अनुलोम

Hindi

Etymology

Learned borrowing from Classical Sanskrit अनुलोम (anuloma).

Pronunciation

• (Delhi) IPA^(key): /ə.nʊ.loːm/, [ɐ.nʊ.lõːm]

Adjective

अनुलोम • (anulom) (indeclinable)

1. regular; in order (following an appropriate sequence); successive

   Antonym: प्रतिलोम (pratilom)

Further reading

• Dāsa, Śyāmasundara (1965–1975) “अनुलोम”, in Hindī Śabdasāgara [lit. Sea of Hindi words] (in Hindi), Kashi [Varanasi]: Nagari Pracarini Sabha, page 217
• Platts, John T. (1884) “अनुलोम”, in A dictionary of Urdu, classical Hindi, and English, London: W. H. Allen & Co., page 98
• McGregor, Ronald Stuart (1993) “अनुलोम”, in The Oxford Hindi-English Dictionary, London: Oxford University Press, page 37

Sanskrit

FWOTD – 24 October 2023

Alternative forms

Alternative scripts

• অনুলোম (Assamese script)
• ᬅᬦᬸᬮᭀᬫ (Balinese script)
• অনুলোম (Bengali script)
• 𑰀𑰡𑰲𑰩𑰺𑰦 (Bhaiksuki script)
• 𑀅𑀦𑀼𑀮𑁄𑀫 (Brahmi script)
• အနုလောမ (Burmese script)
• અનુલોમ (Gujarati script)
• ਅਨੁਲੋਮ (Gurmukhi script)
• 𑌅𑌨𑍁𑌲𑍋𑌮 (Grantha script)
• ꦄꦤꦸꦭꦺꦴꦩ (Javanese script)
• 𑂃𑂢𑂳𑂪𑂷𑂧 (Kaithi script)
• ಅನುಲೋಮ (Kannada script)
• អនុលោម (Khmer script)
• ອນຸໂລມ (Lao script)
• അനുലോമ (Malayalam script)
• ᠠᠨᡠᠯᠣᠮᠠ (Manchu script)
• 𑘀𑘡𑘳𑘩𑘻𑘦 (Modi script)
• ᠠᠨᠤᠯᠣᠸᠠᠮᠠ᠋ (Mongolian script)
• 𑦠𑧁𑧔𑧉𑧜𑧆 (Nandinagari script)
• 𑐀𑐣𑐸𑐮𑑀𑐩 (Newa script)
• ଅନୁଲୋମ (Odia script)
• ꢂꢥꢸꢭꣂꢪ (Saurashtra script)
• 𑆃𑆤𑆶𑆬𑆾𑆩 (Sharada script)
• 𑖀𑖡𑖲𑖩𑖺𑖦 (Siddham script)
• අනුලොම (Sinhalese script)
• 𑩐𑩯𑩒𑩽𑩕𑩴 (Soyombo script)
• 𑚀𑚝𑚰𑚥𑚴𑚢 (Takri script)
• அநுலோம (Tamil script)
• అనులోమ (Telugu script)
• อนุโลม (Thai script)
• ཨ་ནུ་ལོ་མ (Tibetan script)
• 𑒁𑒢𑒳𑒪𑒼𑒧 (Tirhuta script)
• 𑨀𑨝𑨃𑨬𑨆𑨢 (Zanabazar Square script)

Etymology

Compound of अनु- (ánu-, “along; following”) +‎ लोम (loma, “body hair”), literally “in the direction of hair growth”

Pronunciation

• (Classical Sanskrit) IPA^(key): /ɐ.n̪uˈl̪oː.mɐ/

Adjective

अनुलोम • (anuloma) stem

1. regular; in order (following an appropriate sequence); successive

   Antonym: प्रतिलोम (pratiloma)

2. (by extension) favourable; agreeable
   • c. 400 BCE, Mahābhārata 6.114.36:

     तस्य वाक्यस्य निधने प्रादुरासीच्छिवोऽनिलः।
     अनुलोमः सुगन्धी च पृषतैश्च समन्वितः॥

     tasya vākyasya nidhane prādurāsīcchivoʼnilaḥ.
     anulomaḥ sugandhī ca pṛṣataiśca samanvitaḥ.

     When these words died out, Śiva as Wind manifested,
     soothing, bearing fragrance, and full of water droplets.

Declension

Masculine a-stem declension of अनुलोम (anuloma)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	अनुलोमः anulomaḥ	अनुलोमौ anulomau	अनुलोमाः anulomāḥ
Vocative	अनुलोम anuloma	अनुलोमौ anulomau	अनुलोमाः anulomāḥ
Accusative	अनुलोमम् anulomam	अनुलोमौ anulomau	अनुलोमान् anulomān
Instrumental	अनुलोमेन anulomena	अनुलोमाभ्याम् anulomābhyām	अनुलोमैः anulomaiḥ
Dative	अनुलोमाय anulomāya	अनुलोमाभ्याम् anulomābhyām	अनुलोमेभ्यः anulomebhyaḥ
Ablative	अनुलोमात् anulomāt	अनुलोमाभ्याम् anulomābhyām	अनुलोमेभ्यः anulomebhyaḥ
Genitive	अनुलोमस्य anulomasya	अनुलोमयोः anulomayoḥ	अनुलोमानाम् anulomānām
Locative	अनुलोमे anulome	अनुलोमयोः anulomayoḥ	अनुलोमेषु anulomeṣu

Feminine ā-stem declension of अनुलोमा (anulomā)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	अनुलोमा anulomā	अनुलोमे anulome	अनुलोमाः anulomāḥ
Vocative	अनुलोमे anulome	अनुलोमे anulome	अनुलोमाः anulomāḥ
Accusative	अनुलोमाम् anulomām	अनुलोमे anulome	अनुलोमाः anulomāḥ
Instrumental	अनुलोमया anulomayā	अनुलोमाभ्याम् anulomābhyām	अनुलोमाभिः anulomābhiḥ
Dative	अनुलोमायै anulomāyai	अनुलोमाभ्याम् anulomābhyām	अनुलोमाभ्यः anulomābhyaḥ
Ablative	अनुलोमायाः anulomāyāḥ	अनुलोमाभ्याम् anulomābhyām	अनुलोमाभ्यः anulomābhyaḥ
Genitive	अनुलोमायाः anulomāyāḥ	अनुलोमयोः anulomayoḥ	अनुलोमानाम् anulomānām
Locative	अनुलोमायाम् anulomāyām	अनुलोमयोः anulomayoḥ	अनुलोमासु anulomāsu

Neuter a-stem declension of अनुलोम (anuloma)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	अनुलोमम् anulomam	अनुलोमे anulome	अनुलोमानि anulomāni
Vocative	अनुलोम anuloma	अनुलोमे anulome	अनुलोमानि anulomāni
Accusative	अनुलोमम् anulomam	अनुलोमे anulome	अनुलोमानि anulomāni
Instrumental	अनुलोमेन anulomena	अनुलोमाभ्याम् anulomābhyām	अनुलोमैः anulomaiḥ
Dative	अनुलोमाय anulomāya	अनुलोमाभ्याम् anulomābhyām	अनुलोमेभ्यः anulomebhyaḥ
Ablative	अनुलोमात् anulomāt	अनुलोमाभ्याम् anulomābhyām	अनुलोमेभ्यः anulomebhyaḥ
Genitive	अनुलोमस्य anulomasya	अनुलोमयोः anulomayoḥ	अनुलोमानाम् anulomānām
Locative	अनुलोमे anulome	अनुलोमयोः anulomayoḥ	अनुलोमेषु anulomeṣu

Further reading

• Apte, Vaman Shivram (1890) “अनुलोम”, in The practical Sanskrit-English dictionary, Poona: Prasad Prakashan, page 106
• Monier Williams (1899) “अनुलोम”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 38/1.
• Hellwig, Oliver (2010-2024) “anuloma”, in DCS - The Digital Corpus of Sanskrit, Berlin, Germany.