अनुलोम

Hindi

Etymology

Learned borrowing from Classical Sanskrit अनुलोम (anuloma).

Pronunciation

• (Delhi) IPA^(key): /ə.nʊ.loːm/, [ɐ.nʊ.lõːm]

Adjective

अनुलोम • (anulom) (indeclinable)

1. regular; in order (following an appropriate sequence); successive

   Antonym: प्रतिलोम (pratilom)

Further reading

• Dāsa, Śyāmasundara (1965–1975) “अनुलोम”, in Hindī Śabdasāgara [lit. Sea of Hindi words] (in Hindi), Kashi [Varanasi]: Nagari Pracarini Sabha, page 217
• Platts, John T. (1884) “अनुलोम”, in A dictionary of Urdu, classical Hindi, and English, London: W. H. Allen & Co., page 98
• McGregor, Ronald Stuart (1993) “अनुलोम”, in The Oxford Hindi-English Dictionary, London: Oxford University Press, page 37

Sanskrit

FWOTD – 24 October 2023

Alternative forms

Alternative scripts

• অনুলোম (Assamese script)
• ᬅᬦᬸᬮᭀᬫ (Balinese script)
• অনুলোম (Bengali script)
• 𑰀𑰡𑰲𑰩𑰺𑰦 (Bhaiksuki script)
• 𑀅𑀦𑀼𑀮𑁄𑀫 (Brahmi script)
• အနုလောမ (Burmese script)
• અનુલોમ (Gujarati script)
• ਅਨੁਲੋਮ (Gurmukhi script)
• 𑌅𑌨𑍁𑌲𑍋𑌮 (Grantha script)
• ꦄꦤꦸꦭꦺꦴꦩ (Javanese script)
• 𑂃𑂢𑂳𑂪𑂷𑂧 (Kaithi script)
• ಅನುಲೋಮ (Kannada script)
• អនុលោម (Khmer script)
• ອນຸໂລມ (Lao script)
• അനുലോമ (Malayalam script)
• ᠠᠨᡠᠯᠣᠮᠠ (Manchu script)
• 𑘀𑘡𑘳𑘩𑘻𑘦 (Modi script)
• ᠠᠨᠤᠯᠣᠸᠠᠮᠠ᠋ (Mongolian script)
• 𑦠𑧁𑧔𑧉𑧜𑧆 (Nandinagari script)
• 𑐀𑐣𑐸𑐮𑑀𑐩 (Newa script)
• ଅନୁଲୋମ (Odia script)
• ꢂꢥꢸꢭꣂꢪ (Saurashtra script)
• 𑆃𑆤𑆶𑆬𑆾𑆩 (Sharada script)
• 𑖀𑖡𑖲𑖩𑖺𑖦 (Siddham script)
• අනුලොම (Sinhalese script)
• 𑩐𑩯𑩒𑩽𑩕𑩴 (Soyombo script)
• 𑚀𑚝𑚰𑚥𑚴𑚢 (Takri script)
• அநுலோம (Tamil script)
• అనులోమ (Telugu script)
• อนุโลม (Thai script)
• ཨ་ནུ་ལོ་མ (Tibetan script)
• 𑒁𑒢𑒳𑒪𑒼𑒧 (Tirhuta script)
• 𑨀𑨝𑨃𑨬𑨆𑨢 (Zanabazar Square script)

Etymology

Compound of अनु- (ánu-, “along; following”) +‎ लोम (loma, “body hair”), literally “in the direction of hair growth”

Pronunciation

• (Classical Sanskrit) IPA^(key): /ɐ.n̪u.l̪oː.mɐ/

Adjective

अनुलोम • (anuloma) stem

1. regular; in order (following an appropriate sequence); successive

   Antonym: प्रतिलोम (pratiloma)

2. (by extension) favourable; agreeable
   • c. 400 BCE, Mahābhārata 6.114.36:

     तस्य वाक्यस्य निधने प्रादुरासीच्छिवोऽनिलः।
     अनुलोमः सुगन्धी च पृषतैश्च समन्वितः॥

     tasya vākyasya nidhane prādurāsīcchivoʼnilaḥ.
     anulomaḥ sugandhī ca pṛṣataiśca samanvitaḥ.

     When these words died out, Śiva as Wind manifested,
     soothing, bearing fragrance, and full of water droplets.

Declension

Masculine a-stem declension of अनुलोम

	singular	dual	plural
nominative	अनुलोमः (anulomaḥ)	अनुलोमौ (anulomau)	अनुलोमाः (anulomāḥ)
accusative	अनुलोमम् (anulomam)	अनुलोमौ (anulomau)	अनुलोमान् (anulomān)
instrumental	अनुलोमेन (anulomena)	अनुलोमाभ्याम् (anulomābhyām)	अनुलोमैः (anulomaiḥ)
dative	अनुलोमाय (anulomāya)	अनुलोमाभ्याम् (anulomābhyām)	अनुलोमेभ्यः (anulomebhyaḥ)
ablative	अनुलोमात् (anulomāt)	अनुलोमाभ्याम् (anulomābhyām)	अनुलोमेभ्यः (anulomebhyaḥ)
genitive	अनुलोमस्य (anulomasya)	अनुलोमयोः (anulomayoḥ)	अनुलोमानाम् (anulomānām)
locative	अनुलोमे (anulome)	अनुलोमयोः (anulomayoḥ)	अनुलोमेषु (anulomeṣu)
vocative	अनुलोम (anuloma)	अनुलोमौ (anulomau)	अनुलोमाः (anulomāḥ)

Feminine ā-stem declension of अनुलोमा

	singular	dual	plural
nominative	अनुलोमा (anulomā)	अनुलोमे (anulome)	अनुलोमाः (anulomāḥ)
accusative	अनुलोमाम् (anulomām)	अनुलोमे (anulome)	अनुलोमाः (anulomāḥ)
instrumental	अनुलोमया (anulomayā)	अनुलोमाभ्याम् (anulomābhyām)	अनुलोमाभिः (anulomābhiḥ)
dative	अनुलोमायै (anulomāyai)	अनुलोमाभ्याम् (anulomābhyām)	अनुलोमाभ्यः (anulomābhyaḥ)
ablative	अनुलोमायाः (anulomāyāḥ)	अनुलोमाभ्याम् (anulomābhyām)	अनुलोमाभ्यः (anulomābhyaḥ)
genitive	अनुलोमायाः (anulomāyāḥ)	अनुलोमयोः (anulomayoḥ)	अनुलोमानाम् (anulomānām)
locative	अनुलोमायाम् (anulomāyām)	अनुलोमयोः (anulomayoḥ)	अनुलोमासु (anulomāsu)
vocative	अनुलोमे (anulome)	अनुलोमे (anulome)	अनुलोमाः (anulomāḥ)

Neuter a-stem declension of अनुलोम

	singular	dual	plural
nominative	अनुलोमम् (anulomam)	अनुलोमे (anulome)	अनुलोमानि (anulomāni)
accusative	अनुलोमम् (anulomam)	अनुलोमे (anulome)	अनुलोमानि (anulomāni)
instrumental	अनुलोमेन (anulomena)	अनुलोमाभ्याम् (anulomābhyām)	अनुलोमैः (anulomaiḥ)
dative	अनुलोमाय (anulomāya)	अनुलोमाभ्याम् (anulomābhyām)	अनुलोमेभ्यः (anulomebhyaḥ)
ablative	अनुलोमात् (anulomāt)	अनुलोमाभ्याम् (anulomābhyām)	अनुलोमेभ्यः (anulomebhyaḥ)
genitive	अनुलोमस्य (anulomasya)	अनुलोमयोः (anulomayoḥ)	अनुलोमानाम् (anulomānām)
locative	अनुलोमे (anulome)	अनुलोमयोः (anulomayoḥ)	अनुलोमेषु (anulomeṣu)
vocative	अनुलोम (anuloma)	अनुलोमे (anulome)	अनुलोमानि (anulomāni)

Further reading

• Apte, Vaman Shivram (1890) “अनुलोम”, in The practical Sanskrit-English dictionary, Poona: Prasad Prakashan, page 106
• Monier Williams (1899) “अनुलोम”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 38/1.
• Hellwig, Oliver (2010–2025) “anuloma”, in DCS - The Digital Corpus of Sanskrit, Berlin, Germany.