Wiktionary

czyn

See also: czyń

Old Polish

edit

Etymology

edit

Inherited from Proto-Slavic *čȋnъ. First attested in the 14th century.

Pronunciation

edit
  • IPA(key): (10th–15th CE) /t͡ʃʲi(ː)n/
  • IPA(key): (15th CE) /t͡ʃʲin/

Noun

edit

czyn m inan

  1. (attested in Greater Poland) deed, action; work
    • 1930 [c. 1455], “III Reg”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎[1], 16, 7:
      Bila prziszla rzecz bosza... przecyw wszemu zlemu, gesz bil vczinyl przed bogem, abi gy gnyewal swimy czini
      [Była przyszła rzecz boża... przeciw wszemu złemu, jeż był uczynił przed Bogiem, aby ji gniewał swymi czyny]
    • 1930 [c. 1455], “II Par”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎[2], 32, 30:
      We wszitkich czinyech swich, czso chcyal, sczøstnye czinyl
      [We wszystkich czyniech swych, czso chciał, szczęstnie czynił]
    • 1901 [1471], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 6:
      W czynyech in gestis
      [W czyniech in gestis]
    • 1916 [second half of the 15th century], Stanisław Słoński, editor, Psałterz puławski‎[3], Greater Poland, pages 13, 2:
      Skazeny są y zadzączy vdzyelany są w czynoch swoych
      [Skażeni są i żadzący udzielani są w czynoch swoich]
    • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎[4], page 140:
      S takymy czyny nygdy nye przydzyesch kv dobremv konyczv
      [Z takimi czyny nigdy nie przydziesz ku dobremu końcu]
  2. (hapax legomenon) way; manner
  3. (attested in Lesser Poland, Greater Poland, Kuyavia) arm; weapon, armor
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[6], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 45, 9:
      Løczyszcze zetrze y zlame czin, a buclerze seszsze ognem
      [Łęczyszcze zetrze i złamie czyn a buklerze seżże ogniem]
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[7], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 56, 6:
      Sinowe ludzsczi, zøby gich czin a strzali, a yøzik gich mecz ostri
      [Synowie ludzszczy, zęby jich czyn a strzały, a język jich miecz ostry]
    • 1874-1891 [XV p. pr.], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎[8], [9], [10], volume XVI, page 339:
      O crasza czyny o decus armorum!
      [O krasę czyny o decus armorum!]
    • 1874-1891 [XV p. pr.], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎[11], [12], [13], volume XXII, page 335:
      Ille sine pastore non valent se defendere et ratio, quod alia animalia habent a natura arma czin, *sbroyo, unde possent se defendere
      [Ille sine pastore non valent se defendere et ratio, quod alia animalia habent a natura arma czyn, zbroja, unde possent se defendere]
    • 1874-1891 [XV med.], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎[14], [15], [16], volume XXV, page 155:
      W czyn y w sbroya ssa vbral militaribus insigniis armatus
      [W czyn i w zbroję sie ubrał militaribus insigniis armatus]
    • 1907 [c. 1470], Jakub Parkoszowic, edited by Jan Łoś, Traktat o ortografii polskiej‎[17], Żurawica, Świętokrzyskie Voivodeship, Krakow, page 406:
      Czyn id est arma
      [Czyn id est arma]
    • 1916 [second half of the 15th century], Stanisław Słoński, editor, Psałterz puławski‎[18], Greater Poland, page 34 arg.:
      Ten psalm powyada, yze Xps duchownymy czyny zaszczycza y brony swoyę czerkew *szwyęto
      [Ten psalm powiada, iże Xps duchownymi czyny zaszczyca i broni swoje cerkiew święto]
    • 1916 [second half of the 15th century], Stanisław Słoński, editor, Psałterz puławski‎[19], Greater Poland, pages 34, 2:
      Wezmy czyn y szczyt y wstayn na pomocz mnye
      [Weźmy czyn i szczyt i wstań na pomoc mnie]
    • 1890 [XV ex.], Bolesław Erzepki, editor, Szczątki dawnej polszczyzny‎[20], Mogilno, page 182:
      Czyn vel zbroyąn arma
      [Czyn vel zbroja arma]
    • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎[21], page 299:
      Przydzie-li mocniejszy niż on, a przemoże ji, wszytek czyn albo arnasz, w ktoremże on miał nadzieję, pobierze
      [Przydzie-li mocniejszy niż on, a przemoże ji, wszytek czyn albo arnasz, w ktoremże on miał nadzieję, pobierze]
    • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎[22], page 595:
      O miły Jesucriście, widziałeś oczyma twego bóstwa w dworze królewskim władyki ubirając się w czyn, zażegając laterny, gotując broń, aby cie przyszli łapać
      [O miły Jesucriście, widziałeś oczyma twego bóstwa w dworze królewskim władyki ubirając się w czyn, zażegając laterny, gotując broń, aby cie przyszli łapać]
    • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎[23], pages 626-627:
      O, mówi święty *Augustym, bo idźcie przed bog wojska rzycerzow i oprawienie czynów, je­ den głos tłuszczę rzewniwą, czynem straszliwą, przeswey broni zaraził, odpę­dził i porzucił
      [O, mówi święty *Augustym, bo idźcie przed bog wojska rzycerzow i oprawienie czynów, je­ den głos tłuszczę rzewniwą, czynem straszliwą, przeswey broni zaraził, odpę­dził i porzucił]
    • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎[24], page 629:
      (Krystus) yednem glossem rzevnyvą tlusczą v okropnym czynye przeze wschey brony pobyl y przemogl
      [(Krystus) jednem głosem rzewniwą tłuszczą w okropnym czynie przeze wszej broni pobił i przemogł]
  4. (attested in Lesser Poland) vestment, robe, gown
  5. (attested in Masovia) timber (roughly processed wood material, suitable for building materials and for processing into tools, carts, etc.)
    • 1950 [1427], Władysław Kuraszkiewicz, Adam Wolff, editors, Zapiski i roty polskie XV-XVI wieku z ksiąg sądowych ziemi warszawskiej, number 228, Warsaw:
      Jako ia ne bral czynu samowtor na vosz
      [Jako ja nie brał czynu samowtor na woz]
    • 1920 [1435], Marceli Handelsman, Antoni Rybarski, Kazimierz Tymieniecki, editors, Najdawniejsze księgi sądowe mazowieckie, volume III, number 1615, Zakroczym:
      O kthori czin Micolai na mya zaloual, thego ia gemv nye pobral samowthor szilan
      [O ktory czyn Mikołaj na mie żałował, tego ja jemu nie pobrał samowtor siłą]
    • 1950 [1491], Władysław Kuraszkiewicz, Adam Wolff, editors, Zapiski i roty polskie XV-XVI wieku z ksiąg sądowych ziemi warszawskiej, number 1224, Warsaw:
      Jako my Maczyey rambil... w pusczy lomyenyskyey drzewa sosnove kv czynovi gwaltem
      [Jako my Maciej rąbił... w puszczy Łomieńskiej drzewa sosnowe ku czynowi gwałtem]
    • 1950 [1491], Władysław Kuraszkiewicz, Adam Wolff, editors, Zapiski i roty polskie XV-XVI wieku z ksiąg sądowych ziemi warszawskiej, number 1654, Warsaw:
      Jako my Stanislaw rambyl drwa sosnove kv czynv na pusczy mey
      [Jako my Stanisław rąbił drwa sosnowe ku czynu na puszczy mej]

Derived terms

edit
nouns

Descendants

edit
  • Polish: czyn
  • Silesian: czyn

References

edit
  • Boryś, Wiesław (2005) “czyn”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
  • Mańczak, Witold (2017) “czyn”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
  • Bańkowski, Andrzej (2000) “czyn”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
  • Sławski, Franciszek (1958-1965) “czyn”, in Jan Safarewicz, Andrzej Siudut, editors, Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological dictionary of the Polish language] (in Polish), Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
  • Wanda Decyk-Zięba, editor (2018-2022), “czyn”, in Dydaktyczny Słownik Etymologiczno-historyczny Języka Polskiego [A Didactic, Historical, Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish), →ISBN
  • K. Nitsch, editor (1955), “czyn”, in Słownik staropolski (in Polish), volume 1, Warsaw: Polish Academy of Sciences, page 413
  • B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “czyn”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
  • Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “czyn”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk

Polish

edit
 
Polish Wikipedia has an article on:
Wikipedia pl

Etymology

edit

Inherited from Old Polish czyn.

Pronunciation

edit
  • IPA(key): /ˈt͡ʂɘn/
  • Audio:(file)
  • Rhymes: -ɘn
  • Syllabification: czyn

Noun

edit

czyn m inan

  1. (formal) act, deed
    Liczą się czyny, nie słowa. ― Deeds are more important than words.

Declension

edit
Declension of czyn
singular plural
nominative czyn czyny
genitive czynu czynów
dative czynowi czynom
accusative czyn czyny
instrumental czynem czynami
locative czynie czynach
vocative czynie czyny

Derived terms

edit
adjectives
adverb
nouns
nouns
edit
noun
verb

Further reading

edit
  • czyn in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
  • czyn in Polish dictionaries at PWN
Retrieved from "https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=czyn&oldid=84534297"