥ)	अणूनाम् (áṇūnām)
locative	अणौ (áṇau)	अण्वोः (áṇvoḥ)	अणुषु (áṇuṣu)
vocative	अणो (áṇo)	अणू (áṇū)	अणवः (áṇavaḥ)

• ¹Vedic

Feminine ī-stem declension of अण्वी

	singular	dual	plural
nominative	अण्वी (áṇvī)	अण्व्यौ (áṇvyau) अण्वी¹ (áṇvī¹)	अण्व्यः (áṇvyaḥ) अण्वीः¹ (áṇvīḥ¹)
accusative	अण्वीम् (áṇvīm)	अण्व्यौ (áṇvyau) अण्वी¹ (áṇvī¹)	अण्वीः (áṇvīḥ)
instrumental	अण्व्या (áṇvyā)	अण्वीभ्याम् (áṇvībhyām)	अण्वीभिः (áṇvībhiḥ)
dative	अण्व्यै (áṇvyai)	अण्वीभ्याम् (áṇvībhyām)	अण्वीभ्यः (áṇvībhyaḥ)
ablative	अण्व्याः (áṇvyāḥ) अण्व्यै² (áṇvyai²)	अण्वीभ्याम् (áṇvībhyām)	अण्वीभ्यः (áṇvībhyaḥ)
genitive	अण्व्याः (áṇvyāḥ) अण्व्यै² (áṇvyai²)	अण्व्योः (áṇvyoḥ)	अण्वीनाम् (áṇvīnām)
locative	अण्व्याम् (áṇvyām)	अण्व्योः (áṇvyoḥ)	अण्वीषु (áṇvīṣu)
vocative	अण्वि (áṇvi)	अण्व्यौ (áṇvyau) अण्वी¹ (áṇvī¹)	अण्व्यः (áṇvyaḥ) अण्वीः¹ (áṇvīḥ¹)

• ¹Vedic
• ²Brāhmaṇas

Neuter u-stem declension of अणु

	singular	dual	plural
nominative	अणु (áṇu)	अणुनी (áṇunī)	अणूनि (áṇūni) अणु¹ (áṇu¹) अणू¹ (áṇū¹)
accusative	अणु (áṇu)	अणुनी (áṇunī)	अणूनि (áṇūni) अणु¹ (áṇu¹) अणू¹ (áṇū¹)
instrumental	अणुना (áṇunā) अण्वा¹ (áṇvā¹)	अणुभ्याम् (áṇubhyām)	अणुभिः (áṇubhiḥ)
dative	अणुने (áṇune) अणवे (áṇave) अण्वे¹ (áṇve¹)	अणुभ्याम् (áṇubhyām)	अणुभ्यः (áṇubhyaḥ)
ablative	अणुनः (áṇunaḥ) अणोः (áṇoḥ) अण्वः¹ (áṇvaḥ¹)	अणुभ्याम् (áṇubhyām)	अणुभ्यः (áṇubhyaḥ)
genitive	अणुनः (áṇunaḥ) अणोः (áṇoḥ) अण्वः¹ (áṇvaḥ¹)	अणुनोः (áṇunoḥ) अण्वोः (áṇvoḥ)	अणूनाम् (áṇūnām)
locative	अणुनि (áṇuni) अणौ (áṇau)	अणुनोः (áṇunoḥ) अण्वोः (áṇvoḥ)	अणुषु (áṇuṣu)
vocative	अणु (áṇu) अणो (áṇo)	अणुनी (áṇunī)	अणूनि (áṇūni) अणु¹ (áṇu¹) अणू¹ (áṇū¹)

• ¹Vedic

Derived terms

• अणिमन् (aṇimán, “minuteness, fineness”)

Descendants

• Assamese: অণু (onu)
• Bengali: অণু (onu)
• Hindi: अणू (aṇū)
• Konkani: अणू (aṇū)
• Marathi: अणू (aṇū)
• Nepali: अणु (aṇu)
• Odia: ଅଣୁ (aṇu)
• → Punjabi:

  Gurmukhi script: ਅਣੂ (aṇū)

  Shahmukhi script: اَݨُو (aṇū)

• → Tamil: அணு (aṇu)
• → Telugu: అణువు (aṇuvu)

References

• Monier Williams (1899) “अणु”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 11, column 3.
• Mayrhofer, Manfred (1992) Etymologisches Wörterbuch des Altindoarischen [Etymological Dictionary of Old Indo-Aryan]‎^[1] (in German), volume 1, Heidelberg: Carl Winter Universitätsverlag, pages 55-6