przechodzić
Old Polish edit
Etymology edit
From prze- + chodzić. First attested in the 14th century.
Pronunciation edit
Verb edit
przechodzić impf (perfective przejć)
- (sometimes reflexive with się) to go; to move
- 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Latin-Polish-German Florian Psalter][2], Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 103, 21:
- Poloszyl yes tczmy y vczynyla sø nocz, w nyey przechodzycz bødø (pertransibunt) wszelka zwyerzøta lesnaa
- [Położył jeś ćmy i uczyniła się noc, w niej przechodzić będą (pertransibunt) wszelka źwierzęta leśna]
- c. 1500, Wokabularz lubiński, inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 128r:
- Spaciari id est spacium ire deambulare huc et illuc przechodzycz szyą
- [Spaciari id est spacium ire deambulare huc et illuc przechodzić się]
- to penetrate; to get through
- 1880 [Middle of the 15th century], Sprawozdania Komisji Językowej Akademii Umiejętności, volume V, page 259:
- Sicut radius solis vitrum penetrat, promyen sloneczny sklo przechodzy, sine vitri fraccione, sic Xpc dominus ex virgine natus est sine ipsius vteri corrupcione
- [Sicut radius solis vitrum penetrat, promień słoneczny śkło przechodzi, sine vitri fraccione, sic Xpc dominus ex virgine natus est sine ipsius vteri corrupcione]
- 1965 [1456], Henryk Kowalewicz, editor, Średniowieczne zabytki języka polskiego w zbiorach Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu. Polskie glosy i zapiski z rękopisów 1728, 1732, 1752, Zeszyty Naukowe UAM, page 96:
- Sed profundum penetrat abyssum przechodzy przessdennoscz
- [Sed profundum penetrat abyssum przechodzi przezdenność]
- to precede (to walk in front of)
- 1930 [Fifteenth century], “Ex”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[4], 14, 19:
- Wznyosl sze anyol boszy, gensze przechodzyl (qui praecedebat) stani izrahelskye
- [Wzniosł sie anjoł boży, jenże przechodził (qui praecedebat) stany izrahelskie]
- 1895 [1448–1450], Franciszek Piekosiński, editor, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, page 61:
- Vstawyamy, ysz... kmyecz nocznego czasv sbyegem gdi othydze, thedy rzeczy, ktorekole w domv ostawy wczyekayącz, pan wszy sobye myey mocz odzirzecz... a tho gdy vczekl nyyeną wyną panyską przechodzączą (et hoc ubi nulla culpa domini praecedente)
- [Ustawiamy, iż... kmieć nocnego czasu zbiegiem gdy otydzie, tedy rzeczy, ktorekole w domu ostawi uciekając, pan wsi sobie miej moc odzirżeć... a to gdy uciekł nijeną winą pańską przechodzącą (et hoc ubi nulla culpa domini praecedente)]
- to surpass; to pass
- 1880 [End of the 15th century], Sprawozdania Komisji Językowej Akademii Umiejętności, volume I, page 58:
- Honore invicem preuenientes wprzedzayącz yeden drugego czczą przechodzęczy (Rom 12, 10)
- [Honore invicem preuenientes uprzedzając jeden drugiego czczą przechodzęcy (Rom 12, 10)]
- to preside (to be a superior)
- 1874-1891 [c. 1420], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności, volume XXIV, page 85:
- Sed qui maior est in vobis, fiat sicut minor et qui precessor est przechodzøczi yest, sicut ministrator (Luc 22, 26)
- [Sed qui maior est in vobis, fiat sicut minor et qui precessor est przechodzący jest, sicut ministrator (Luc 22, 26)]
- to go through, to pass through; to cross
- 1965 [1456], Henryk Kowalewicz, editor, Średniowieczne zabytki języka polskiego w zbiorach Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu. Polskie glosy i zapiski z rękopisów 1728, 1732, 1752, Zeszyty Naukowe UAM, page 102:
- Homo..., qui transcendit, przechodzy, nubes
- [Homo..., qui transcendit, przechodzi, nubes]
- to pass, to elapse
- 1956 [Middle of the 15th century], Jerzy Woronczak, editor, Teksty polskie w rękopisie nr 43 Biblioteki Kapitulnej we Wrocławiu z połowy XV wieku[5], page 78v:
- Multi pro transitorio, gl. transitoria newstafne vel *przechodzocze, regno exponunt corpus et animam pro regno eterno nolunt
- [Multi pro transitorio, gl. transitoria nieustawne vel przechodzące, regno exponunt corpus et animam pro regno eterno nolunt]
- to proceed (to move forward)
- 1895 [1448–1450], Franciszek Piekosiński, editor, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, page 18:
- Gdi ktho o zlodzeystwo... do roka przes sząszada theyze wszi... nye bandze oskarzzon, dawnoscz rocznaa przeczyw powodowy przechodzy (procedit)
- [Gdy kto o złodziejstwo... do roka przez sąsiada tejże wsi... nie będzie oskarżon, dawność roczna przeciw powodowi przechodzi (procedit)]
- The meaning of this term is uncertain.
- 1874-1891 [1466], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności, volume XXII, page 17:
- Przechodzy rok w ocrądze pochodzącze byegy agit celeres annus in orbe rotas
- [Przechodzi rok w okrędze pochodzące biegi agit celeres annus in orbe rotas]
Derived terms edit
adjectives
nouns
Descendants edit
- Masurian: prżechodżicz
- Polish: przechodzić
- Silesian: przechodzić
References edit
- Boryś, Wiesław (2005) “chodzić”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
- B. Sieradzka-Baziur, editor (2011–2015), “przechodzić, przechodzić się”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
- Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “przechodzić się”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk
Polish edit
Etymology edit
Inherited from Old Polish przechodzić. By surface analysis, prze- + chodzić. Compare Kashubian przechòdzëc.
Pronunciation edit
- IPA(key): /pʂɛˈxɔ.d͡ʑit͡ɕ/
- (Middle Polish) IPA(key): /pʂɛˈxɔ.d͡ʑit͡ɕ/, /pr̝ɛˈxɔ.d͡ʑit͡ɕ/
Audio 1 (file) Audio 2 (file) - Rhymes: -ɔd͡ʑit͡ɕ
- Syllabification: prze‧cho‧dzić
Verb edit
przechodzić impf (perfective przejść)
- (intransitive) to go across, to cross (to go from one side on the surface of something to the other by foot) [+accusative = what]
- (intransitive) to go through, to cross (to go through the middle of something from one side to the other by foot) [+accusative = what]
- (intransitive) to cross, to pass by (to walk by something not paying attention to it) [+accusative = what]
- (intransitive) to go by (to pass someone on foot)
- (intransitive) to move on (to begin to be in a higher position or rank) [+accusative = what] [+ do (genitive)] or [+ na (accusative) = on to what]
- (intransitive) to cross (moving, to cover some distance)
- (intransitive) to cross, to get across (to pass some barrier) [+ przez (accusative) = what barrier]
- (intransitive) to cross (to be felt across one's body) [+dative = who (used in possessive constructions)], [+accusative = whom]
- (intransitive) to get to (to begin to focus on someone or something) [+ do (genitive) = to whom/what]
- (intransitive) to switch (to change the place, manner, or conditions of performing an action) [+ z (genitive) = from what], [+ do (genitive)] or [+ na (accusative) = on to what]
- (intransitive) to pass (to be accepted)
- (intransitive) to pass (to end) [+dative = for whom]
- (intransitive) to pass (to become considered as or to become an element of) [+ do (genitive) = (in)to what]
- (intransitive) to pass, to go through (to experience, to undergo) [+accusative] or [+ przez (accusative) = (through) what]
- Synonym: przeżywać
- (intransitive) to switch, to cross (to change into) [+ z (genitive) = from what], [+ w (accusative) = into what]
- (intransitive) to switch, to cross (to become a different person, i.e. a teacher) [+ z (genitive) = from whom], [+ w (accusative) = (in)to whom]
- (intransitive) to cross; to span (i.e. of a path, to cover some amount of space)
- (intransitive) to be filled with some scent [+instrumental = with what scent]
- (intransitive, literary) to surpass, to exceed, to pass (to be better than someone in some field) [+accusative = whom]
- (intransitive, of atmospheric phenomena or celestial bodies) to cross (to move across the sky)
- (intransitive) to pass (to be passed along or sent)
- (intransitive, vehicles) to go through
- Synonym: przejeżdżać
- (intransitive, archaic) to go over, to refresh (to remind oneself of previously learned knowledge) [+accusative = what]
- (reflexive with się) to walk around, to mosey
- Synonym: spacerować się
Conjugation edit
Derived terms edit
adjectives
verbs
- prąd przeszedł impf, prąd przeszedł pf
- przechodzić obok meczu impf, przejść obok meczu pf
- przechodzić do annałów impf, przejść do annałów pf
- przechodzić do historii impf, przejść do historii pf
- przechodzić do porządku dziennego impf, przejść do porządku dziennego pf
- przechodzić koło nosa impf, przejść koło nosa pf
- przechodzić ludzkie pojęcie impf, przejść ludzkie pojęcie pf
- przechodzić na drugą stronę impf, przejść na drugą stronę pf
- przechodzić na stronę impf, przejść na stronę pf
- przechodzić na tamtą stronę impf, przejść na tamtą stronę pf
- przechodzić najśmielsze oczekiwania impf, przejść najśmielsze oczekiwania pf
- przechodzić obojętnie impf, przejść obojętnie pf
- przechodzić od słów do czynów impf, przejść od słów do czynów pf
- przechodzić przez gardło impf, przejść przez gardło pf
- przechodzić przez ręce impf, przejść przez ręce pf
- przechodzić przez ucho igielne impf, przejść przez ucho igielne pf
- przechodzić samego siebie impf, przejść samego siebie pf
Trivia edit
According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), przechodzić is one of the most used words in Polish, appearing 28 times in scientific texts, 4 times in news, 12 times in essays, 14 times in fiction, and 6 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 64 times, making it the 1027th most common word in a corpus of 500,000 words.[1]
References edit
Further reading edit
- przechodzić in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
- przechodzić się in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
- przechodzić in Polish dictionaries at PWN
- Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “przechodzić”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
- Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “przechodzić się”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
- “PRZECHODZIĆ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 16.06.2016
- “PRZECHODZIĆ%20SIĘ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 17.02.2009
- Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “przechodzić”, in Słownik języka polskiego[6]
- Aleksander Zdanowicz (1861) “przechodzić”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861[7]
- J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1912), “przechodzić”, in Słownik języka polskiego[8] (in Polish), volume 5, Warsaw, page 31
- przechodzić in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego