czyn
See also: czyń
Old Polish
editEtymology
editInherited from Proto-Slavic *čȋnъ. First attested in the 14th century.
Pronunciation
editNoun
editczyn m inan
- (attested in Greater Poland) deed, action; work
- 1930 [c. 1455], “III Reg”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[1], 16, 7:
- Bila prziszla rzecz bosza... przecyw wszemu zlemu, gesz bil vczinyl przed bogem, abi gy gnyewal swimy czini
- [Była przyszła rzecz boża... przeciw wszemu złemu, jeż był uczynił przed Bogiem, aby ji gniewał swymi czyny]
- 1930 [c. 1455], “II Par”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[2], 32, 30:
- We wszitkich czinyech swich, czso chcyal, sczøstnye czinyl
- [We wszystkich czyniech swych, czso chciał, szczęstnie czynił]
- 1901 [1471], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 6:
- W czynyech in gestis
- [W czyniech in gestis]
- 1916 [second half of the 15th century], Stanisław Słoński, editor, Psałterz puławski[3], Greater Poland, pages 13, 2:
- Skazeny są y zadzączy vdzyelany są w czynoch swoych
- [Skażeni są i żadzący udzielani są w czynoch swoich]
- Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa[4], page 140:
- S takymy czyny nygdy nye przydzyesch kv dobremv konyczv
- [Z takimi czyny nigdy nie przydziesz ku dobremu końcu]
- (hapax legomenon) way; manner
- 1930 [c. 1455], “Jud”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[5], 21, 14:
- A gynich rzeczi nye naleszly, gyszbi tym czinem gym oddaly
- [A jinych rzeczy nie naleźli, jiż by tym czynem jim oddali]
- (attested in Lesser Poland, Greater Poland, Kuyavia) arm; weapon, armor
- 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter][6], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 45, 9:
- Løczyszcze zetrze y zlame czin, a buclerze seszsze ognem
- [Łęczyszcze zetrze i złamie czyn a buklerze seżże ogniem]
- 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter][7], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 56, 6:
- Sinowe ludzsczi, zøby gich czin a strzali, a yøzik gich mecz ostri
- [Synowie ludzszczy, zęby jich czyn a strzały, a język jich miecz ostry]
- 1874-1891 [XV p. pr.], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności[11], [12], [13], volume XXII, page 335:
- Ille sine pastore non valent se defendere et ratio, quod alia animalia habent a natura arma czin, *sbroyo, unde possent se defendere
- [Ille sine pastore non valent se defendere et ratio, quod alia animalia habent a natura arma czyn, zbroja, unde possent se defendere]
- 1907 [c. 1470], Jakub Parkoszowic, edited by Jan Łoś, Traktat o ortografii polskiej[17], Żurawica, Świętokrzyskie Voivodeship, Krakow, page 406:
- Czyn id est arma
- [Czyn id est arma]
- 1916 [second half of the 15th century], Stanisław Słoński, editor, Psałterz puławski[18], Greater Poland, page 34 arg.:
- Ten psalm powyada, yze Xps duchownymy czyny zaszczycza y brony swoyę czerkew *szwyęto
- [Ten psalm powiada, iże Xps duchownymi czyny zaszczyca i broni swoje cerkiew święto]
- 1916 [second half of the 15th century], Stanisław Słoński, editor, Psałterz puławski[19], Greater Poland, pages 34, 2:
- Wezmy czyn y szczyt y wstayn na pomocz mnye
- [Weźmy czyn i szczyt i wstań na pomoc mnie]
- Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa[21], page 299:
- Przydzie-li mocniejszy niż on, a przemoże ji, wszytek czyn albo arnasz, w ktoremże on miał nadzieję, pobierze
- [Przydzie-li mocniejszy niż on, a przemoże ji, wszytek czyn albo arnasz, w ktoremże on miał nadzieję, pobierze]
- Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa[22], page 595:
- O miły Jesucriście, widziałeś oczyma twego bóstwa w dworze królewskim władyki ubirając się w czyn, zażegając laterny, gotując broń, aby cie przyszli łapać
- [O miły Jesucriście, widziałeś oczyma twego bóstwa w dworze królewskim władyki ubirając się w czyn, zażegając laterny, gotując broń, aby cie przyszli łapać]
- Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa[23], pages 626-627:
- O, mówi święty *Augustym, bo idźcie przed bog wojska rzycerzow i oprawienie czynów, je den głos tłuszczę rzewniwą, czynem straszliwą, przeswey broni zaraził, odpędził i porzucił
- [O, mówi święty *Augustym, bo idźcie przed bog wojska rzycerzow i oprawienie czynów, je den głos tłuszczę rzewniwą, czynem straszliwą, przeswey broni zaraził, odpędził i porzucił]
- Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa[24], page 629:
- (Krystus) yednem glossem rzevnyvą tlusczą v okropnym czynye przeze wschey brony pobyl y przemogl
- [(Krystus) jednem głosem rzewniwą tłuszczą w okropnym czynie przeze wszej broni pobił i przemogł]
- (attested in Lesser Poland) vestment, robe, gown
- Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie[25], Krakow, page gl. 105a:
- Dostognoscz [w] cyne y u odzenu vkasuge sø dignitas sancti Stanislay in eius ornatu apparet
- [Dostojność [w] czynie i w odzieniu ukazuje się dignitas sancti Stanislay in eius ornatu apparet]
- Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie[26], Krakow, page gl. 105a:
- Przes cin byskupy... *nix gynsego ne mamy rosumecz gedno gego velebnoscz
- [Przez czyn biskupi... niczs jinszego nie mamy rozumieć jedno jego wielebność]
- Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie[27], Krakow, page gl. 156b:
- Qui in pontificali habitu, czyne, erat, alios nudos et inopes mendaces ostendit
- [Qui in pontificali habitu, czynie, erat, alios nudos et inopes mendaces ostendit]
- (attested in Masovia) timber (roughly processed wood material, suitable for building materials and for processing into tools, carts, etc.)
- 1950 [1427], Władysław Kuraszkiewicz, Adam Wolff, editors, Zapiski i roty polskie XV-XVI wieku z ksiąg sądowych ziemi warszawskiej, number 228, Warsaw:
- Jako ia ne bral czynu samowtor na vosz
- [Jako ja nie brał czynu samowtor na woz]
- 1920 [1435], Marceli Handelsman, Antoni Rybarski, Kazimierz Tymieniecki, editors, Najdawniejsze księgi sądowe mazowieckie, volume III, number 1615, Zakroczym:
- O kthori czin Micolai na mya zaloual, thego ia gemv nye pobral samowthor szilan
- [O ktory czyn Mikołaj na mie żałował, tego ja jemu nie pobrał samowtor siłą]
- 1950 [1491], Władysław Kuraszkiewicz, Adam Wolff, editors, Zapiski i roty polskie XV-XVI wieku z ksiąg sądowych ziemi warszawskiej, number 1224, Warsaw:
- Jako my Maczyey rambil... w pusczy lomyenyskyey drzewa sosnove kv czynovi gwaltem
- [Jako my Maciej rąbił... w puszczy Łomieńskiej drzewa sosnowe ku czynowi gwałtem]
- 1950 [1491], Władysław Kuraszkiewicz, Adam Wolff, editors, Zapiski i roty polskie XV-XVI wieku z ksiąg sądowych ziemi warszawskiej, number 1654, Warsaw:
- Jako my Stanislaw rambyl drwa sosnove kv czynv na pusczy mey
- [Jako my Stanisław rąbił drwa sosnowe ku czynu na puszczy mej]
Derived terms
editnouns
Descendants
editReferences
edit- Boryś, Wiesław (2005) “czyn”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
- Mańczak, Witold (2017) “czyn”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
- Bańkowski, Andrzej (2000) “czyn”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
- Sławski, Franciszek (1958-1965) “czyn”, in Jan Safarewicz, Andrzej Siudut, editors, Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological dictionary of the Polish language] (in Polish), Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
- Wanda Decyk-Zięba, editor (2018-2022), “czyn”, in Dydaktyczny Słownik Etymologiczno-historyczny Języka Polskiego [A Didactic, Historical, Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish), →ISBN
- K. Nitsch, editor (1955), “czyn”, in Słownik staropolski (in Polish), volume 1, Warsaw: Polish Academy of Sciences, page 413
- B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “czyn”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
- Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “czyn”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk
Polish
editEtymology
editInherited from Old Polish czyn.
Pronunciation
editNoun
editczyn m inan
Declension
editDeclension of czyn
Derived terms
editadverb
nouns
nouns
Related terms
editnoun
verb
Further reading
editCategories:
- Old Polish terms inherited from Proto-Slavic
- Old Polish terms derived from Proto-Slavic
- Old Polish terms with IPA pronunciation
- Old Polish lemmas
- Old Polish nouns
- Old Polish masculine nouns
- Old Polish inanimate nouns
- Greater Poland Old Polish
- Old Polish terms with quotations
- Old Polish hapax legomena
- Lesser Poland Old Polish
- Kuyavia Old Polish
- Masovia Old Polish
- zlw-opl:Armor
- zlw-opl:Clothing
- zlw-opl:Weapons
- zlw-opl:Wood
- Polish terms derived from Proto-Slavic
- Polish terms inherited from Proto-Slavic
- Polish terms inherited from Old Polish
- Polish terms derived from Old Polish
- Polish 1-syllable words
- Polish terms with IPA pronunciation
- Polish terms with audio pronunciation
- Rhymes:Polish/ɘn
- Rhymes:Polish/ɘn/1 syllable
- Polish lemmas
- Polish nouns
- Polish masculine nouns
- Polish inanimate nouns
- Polish formal terms
- Polish terms with usage examples