dzban

See also: Dzban, džban, and džbán

Old Polish

Alternative forms

• czban, zban

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *čьbanъ. First attested in 1394.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /d͡zbaːn/
• IPA^(key): (15^th CE) /d͡zbɒn/

Noun

dzban m animacy unattested

1. (attested in Masovia) jug (vessel, usually for liquids)
   • 1876-1929 [1436], Vatroslav Jagić, editor, Archiv für slavische Philologie‎^[1], volume XIV, Sieciechów, page 506:

     Szle napyssano, esze malo pywa we dzbanye imyano

     [Źle napisano, eże mało piwa we dzbanie imiano]

   • 1930 [c. 1455], “Ex”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[2], 37, 16:

     Vdzyelal (sc. Beseleel)... ssødy kv rozmagytey potrzebye stolowey: ocztowe czbany, banye, czyesszee y kadzydlnycze (acetabula, phialas, et cyathos, et thuribula) z zlota czystego

     [Udziełał... ssędy ku rozmajitej potrzebie stołowej, octowe czbany, banie, czesze i kadzidlnice (acetabula, phialas, et cyathos, et thuribula) z złota czystego]

   1. butter vessel
      • 1874 [1394], Monumenta Medii Aevi Historica res gestas Poloniae illustrantia. Pomniki Dziejowe Wieków Średnich do objaśnienia rzeczy polskich służące‎^[3], volume XV, page 175:

        Pro thena, dicta czban, ad butirum empta I grossum

        [Pro thena, dicta czban, ad butirum empta I grossum]

   2. jug (such a vessel used as a unit of measurement)
      • 1874-1891 [c. 1420], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{[4], [5], [6]}, volume XXIV, page 84:

        Welesz thy wynowath panw memw? Sztho czbanow oleyw (centum cados olei Luc 16, 6)

        [Wieleś ty winowat panu memu? Sto czbanow oleju (centum cados olei Luc 16, 6)]

Related terms

nouns

• czeber
• dżber

 

Descendants

• Polish: dzban
  • → Belarusian: збан (zban)
  • → Ukrainian: дзбан (dzban), збан (zban)
• Silesian: zbōn

References

• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “dzban, czban, zban”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

dzbany

Etymology

Inherited from Old Polish dzban, from Proto-Slavic *čьbanъ. The current form is a result of mazuration.

Pronunciation

• IPA^(key): /d͡zban/
• (Middle Polish) IPA^(key): /ˈd͡zbɒn/

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -an
• Syllabification: dzban
• Homophone: Dzban

Noun

dzban m inan (diminutive dzbanek or dzbanuszek, related adjective dzbanowy)

1. jug, pitcher, ewer (serving vessel)

   Synonyms: kruż, kruża

   dzban z gliny ― clay jug

   dzban z porcelany ― porcelain jug

   dzban na mleko ― milk jug

   Ze stojącego na stole dzbana nalał sobie szklankę wody. ― From a jug standing on the table, he poured himself a glass of water.

   1. jug vase, pitcher vase (decorative vessel for flowers in the shape of a jug)

      Hypernyms: flakon, wazon

      szklany dzban ― glass jug

      dzban na kwiaty ― flower jug

2. jug, pitcher (contents of the vessel)

   dzban jagód ― pitcher of berries

   dzban wina ― pitcher of wine

3. (derogatory, slang) dunce, fool, moron, mug

   Ale z ciebie dzban. ― You are such a mug.

Declension

Declension of dzban

	singular	plural
nominative	dzban	dzbany
genitive	dzbana	dzbanów
dative	dzbanowi	dzbanom
accusative	dzban	dzbany
instrumental	dzbanem	dzbanami
locative	dzbanie	dzbanach
vocative	dzbanie	dzbany

Derived terms

nouns

• dzbaniec

 

proverbs

• póty dzban wodę nosi, póki się ucho nie urwie

 

Related terms

adjectives

• dzbaneczkowaty
• dzbanecznikowaty
• dzbankowaty
• dzbanuszkowaty

 

nouns

• dzbaneczek
• dzbanecznik

 

Descendants

• → Belarusian: збан (zban)
• → Ukrainian: дзбан (dzban), збан (zban)

Further reading

• dzban in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• dzban in Polish dictionaries at PWN
• dzban in PWN's encyclopedia