आलस

See also: आलसी

Hindi

Pronunciation

• (Delhi) IPA^(key): /ɑː.ləs/, [äː.lɐs]

Etymology 1

Inherited from Sauraseni Prakrit 𑀆𑀮𑀲𑁆𑀲 (ālassa), from Sanskrit आलस्य (ā́lasya). Cognate with Assamese এলাহ (elah) and Marathi आळस (āḷas). Doublet of आलस्य (ālasya).

Noun

आलस • (ālas) m (Urdu spelling آلَس)

1. laziness, sloth, lethargy

   Synonyms: आलस्य (ālasya), सुस्ती (sustī)

   मुझे बहुत आलस आ रहा है।

   mujhe bahut ālas ā rahā hai.

   I am feeling lazy.

   (literally, “Laziness is coming to me”)

Declension

Declension of आलस (masc cons-stem)

	singular	plural
direct	आलस ālas	आलस ālas
oblique	आलस ālas	आलसों ālasõ
vocative	आलस ālas	आलसो ālaso

Derived terms

• आलसी (ālsī)

Etymology 2

Learned borrowing from Sanskrit आलस (ālasa).

Adjective

आलस • (ālas) (indeclinable, Urdu spelling آلَس)

1. (formal, rare) lazy, idle, slothful

Further reading

• McGregor, Ronald Stuart (1993) “आलस”, in The Oxford Hindi-English Dictionary, London: Oxford University Press
• Dāsa, Śyāmasundara (1965–1975) “आलस”, in Hindī Śabdasāgara [lit. Sea of Hindi words] (in Hindi), Kashi [Varanasi]: Nagari Pracarini Sabha
• Bahri, Hardev (1989) “आलस”, in Siksarthi Hindi-Angrejhi Sabdakosa [Learners' Hindi-English Dictionary], Delhi: Rajpal & Sons.
• Platts, John T. (1884) “आलस”, in A dictionary of Urdu, classical Hindi, and English, London: W. H. Allen & Co.
• “आलस”, in ریخْتَہ لُغَت (rexta luġat) - Rekhta Dictionary [Urdu dictionary with meanings in Hindi & English], Noida, India: Rekhta Foundation, 2024.

Sanskrit

Alternative scripts

Alternative scripts

• আলস (Assamese script)
• ᬆᬮᬲ (Balinese script)
• আলস (Bengali script)
• 𑰁𑰩𑰭 (Bhaiksuki script)
• 𑀆𑀮𑀲 (Brahmi script)
• အာလသ (Burmese script)
• આલસ (Gujarati script)
• ਆਲਸ (Gurmukhi script)
• 𑌆𑌲𑌸 (Grantha script)
• ꦄꦴꦭꦱ (Javanese script)
• 𑂄𑂪𑂮 (Kaithi script)
• ಆಲಸ (Kannada script)
• អាលស (Khmer script)
• ອາລສ (Lao script)
• ആലസ (Malayalam script)
• ᠠ᠎᠊ᠠᠯᠠᠰ᠌ᠠ (Manchu script)
• 𑘁𑘩𑘭 (Modi script)
• ᠠᢗᠯᠠᠰᠠ᠋ (Mongolian script)
• 𑦡𑧉𑧍 (Nandinagari script)
• 𑐁𑐮𑐳 (Newa script)
• ଆଲସ (Odia script)
• ꢃꢭꢱ (Saurashtra script)
• 𑆄𑆬𑆱 (Sharada script)
• 𑖁𑖩𑖭 (Siddham script)
• ආලස (Sinhalese script)
• 𑩐𑩛𑩽𑪁 (Soyombo script)
• 𑚁𑚥𑚨 (Takri script)
• ஆலஸ (Tamil script)
• ఆలస (Telugu script)
• อาลส (Thai script)
• ཨཱ་ལ་ས (Tibetan script)
• 𑒂𑒪𑒮 (Tirhuta script)
• 𑨀𑨊𑨬𑨰 (Zanabazar Square script)

Etymology

Vṛddhi derivative of अलस (alasá).

Pronunciation

• (Vedic) IPA^(key): /ɑː.lɐ.sɐ/
• (Classical Sanskrit) IPA^(key): /ˈɑː.l̪ɐ.s̪ɐ/

Adjective

आलस • (ālasa) stem

1. lazy, idle, slothful

Declension

Masculine a-stem declension of आलस (ālasa)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	आलसः ālasaḥ	आलसौ / आलसा¹ ālasau / ālasā¹	आलसाः / आलसासः¹ ālasāḥ / ālasāsaḥ¹
Vocative	आलस ālasa	आलसौ / आलसा¹ ālasau / ālasā¹	आलसाः / आलसासः¹ ālasāḥ / ālasāsaḥ¹
Accusative	आलसम् ālasam	आलसौ / आलसा¹ ālasau / ālasā¹	आलसान् ālasān
Instrumental	आलसेन ālasena	आलसाभ्याम् ālasābhyām	आलसैः / आलसेभिः¹ ālasaiḥ / ālasebhiḥ¹
Dative	आलसाय ālasāya	आलसाभ्याम् ālasābhyām	आलसेभ्यः ālasebhyaḥ
Ablative	आलसात् ālasāt	आलसाभ्याम् ālasābhyām	आलसेभ्यः ālasebhyaḥ
Genitive	आलसस्य ālasasya	आलसयोः ālasayoḥ	आलसानाम् ālasānām
Locative	आलसे ālase	आलसयोः ālasayoḥ	आलसेषु ālaseṣu
Notes	¹Vedic

Feminine ī-stem declension of आलसी (ālasī)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	आलसी ālasī	आलस्यौ / आलसी¹ ālasyau / ālasī¹	आलस्यः / आलसीः¹ ālasyaḥ / ālasīḥ¹
Vocative	आलसि ālasi	आलस्यौ / आलसी¹ ālasyau / ālasī¹	आलस्यः / आलसीः¹ ālasyaḥ / ālasīḥ¹
Accusative	आलसीम् ālasīm	आलस्यौ / आलसी¹ ālasyau / ālasī¹	आलसीः ālasīḥ
Instrumental	आलस्या ālasyā	आलसीभ्याम् ālasībhyām	आलसीभिः ālasībhiḥ
Dative	आलस्यै ālasyai	आलसीभ्याम् ālasībhyām	आलसीभ्यः ālasībhyaḥ
Ablative	आलस्याः / आलस्यै² ālasyāḥ / ālasyai²	आलसीभ्याम् ālasībhyām	आलसीभ्यः ālasībhyaḥ
Genitive	आलस्याः / आलस्यै² ālasyāḥ / ālasyai²	आलस्योः ālasyoḥ	आलसीनाम् ālasīnām
Locative	आलस्याम् ālasyām	आलस्योः ālasyoḥ	आलसीषु ālasīṣu
Notes	¹Vedic ²Brāhmaṇas

Neuter a-stem declension of आलस (ālasa)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	आलसम् ālasam	आलसे ālase	आलसानि / आलसा¹ ālasāni / ālasā¹
Vocative	आलस ālasa	आलसे ālase	आलसानि / आलसा¹ ālasāni / ālasā¹
Accusative	आलसम् ālasam	आलसे ālase	आलसानि / आलसा¹ ālasāni / ālasā¹
Instrumental	आलसेन ālasena	आलसाभ्याम् ālasābhyām	आलसैः / आलसेभिः¹ ālasaiḥ / ālasebhiḥ¹
Dative	आलसाय ālasāya	आलसाभ्याम् ālasābhyām	आलसेभ्यः ālasebhyaḥ
Ablative	आलसात् ālasāt	आलसाभ्याम् ālasābhyām	आलसेभ्यः ālasebhyaḥ
Genitive	आलसस्य ālasasya	आलसयोः ālasayoḥ	आलसानाम् ālasānām
Locative	आलसे ālase	आलसयोः ālasayoḥ	आलसेषु ālaseṣu
Notes	¹Vedic

Further reading

• Monier Williams (1899) “आलस”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 153, column 3.
• Apte, Vaman Shivram (1890) “आलस”, in The practical Sanskrit-English dictionary, Poona: Prasad Prakashan