Azerbaijani
edit
Etymology
edit
From Common Turkic *kadïr- (“to bend, turn, twist”).
Unrelated to Turkish kayırmak (“to favor, to protect”), which is cognate with Turkish kaygı, Azerbaijani qayğı etc. instead (from Proto-Turkic *kadgu).
Pronunciation
edit
- IPA(key): [ɡɑjɯrˈmɑχ]
- IPA(key): [ɣɑːrˈmɑχ] (colloquially or dialectically, as if spelled ğayırmaq, ğarmaq etc)
- (Tabriz) IPA(key): [ɡejiɾmɑχ], [ɡeːɾmɑχ] (as if spelled qeyirmaq)
- Hyphenation: qa‧yır‧maq
qayırmaq (transitive)
- to make, to produce, to manufacture
- Synonyms: istehsal etmək, düzəltmək
- Usta güzgü qayırır ― The artisan is making a mirror
1899,
Nariman Narimanov,
Türk-Azərbaycan diliniŋ müxtəsər sərf-nəhvi [Concise grammar of the Azerbaijani Turkic language] 21:
- آری بال قایریر.
- Arı bal qayırır.
- Bees make honey.
- (colloquial, dialectal) to do
A kişi, nə qayırırsan? (said in indignation)- What are you doing, man?
Gör indi qaqan nə qayıracaq[usage 1]- Now watch what I'm gonna do
- (literally, “Now watch what your bro is gonna do.”)
Bunlara bax, az, gör nə qayırırlar? (said as criticism or condemnation)- Look at them, girl, look what they are doing.
Nə qayırım?- So what? What do I care? What do you want me to do about it?
- (slang, vulgar) to fuck
- Synonym: (see there for more) sikmək
Usage notes
edit
- ^ Often said in a joking manner to indicate that the action that one is about to take may soon go wrong, fail or have a disastrous outcome.
Conjugation
edit
Conjugation of qayırmaq
positive
|
qayıran
|
qayırmış
|
qayıracaq
|
(mənim +) qayıracağım
|
(sənin +) qayıracağın
|
(onun +) qayıracağı
|
(bizim +) qayıracağımız
|
(sizin +) qayıracağınız
|
(onların +) qayıracağı or qayıracaqları
|
(mənim +) qayırdığım
|
(sənin +) qayırdığın
|
(onun +) qayırdığı
|
(bizim +) qayırdığımız
|
(sizin +) qayırdığınız
|
(onların +) qayırdığı or qayırdıqları
|
qayırıb
|
qayıranda
|
qayırdıqca
|
qayırarkən
|
qayıra-qayıra
|
qayıraraq
|
qayırmaq
|
qayırma
|
|
singular
|
plural
|
|
first
|
second
|
third
|
first
|
second
|
third
|
indicative
|
present
|
simple
|
qayırıram
|
qayırırsan
|
qayırır
|
qayırırıq
|
qayırırsınız
|
qayırırlar
|
perfect 1
|
qayırmışam
|
qayırmısan, qayırmışsan*
|
qayırmışdır
|
qayırmışıq
|
qayırmısınız, qayırmışsınız*
|
qayırmışlar
|
perfect 2
|
–
|
qayırıbsan
|
qayırıb(dır)
|
–
|
qayırıbsınız
|
qayırıb(dır)lar
|
past
|
simple
|
qayırdım
|
qayırdın
|
qayırdı
|
qayırdıq
|
qayırdınız
|
qayırdılar
|
continuous
|
qayırırdım
|
qayırırdın
|
qayırırdı
|
qayırırdıq
|
qayırırdınız
|
qayırırdılar
|
perfect
|
qayırmışdım
|
qayırmışdın
|
qayırmışdı
|
qayırmışdıq
|
qayırmışdınız
|
qayırmışdılar
|
future
|
definite
|
qayıracağam
|
qayıracaqsan
|
qayıracaq
|
qayıracağıq
|
qayıracaqsınız
|
qayıracaqlar
|
indefinite
|
qayıraram
|
qayırarsan
|
qayırar
|
qayırarıq
|
qayırarsınız
|
qayırarlar
|
future-in-the-past
|
definite
|
qayıracaqdım
|
qayıracaqdın
|
qayıracaqdı
|
qayıracaqdıq
|
qayıracaqdınız
|
qayıracaqdılar
|
indefinite
|
qayırardım
|
qayırardın
|
qayırardı
|
qayırardıq
|
qayırardınız
|
qayırardılar
|
conditional
|
present
|
qayırsam
|
qayırsan
|
qayırsa
|
qayırsaq
|
qayırsanız
|
qayırsalar
|
past
|
qayırsaydım
|
qayırsaydın
|
qayırsaydı
|
qayırsaydıq
|
qayırsaydınız
|
qayırsaydılar
|
subjunctive
|
qayıram
|
qayırasan
|
qayıra
|
qayıraq
|
qayırasınız
|
qayıralar
|
hortative
|
qayırasıyam
|
qayırasısan
|
qayırasıdır
|
qayırasıyıq
|
qayırasısınız
|
qayırasıdırlar
|
obligational
|
present
|
qayırmalıyam
|
qayırmalısan
|
qayırmalıdır
|
qayırmalıyıq
|
qayırmalısınız
|
qayırmalıdırlar
|
past
|
qayırmalıydım
|
qayırmalıydın
|
qayırmalıydı
|
qayırmalıydıq
|
qayırmalıydınız
|
qayırmalıydılar
|
evidential
|
present
|
qayırırmışam
|
qayırırmışsan
|
qayırırmış
|
qayırırmışıq
|
qayırırmışsınız
|
qayırırmışlar
|
past
|
qayırıbmışam
|
qayırıbmışsan
|
qayırıbmış
|
qayırıbmışıq
|
qayırıbmışsınız
|
qayırıbmışlar
|
imperative
|
qayırım
|
qayır
|
qayırsın
|
qayıraq, qayıralım*
|
qayırın
|
qayırsınlar
|
|
negative
|
qayırmayan
|
qayırmamış
|
qayırmayacaq
|
(mənim +) qayırmayacağım
|
(sənin +) qayırmayacağın
|
(onun +) qayırmayacağı
|
(bizim +) qayırmayacağımız
|
(sizin +) qayırmayacağınız
|
(onların +) qayırmayacağı or qayırmayacaqları
|
(mənim +) qayırmadığım
|
(sənin +) qayırmadığın
|
(onun +) qayırmadığı
|
(bizim +) qayırmadığımız
|
(sizin +) qayırmadığınız
|
(onların +) qayırmadığı or qayırmadıqları
|
-
|
qayırmadan
|
qayırmayanda
|
qayırmadıqca
|
qayırmayarkən
|
qayırmayaraq
|
qayırmamaq
|
|
singular
|
plural
|
|
first
|
second
|
third
|
first
|
second
|
third
|
indicative
|
present
|
simple
|
qayırmıram
|
qayırmırsan
|
qayırmır
|
qayırmırıq
|
qayırmırsınız
|
qayırmırlar
|
perfect 1
|
qayırmamışam
|
qayırmamısan, qayırmamışsan*
|
qayırmamış
|
qayırmamışıq
|
qayırmamısınız, qayırmamışsınız*
|
qayırmamışlar
|
perfect 2
|
–
|
qayırmayıbsan
|
qayırmayıb(dır)
|
–
|
qayırmayıbsınız
|
qayırmayıb(dır)lar
|
past
|
simple
|
qayırmadım
|
qayırmadın
|
qayırmadı
|
qayırmadıq
|
qayırmadınız
|
qayırmadılar
|
continuous
|
qayırmırdım
|
qayırmırdın
|
qayırmırdı
|
qayırmırdıq
|
qayırmırdınız
|
qayırmırdılar
|
perfect
|
qayırmamışdım
|
qayırmamışdın
|
qayırmamışdı
|
qayırmamışdıq
|
qayırmamışdınız
|
qayırmamışdılar
|
future
|
definite
|
qayırmayacağam
|
qayırmayacaqsan
|
qayırmayacaq
|
qayırmayacağıq
|
qayırmayacaqsınız
|
qayırmayacaqlar
|
indefinite
|
qayırmaram
|
qayırmarsan, qayırmazsan
|
qayırmaz
|
qayırmarıq
|
qayırmarsınız, qayırmazsınız
|
qayırmazlar
|
future-in-the-past
|
definite
|
qayırmayacaqdım
|
qayırmayacaqdın
|
qayırmayacaqdı
|
qayırmayacaqdıq
|
qayırmayacaqdınız
|
qayırmayacaqdılar
|
indefinite
|
qayırmazdım
|
qayırmazdın
|
qayırmazdı
|
qayırmazdıq
|
qayırmazdınız
|
qayırmazdılar
|
conditional
|
present
|
qayırmasam
|
qayırmasan
|
qayırmasa
|
qayırmasaq
|
qayırmasanız
|
qayırmasalar
|
past
|
qayırmasaydım
|
qayırmasaydın
|
qayırmasaydı
|
qayırmasaydıq
|
qayırmasaydınız
|
qayırmasaydılar
|
subjunctive
|
qayırmayam
|
qayırmayasan
|
qayırmaya
|
qayırmayaq
|
qayırmayasınız
|
qayırmayalar
|
hortative
|
qayırmayasıyam
|
qayırmayasısan
|
qayırmayası
|
qayırmayasıyıq
|
qayırmayasısınız
|
qayırmayasılar
|
obligational
|
present
|
qayırmamalıyam
|
qayırmamalısan
|
qayırmamalı
|
qayırmamalıyıq
|
qayırmamalısınız
|
qayırmamalılar
|
past
|
qayırmamalıydım
|
qayırmamalıydın
|
qayırmamalıydı
|
qayırmamalıydıq
|
qayırmamalıydınız
|
qayırmamalıydılar
|
evidential
|
present
|
qayırmayırmışam
|
qayırmayırmışsan
|
qayırmayırmış
|
qayırmayırmışıq
|
qayırmayırmışsınız
|
qayırmayırmışlar
|
past
|
qayırmayıbmışam
|
qayırmayıbmışsan
|
qayırmayıbmış
|
qayırmayıbmışıq
|
qayırmayıbmışsınız
|
qayırmayıbmışlar
|
imperative
|
qayırmayım
|
qayırma
|
qayırmasın
|
qayırmayaq qayırmayalım*
|
qayırmayın
|
qayırmasınlar
|
|
negative potential
|
qayırammayan
|
qayırammayacaq
|
(mənim +) qayırammadığım
|
(sənin +) qayırammadığın
|
(onun +) qayırammadığı
|
(bizim +) qayırammadığımız
|
(sizin +) qayırammadığınız
|
(onların +) qayırammadığı or qayırammadıqları
|
-
|
qayırammadan
|
qayırammayanda
|
qayırammadıqca
|
qayırammayarkən
|
qayırammayaraq
|
qayırammamaq
|
|
singular
|
plural
|
|
first
|
second
|
third
|
first
|
second
|
third
|
indicative
|
present
|
simple
|
qayırammıram
|
qayırammırsan
|
qayırammır
|
qayırammırıq
|
qayırammırsınız
|
qayırammırlar
|
perfect 1
|
qayırammamışam
|
qayırammamısan, qayırammamışsan*
|
qayırammamışdır
|
qayırammamışıq
|
qayırammamısınız, qayırammamışsınız*
|
qayırammaşmılar
|
perfect 2
|
–
|
qayırammayıbsan
|
qayırammayıb(dır)
|
–
|
qayırammayıbsınız
|
qayırammayıb(dır)lar
|
past
|
simple
|
qayırammadım
|
qayırammadın
|
qayırammadı
|
qayırammadıq
|
qayırammadınız
|
qayırammadılar
|
continuous
|
qayırammırdım
|
qayırammırdın
|
qayırammırdı
|
qayırammırdıq
|
qayırammırdınız
|
qayırammırdılır
|
perfect
|
qayırammamışdım
|
qayırammamışdın
|
qayırammamışdı
|
qayırammamışdıq
|
qayırammamışdınız
|
qayırammamışdılar
|
future
|
definite
|
qayırammayacağam
|
qayırammayacaqsan
|
qayırammayacaq
|
qayırammayacağıq
|
qayırammayacaqsınız
|
qayırammayacaqlar
|
indefinite
|
qayırammaram
|
qayırammarsan, qayırammazsan
|
qayırammaz
|
qayırammarıq
|
qayırammarsınız, qayırammazsınız
|
qayırammazlar
|
future-in-the-past
|
definite
|
qayırammayacaqdım
|
qayırammayacaqdın
|
qayırammayacaqdı
|
qayırammayacaqdıq
|
qayırammayacaqdınız
|
qayırammayacaqdılar
|
indefinite
|
qayırammazdım
|
qayırammazdın
|
qayırammazdı
|
qayırammazdıq
|
qayırammazdınız
|
qayırammazdılar
|
conditional
|
present
|
qayırammasam
|
qayırammasan
|
qayırammasa
|
qayırammasaq
|
qayırammasanız
|
qayırammasalar
|
past
|
qayırammasaydım
|
qayırammasaydın
|
qayırammasaydı
|
qayırammasaydıq
|
qayırammasaydınız
|
qayırammasaydılar
|
subjunctive
|
qayırammayam
|
qayırammayasan
|
qayırammaya
|
qayırammayaq
|
qayırammayasınız
|
qayırammayalar
|
imperative
|
qayırammayım
|
qayıramma
|
qayırammasın
|
qayırammayaq
|
qayırammayın
|
qayırammasınlar
|
* dated or high-register
|
Further reading
edit
Crimean Tatar
edit