अणु

See also: अणू

Hindi

Etymology

Borrowed from Sanskrit अणु (aṇu). Cognate with Marathi अणू (aṇū).

Pronunciation

• (Delhi Hindi) IPA^(key): /ə.ɳuː/, [ɐ.ɳuː]

• Audio

  (file)

Noun

अणु • (aṇu) m (Urdu spelling انو)

1. molecule
2. particle

   Synonym: कण (kaṇ)

Declension

Declension of अणु (masc u-stem)

	singular	plural
direct	अणु aṇu	अणु aṇu
oblique	अणु aṇu	अणुओं aṇuõ
vocative	अणु aṇu	अणुओ aṇuo

Derived terms

• जीवाणु (jīvāṇu)
• नपुंसाणु (napunsāṇu)
• परमाणु (parmāṇu)
• प्रकाशाणु (prakāśāṇu)
• विषाणु (viṣāṇu)

 

Nepali

Pronunciation

• IPA^(key): [ʌɽ̃u]
• Phonetic Devanagari: अणु

Noun

अणु • (aṇu) m

1. molecule
2. atom
3. particle

Derived terms

• कीटाणु (kīṭāṇu)
• जीवाणु (jīvāṇu)
• परमाणु (parmāṇu)
• विषाणु (viṣāṇu)

 

Sanskrit

Alternative scripts

Alternative scripts

• অণু (Assamese script)
• ᬅᬡᬸ (Balinese script)
• অণু (Bengali script)
• 𑰀𑰜𑰲 (Bhaiksuki script)
• 𑀅𑀡𑀼 (Brahmi script)
• အဏု (Burmese script)
• અણુ (Gujarati script)
• ਅਣੁ (Gurmukhi script)
• 𑌅𑌣𑍁 (Grantha script)
• ꦄꦟꦸ (Javanese script)
• 𑂃𑂝𑂳 (Kaithi script)
• ಅಣು (Kannada script)
• អណុ (Khmer script)
• ອຓຸ (Lao script)
• അണു (Malayalam script)
• ᠠᢏᡠ (Manchu script)
• 𑘀𑘜𑘳 (Modi script)
• ᠠᢏᠤ (Mongolian script)
• 𑦠𑦼𑧔 (Nandinagari script)
• 𑐀𑐞𑐸 (Newa script)
• ଅଣୁ (Odia script)
• ꢂꢠꢸ (Saurashtra script)
• 𑆃𑆟𑆶 (Sharada script)
• 𑖀𑖜𑖲 (Siddham script)
• අණු (Sinhalese script)
• 𑩐𑩪𑩒 (Soyombo script)
• 𑚀𑚘𑚰 (Takri script)
• அணு (Tamil script)
• అణు (Telugu script)
• อณุ (Thai script)
• ཨ་ཎུ (Tibetan script)
• 𑒁𑒝𑒳 (Tirhuta script)
• 𑨀𑨘𑨃 (Zanabazar Square script)

Etymology

Probably from Proto-Indo-Aryan *Harnuṣ. Possibly cognate with Hindi आटा (āṭā, “flour”) and Ancient Greek ἀλέω (aléō, “to grind, mill”).

Pronunciation

• (Vedic) IPA^(key): /ɐ.ɳu/
• (Classical) IPA^(key): /ˈɐ.ɳu/

Noun

अणु • (aṇu) stem, m

1. atom of matter, particle
2. "an atom of time", the 54,675,000th part of a muhūrta (of 48 minutes)

Declension

Masculine u-stem declension of अणु (aṇu)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	अणुः aṇuḥ	अणू aṇū	अणवः aṇavaḥ
Vocative	अणो aṇo	अणू aṇū	अणवः aṇavaḥ
Accusative	अणुम् aṇum	अणू aṇū	अणून् aṇūn
Instrumental	अणुना / अण्वा¹ aṇunā / aṇvā¹	अणुभ्याम् aṇubhyām	अणुभिः aṇubhiḥ
Dative	अणवे / अण्वे¹ aṇave / aṇve¹	अणुभ्याम् aṇubhyām	अणुभ्यः aṇubhyaḥ
Ablative	अणोः / अण्वः¹ aṇoḥ / aṇvaḥ¹	अणुभ्याम् aṇubhyām	अणुभ्यः aṇubhyaḥ
Genitive	अणोः / अण्वः¹ aṇoḥ / aṇvaḥ¹	अण्वोः aṇvoḥ	अणूनाम् aṇūnām
Locative	अणौ aṇau	अण्वोः aṇvoḥ	अणुषु aṇuṣu
Notes	¹Vedic

Adjective

अणु • (aṇu) stem

1. minute, atomic
2. fine

Declension

Masculine u-stem declension of अणु (aṇu)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	अणुः aṇuḥ	अणू aṇū	अणवः aṇavaḥ
Vocative	अणो aṇo	अणू aṇū	अणवः aṇavaḥ
Accusative	अणुम् aṇum	अणू aṇū	अणून् aṇūn
Instrumental	अणुना / अण्वा¹ aṇunā / aṇvā¹	अणुभ्याम् aṇubhyām	अणुभिः aṇubhiḥ
Dative	अणवे / अण्वे¹ aṇave / aṇve¹	अणुभ्याम् aṇubhyām	अणुभ्यः aṇubhyaḥ
Ablative	अणोः / अण्वः¹ aṇoḥ / aṇvaḥ¹	अणुभ्याम् aṇubhyām	अणुभ्यः aṇubhyaḥ
Genitive	अणोः / अण्वः¹ aṇoḥ / aṇvaḥ¹	अण्वोः aṇvoḥ	अणूनाम् aṇūnām
Locative	अणौ aṇau	अण्वोः aṇvoḥ	अणुषु aṇuṣu
Notes	¹Vedic

Feminine ī-stem declension of अण्वी (aṇvī)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	अण्वी aṇvī	अण्व्यौ / अण्वी¹ aṇvyau / aṇvī¹	अण्व्यः / अण्वीः¹ aṇvyaḥ / aṇvīḥ¹
Vocative	अण्वि aṇvi	अण्व्यौ / अण्वी¹ aṇvyau / aṇvī¹	अण्व्यः / अण्वीः¹ aṇvyaḥ / aṇvīḥ¹
Accusative	अण्वीम् aṇvīm	अण्व्यौ / अण्वी¹ aṇvyau / aṇvī¹	अण्वीः aṇvīḥ
Instrumental	अण्व्या aṇvyā	अण्वीभ्याम् aṇvībhyām	अण्वीभिः aṇvībhiḥ
Dative	अण्व्यै aṇvyai	अण्वीभ्याम् aṇvībhyām	अण्वीभ्यः aṇvībhyaḥ
Ablative	अण्व्याः / अण्व्यै² aṇvyāḥ / aṇvyai²	अण्वीभ्याम् aṇvībhyām	अण्वीभ्यः aṇvībhyaḥ
Genitive	अण्व्याः / अण्व्यै² aṇvyāḥ / aṇvyai²	अण्व्योः aṇvyoḥ	अण्वीनाम् aṇvīnām
Locative	अण्व्याम् aṇvyām	अण्व्योः aṇvyoḥ	अण्वीषु aṇvīṣu
Notes	¹Vedic ²Brāhmaṇas

Neuter u-stem declension of अणु (aṇu)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	अणु aṇu	अणुनी aṇunī	अणूनि / अणु¹ / अणू¹ aṇūni / aṇu¹ / aṇū¹
Vocative	अणु / अणो aṇu / aṇo	अणुनी aṇunī	अणूनि / अणु¹ / अणू¹ aṇūni / aṇu¹ / aṇū¹
Accusative	अणु aṇu	अणुनी aṇunī	अणूनि / अणु¹ / अणू¹ aṇūni / aṇu¹ / aṇū¹
Instrumental	अणुना / अण्वा¹ aṇunā / aṇvā¹	अणुभ्याम् aṇubhyām	अणुभिः aṇubhiḥ
Dative	अणुने / अणवे¹ / अण्वे¹ aṇune / aṇave¹ / aṇve¹	अणुभ्याम् aṇubhyām	अणुभ्यः aṇubhyaḥ
Ablative	अणुनः / अणोः¹ / अण्वः¹ aṇunaḥ / aṇoḥ¹ / aṇvaḥ¹	अणुभ्याम् aṇubhyām	अणुभ्यः aṇubhyaḥ
Genitive	अणुनः / अणोः¹ / अण्वः¹ aṇunaḥ / aṇoḥ¹ / aṇvaḥ¹	अणुनोः aṇunoḥ	अणूनाम् aṇūnām
Locative	अणुनि / अणौ¹ aṇuni / aṇau¹	अणुनोः aṇunoḥ	अणुषु aṇuṣu
Notes	¹Vedic

Descendants

• Assamese: অণু (onu)
• Bengali: অণু (onu)
• Hindi: अणू (aṇū)
• Konkani: अणू (aṇū)
• Marathi: अणू (aṇū)
• Nepali: अणु (aṇu)
• Odia: ଅଣୁ (ôṇu)
• → Punjabi:

  Gurmukhi script: ਅਣੂ (aṇū)

  Shahmukhi script: اَݨُو (aṇū)

• → Tamil: அணு (aṇu)
• → Telugu: అణువు (aṇuvu)

References

• Monier Williams (1899) “अणु”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 11/3.
• Mayrhofer, Manfred (1992) Etymologisches Wörterbuch des Altindoarischen [Etymological Dictionary of Old Indo-Aryan]‎^[1] (in German), volume 1, Heidelberg: Carl Winter Universitätsverlag, pages 55-6