díbir

See also: dibir

Irish edit

Etymology edit

From Middle Irish díbrid (“to banish, expel”),^[1] from Old Irish do·opir (“to take away, defraud”), from dí- +‎ uss- +‎ beirid.^[2]

Pronunciation edit

IPA^(key): /ˈdʲiːbʲəɾʲ/

Verb edit

díbir (present analytic díbríonn, future analytic díbreoidh, verbal noun díbirt, past participle díbeartha)

to drive out, expel
- 1939, Peig Sayers, “Inghean an Cheannaidhe”, in Marie-Louise Sjoestedt, Description d’un parler irlandais de Kerry (Bibliothèque de l'École des Hautes Études; 270) (overall work in French), Paris: Librairie Honoré Champion, page 198:
  Is dócha, do díbrigheadh an cailín as a dtigh agus is é bhí tuillte aici.
  Probably, the girl was expelled from their house and she deserved it.
to exile, banish

Conjugation edit

conjugation of díbir (second conjugation)

		singular			plural			relative	autonomous
		first	second	third	first	second	third	relative	autonomous
indicative	present	díbrím	díbríonn tú; díbrír^†	díbríonn sé, sí	díbrímid; díbríonn muid	díbríonn sibh	díbríonn siad; díbríd^†	a dhíbríonn; a dhíbríos / a ndíbríonn; a ndíbríos	díbrítear
	past	dhíbir mé; dhíbríos	dhíbir tú; dhíbrís	dhíbir sé, sí	dhíbríomar; dhíbir muid	dhíbir sibh; dhíbríobhair	dhíbir siad; dhíbríodar	a dhíbir / ar dhíbir*	díbríodh
	past habitual	dhíbrínn / ndíbrínn‡‡	dhíbríteá / ndíbríteá‡‡	dhíbríodh sé, sí / ndíbríodh sé, sí‡‡	dhíbrímis; dhíbríodh muid / ndíbrímis‡‡; ndíbríodh muid‡‡	dhíbríodh sibh / ndíbríodh sibh‡‡	dhíbrídís; dhíbríodh siad / ndíbrídís‡‡; ndíbríodh siad‡‡	a dhíbríodh / a ndíbríodh*	dhíbrítí / ndíbrítí‡‡
future		díbreoidh mé; díbreod; díbreochaidh mé^†	díbreoidh tú; díbreoir^†; díbreochaidh tú^†	díbreoidh sé, sí; díbreochaidh sé, sí^†	díbreoimid; díbreoidh muid; díbreochaimid^†; díbreochaidh muid^†	díbreoidh sibh; díbreochaidh sibh^†	díbreoidh siad; díbreoid^†; díbreochaidh siad^†	a dhíbreoidh; a dhíbreos; a dhíbreochaidh^†; a dhíbreochas^† / a ndíbreoidh; a ndíbreos; a ndíbreochaidh^†; a ndíbreochas^†	díbreofar; díbreochar^†
conditional		dhíbreoinn; dhíbreochainn^† / ndíbreoinn‡‡; ndíbreochainn^†‡‡	dhíbreofá; dhíbreochthá^† / ndíbreofá‡‡; ndíbreochthá^†‡‡	dhíbreodh sé, sí; dhíbreochadh sé, sí^† / ndíbreodh sé, sí‡‡; ndíbreochadh sé, sí^†‡‡	dhíbreoimis; dhíbreodh muid; dhíbreochaimis^†; dhíbreochadh muid^† / ndíbreoimis‡‡; ndíbreodh muid‡‡; ndíbreochaimis^†‡‡; ndíbreochadh muid^†‡‡	dhíbreodh sibh; dhíbreochadh sibh^† / ndíbreodh sibh‡‡; ndíbreochadh sibh^†‡‡	dhíbreoidís; dhíbreodh siad; dhíbreochadh siad^† / ndíbreoidís‡‡; ndíbreodh siad‡‡; ndíbreochadh siad^†‡‡	a dhíbreodh; a dhíbreochadh^† / a ndíbreodh; a ndíbreochadh^†	dhíbreofaí; dhíbreochthaí^† / ndíbreofaí‡‡; ndíbreochthaí^†‡‡
subjunctive	present	go ndíbrí mé; go ndíbríod^†	go ndíbrí tú; go ndíbrír^†	go ndíbrí sé, sí	go ndíbrímid; go ndíbrí muid	go ndíbrí sibh	go ndíbrí siad; go ndíbríd^†	—	go ndíbrítear
subjunctive	past	dá ndíbrínn	dá ndíbríteá	dá ndíbríodh sé, sí	dá ndíbrímis; dá ndíbríodh muid	dá ndíbríodh sibh	dá ndíbrídís; dá ndíbríodh siad	—	dá ndíbrítí
imperative		díbrím	díbir	díbríodh sé, sí	díbrímis	díbrígí; díbrídh^†	díbrídís	—	díbrítear
verbal noun		díbirt
past participle		díbeartha

* indirect relative
† archaic or dialect form
‡‡ dependent form used with particles that trigger eclipsis

Mutation edit

Irish mutation
Radical	Lenition	Eclipsis
díbir	dhíbir	ndíbir
Note: Some of these forms may be hypothetical. Not every possible mutated form of every word actually occurs.

References edit

^ G. Toner, M. Ní Mhaonaigh, S. Arbuthnot, D. Wodtko, M.-L. Theuerkauf, editors (2019), “díbrid”, in eDIL: Electronic Dictionary of the Irish Language
^ G. Toner, M. Ní Mhaonaigh, S. Arbuthnot, D. Wodtko, M.-L. Theuerkauf, editors (2019), “do·opir”, in eDIL: Electronic Dictionary of the Irish Language