برخاستن
Persian edit
Etymology edit
برـ (bar-, “up; on over”) + خاستن (xâstan, “to rise”)
Pronunciation edit
- (Classical Persian) IPA(key): [baɾ.xɑːs.ˈtan]
- (Iran, formal) IPA(key): [bæɹ.xɒːs.t̪ʰǽn]
- (Tajik, formal) IPA(key): [bäɾ.χɔs.t̪ʰǽn]
| Readings | |
|---|---|
| Classical reading? | barxāstan |
| Dari reading? | barxāstan |
| Iranian reading? | barxâstan |
| Tajik reading? | barxostan |
Verb edit
برخاستن • (barxâstan) (present stem برخیز (barxiz)) (archaic, poetic or dialectal)
- to stand, to get up (to rise to one's feet)
- Synonym: بر پای خاستن (bar pây xâstan)
- c. 1260, Saʿdī, “Ghazal 401”, in دیوان سعدی [The Divān of Saʿdī][1]:
- گفتی به غمم بنشین یا از سر جان برخیز
فرمان برمت جانا بنشینم و برخیزم- guftī bi ğam-am binišīn yā az sar-i jān barxēz
farmān baram-at jān-ā binišīnam u barxēzam - You said, "Sit down out of grief for me, or get up for the sake of your life [i.e. the beloved]!"
I obey your command, my life [i.e. my love]! I shall sit down, I shall get up.
- guftī bi ğam-am binišīn yā az sar-i jān barxēz
- to rise
- to cease; to stop; to die down
- 1258, Shaykh Muṣliḥ-ud-Dīn Saʿdī of Shiraz, translated by Wheeler M. Thackston, The Gulistan (Rose Garden) of Sa’di: Bilingual English and Persian Edition with Vocabulary, Bethesda, MD: Ibex Publishers, published 2008, →ISBN, page 15:
- نزاع برخاست که ده درویش در گلیمی بخسبند و دو پادشاه در اقلیمی نگنجند.
- nizā' barxāst ki dah darwēš dar gilīmē bixusband u du pādišāh dar iqlīmē na-gunjand.
- The quarrel ceased, for ten poor men can sleep in one rug but two kings cannot fit into one clime.
Conjugation edit
| infinitive | برخاستن (barxâstán) | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| stem | present | برخیز (barxiz) | ||||||
| past | برخاست (barxâst) | |||||||
| participle | present | برخیزنده (barxizandé) | ||||||
| past | برخاسته (barxâsté) | |||||||
| singular | plural | |||||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | |||
| indicative | aorist | برخیزم (barxizam) |
برخیزی (barxizi) |
برخیزد (barxizad) |
برخیزیم (barxizim) |
برخیزید (barxizid) |
برخیزند (barxizand) | |
| present (imperfect) | می‌برخیزم (mí-barxizam) |
می‌برخیزی (mí-barxizi) |
می‌برخیزد (mí-barxizad) |
می‌برخیزیم (mí-barxizim) |
می‌برخیزید (mí-barxizid) |
می‌برخیزند (mí-barxizand) | ||
| present progressive | دارم می‌برخیزم (dấram mí-barxizam) |
داری می‌برخیزی (dấri mí-barxizi) |
دارد می‌برخیزد (dấrad mí-barxizad) |
داریم می‌برخیزیم (dấrim mí-barxizim) |
دارید می‌برخیزید (dấrid mí-barxizid) |
دارند می‌برخیزند (dấrand mí-barxizand) | ||
| present perfect | برخاسته‌ام (barxâsté-am) |
برخاسته‌ای (barxâsté-i) |
برخاسته است (barxâsté ast) |
برخاسته‌ایم (barxâsté-im) |
برخاسته‌اید (barxâsté-id) |
برخاسته‌اند (barxâsté-and) | ||
| past | برخاستم (barxâstam) |
برخاستی (barxâsti) |
برخاست (barxâst) |
برخاستیم (barxâstim) |
برخاستید (barxâstid) |
برخاستند (barxâstand) | ||
| past (imperfect) | می‌برخاستم (mí-barxâstam) |
می‌برخاستی (mí-barxâsti) |
می‌برخاست (mí-barxâst) |
می‌برخاستیم (mí-barxâstim) |
می‌برخاستید (mí-barxâstid) |
می‌برخاستند (mí-barxâstand) | ||
| past progressive | داشتم می‌برخاستم (dấštam mí-barxâstam) |
داشتی می‌برخاستی (dấšti mí-barxâsti) |
داشت می‌برخاست (dâšt mí-barxâst) |
داشتیم می‌برخاستیم (dấštim mí-barxâstim) |
داشتید می‌برخاستید (dấštid mí-barxâstid) |
داشتند می‌برخاستند (dấštand mí-barxâstand) | ||
| pluperfect | برخاسته بودم (barxâsté búdam) |
برخاسته بودی (barxâsté búdi) |
برخاسته بود (barxâsté bud) |
برخاسته بودیم (barxâsté búdim) |
برخاسته بودید (barxâsté búdid) |
برخاسته بودند (barxâsté búdand) | ||
| future | خواهم برخاست (xâhám barxâst) |
خواهی برخاست (xâhí barxâst) |
خواهد برخاست (xâhád barxâst) |
خواهیم برخاست (xâhím barxâst) |
خواهید برخاست (xâhíd barxâst) |
خواهند برخاست (xâhánd barxâst) | ||
| subjunctive | present | ببرخیزم (bébarxizam) |
ببرخیزی (bébarxizi) |
ببرخیزد (bébarxizad) |
ببرخیزیم (bébarxizim) |
ببرخیزید (bébarxizid) |
ببرخیزند (bébarxizand) | |
| past | برخاسته باشم (barxâsté bấšam) |
برخاسته باشی (barxâsté bấši) |
برخاسته باشد (barxâsté bấšad) |
برخاسته باشیم (barxâsté bấšim) |
برخاسته باشید (barxâsté bấšid) |
برخاسته باشند (barxâsté bấšand) | ||
| imperative | ببرخیز (bébarxiz) |
ببرخیزید (bébarxizid) |
||||||
| infinitive | برخاستن (barxâstán) | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| stem | present | برخیز (barxiz) | ||||||
| past | برخاست (barxâst) | |||||||
| participle | present | برخیزنده (barxizandé) | ||||||
| past | برخاسته (barxâsté) | |||||||
| singular | plural | |||||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | |||
| indicative | aorist | برخیزم (barxizam) |
برخیزی (barxizi) |
برخیزه (barxize) |
برخیزیم (barxizim) |
برخیزین (barxizin) |
برخیزن (barxizan) | |
| present (imperfect) | می‌برخیزم (mí-barxizam) |
می‌برخیزی (mí-barxizi) |
می‌برخیزه (mí-barxize) |
می‌برخیزیم (mí-barxizim) |
می‌برخیزین (mí-barxizin) |
می‌برخیزن (mí-barxizan) | ||
| present progressive | دارم می‌برخیزم (dấram mí-barxizam) |
داری می‌برخیزی (dấri mí-barxizi) |
داره می‌برخیزه (dấre mí-barxize) |
داریم می‌برخیزیم (dấrim mí-barxizim) |
دارین می‌برخیزین (dấrin mí-barxizin) |
دارن می‌برخیزن (dấran mí-barxizan) | ||
| present perfect | برخاسته‌ام (barxâstám) |
برخاسته‌ای (barxâstí) |
برخاسته (barxâsté) |
برخاسته‌ایم (barxâstím) |
برخاسته‌این (barxâstín) |
برخاسته‌ان (barxâstán) | ||
| past | برخاستم (barxâstam) |
برخاستی (barxâsti) |
برخاست (barxâst) |
برخاستیم (barxâstim) |
برخاستین (barxâstin) |
برخاستن (barxâstan) | ||
| past (imperfect) | می‌برخاستم (mí-barxâstam) |
می‌برخاستی (mí-barxâsti) |
می‌برخاست (mí-barxâst) |
می‌برخاستیم (mí-barxâstim) |
می‌برخاستین (mí-barxâstin) |
می‌برخاستن (mí-barxâstan) | ||
| past progressive | داشتم می‌برخاستم (dấštam mí-barxâstam) |
داشتی می‌برخاستی (dấšti mí-barxâsti) |
داشت می‌برخاست (dấšt mí-barxâst) |
داشتیم می‌برخاستیم (dấštim mí-barxâstim) |
داشتین می‌برخاستین (dấštin mí-barxâstin) |
داشتن می‌برخاستن (dấštan mí-barxâstan) | ||
| pluperfect | برخاسته بودم (barxâsté búdam) |
برخاسته بودی (barxâsté búdi) |
برخاسته بود (barxâsté bud) |
برخاسته بودیم (barxâsté búdim) |
برخاسته بودین (barxâsté búdin) |
برخاسته بودن (barxâsté búdan) | ||
| subjunctive | present | ببرخیزم (bébarxizam) |
ببرخیزی (bébarxizi) |
ببرخیزه (bébarxize) |
ببرخیزیم (bébarxizim) |
ببرخیزین (bébarxizin) |
ببرخیزن (bébarxizan) | |
| past | برخاسته باشم (barxâsté bấšam) |
برخاسته باشی (barxâsté bấši) |
برخاسته باشه (barxâsté bấše) |
برخاسته باشیم (barxâsté bấšim) |
برخاسته باشین (barxâsté bấšin) |
برخاسته باشن (barxâsté bấšan) | ||
| imperative | ببرخیز (bébarxiz) |
ببرخیزین (bébarxizin) |
||||||
Derived terms edit
- از خواب برخاستن (az xâb barxâstan)
- برخاستگی (barxâstegi)