tnúth

Irish edit

Etymology edit

From Middle Irish tnúth.^[1]

Pronunciation edit

(Munster) IPA^(key): /t̪ˠn̪ˠuː/
(Connacht, Ulster) IPA^(key): /t̪ˠɾˠuː/

Noun edit

tnúth m (genitive singular tnútha)

envy
longing, desire, hopeful expectation
- 1939, Peig Sayers, “Inghean an Cheannaidhe”, in Marie-Louise Sjoestedt, Description d’un parler irlandais de Kerry (Bibliothèque de l'École des Hautes Études; 270) (overall work in French), Paris: Librairie Honoré Champion, page 193:
  Ní raibh aon fhear óg uasal timpall ná go raibh ag tnúth le Máire Bhán a dh’fhagháil le pósadh, ach ni raibh aon mhaith d’aoinne bheith á lorg.
  There was no young gentleman around who wasn’t longing to get Máire Bhán in marriage, but it was no use to anyone to ask her.
verbal noun of tnúth

Declension edit

Declension of tnúth

Third declension

Bare forms (no plural of this noun)

Case	Singular
Nominative	tnúth
Vocative	a thnúth
Genitive	tnútha
Dative	tnúth

Forms with the definite article:

Case	Singular
Nominative	an tnúth
Genitive	an tnútha
Dative	leis an tnúth don tnúth

Derived terms edit

tnúthach

Verb edit

tnúth (present analytic tnúthann, future analytic tnúthfaidh, verbal noun tnúth, past participle tnúite)

to envy
to long for, desire, expect hopefully

Conjugation edit

conjugation of tnúth (first conjugation – A)

		singular			plural			relative	autonomous
		first	second	third	first	second	third	relative	autonomous
indicative	present	tnúthaim	tnúthann tú; tnúthair^†	tnúthann sé, sí	tnúthaimid	tnúthann sibh	tnúthann siad; tnúthaid^†	a thnúthann; a thnúthas / a dtnúthann; a dtnúthas	tnútar
	past	thnúth mé; thnúthas	thnúth tú; thnúthais	thnúth sé, sí	thnúthamar; thnúth muid	thnúth sibh; thnúthabhair	thnúth siad; thnúthadar	a thnúth / ar thnúth*	tnúthadh
	past habitual	thnúthainn / dtnúthainn‡‡	thnútá / dtnútá‡‡	thnúthadh sé, sí / dtnúthadh sé, sí‡‡	thnúthaimis; thnúthadh muid / dtnúthaimis‡‡; dtnúthadh muid‡‡	thnúthadh sibh / dtnúthadh sibh‡‡	thnúthaidís; thnúthadh siad / dtnúthaidís‡‡; dtnúthadh siad‡‡	a thnúthadh / a dtnúthadh*	thnútaí / dtnútaí‡‡
future		tnúthfaidh mé; tnúthfad	tnúthfaidh tú; tnúthfair^†	tnúthfaidh sé, sí	tnúthfaimid; tnúthfaidh muid	tnúthfaidh sibh	tnúthfaidh siad; tnúthfaid^†	a thnúthfaidh; a thnúthfas / a dtnúthfaidh; a dtnúthfas	tnúthfar
conditional		thnúthfainn / dtnúthfainn‡‡	thnúthfá / dtnúthfá‡‡	thnúthfadh sé, sí / dtnúthfadh sé, sí‡‡	thnúthfaimis; thnúthfadh muid / dtnúthfaimis‡‡; dtnúthfadh muid‡‡	thnúthfadh sibh / dtnúthfadh sibh‡‡	thnúthfaidís; thnúthfadh siad / dtnúthfaidís‡‡; dtnúthfadh siad‡‡	a thnúthfadh / a dtnúthfadh*	thnúthfaí / dtnúthfaí‡‡
subjunctive	present	go dtnútha mé; go dtnúthad^†	go dtnútha tú; go dtnúthair^†	go dtnútha sé, sí	go dtnúthaimid; go dtnútha muid	go dtnútha sibh	go dtnútha siad; go dtnúthaid^†	—	go dtnútar
subjunctive	past	dá dtnúthainn	dá dtnútá	dá dtnúthadh sé, sí	dá dtnúthaimis; dá dtnúthadh muid	dá dtnúthadh sibh	dá dtnúthaidís; dá dtnúthadh siad	—	dá dtnútaí
imperative		tnúthaim	tnúth	tnúthadh sé, sí	tnúthaimis	tnúthaigí; tnúthaidh^†	tnúthaidís	—	tnútar
verbal noun		tnúth
past participle		tnúite

* indirect relative
† archaic or dialect form
‡‡ dependent form used with particles that trigger eclipsis

Mutation edit

Irish mutation
Radical	Lenition	Eclipsis
tnúth	thnúth	dtnúth
Note: Some of these forms may be hypothetical. Not every possible mutated form of every word actually occurs.

References edit

^ Gregory Toner, Sharon Arbuthnot, Máire Ní Mhaonaigh, Marie-Luise Theuerkauf, Dagmar Wodtko, editors (2019), “tnúth, tnúd”, in eDIL: Electronic Dictionary of the Irish Language