सुन्दर

Hindi

Etymology

Borrowed from Sanskrit सुन्दर (sundara).

Pronunciation

• (Delhi) IPA^(key): /sʊn.d̪əɾ/, [sʊ̃n̪.d̪ɐɾ]

Adjective

सुन्दर • (sundar) (indeclinable)

1. Alternative spelling of सुंदर (sundar)

Nepali

Etymology

Borrowed from Sanskrit सुन्दर (sundara).

Pronunciation

• IPA^(key): [sun̪d̪ʌr]
• Phonetic Devanagari: सुन्दर्

Adjective

सुन्दर • (sundar)

1. beautiful, attractive

Sanskrit

Alternative forms

Alternative scripts

• সুন্দৰ (Assamese script)
• ᬲᬸᬦ᭄ᬤᬭ (Balinese script)
• সুন্দর (Bengali script)
• 𑰭𑰲𑰡𑰿𑰟𑰨 (Bhaiksuki script)
• 𑀲𑀼𑀦𑁆𑀤𑀭 (Brahmi script)
• သုန္ဒရ (Burmese script)
• સુન્દર (Gujarati script)
• ਸੁਨ੍ਦਰ (Gurmukhi script)
• 𑌸𑍁𑌨𑍍𑌦𑌰 (Grantha script)
• ꦱꦸꦤ꧀ꦢꦫ (Javanese script)
• 𑂮𑂳𑂢𑂹𑂠𑂩 (Kaithi script)
• ಸುನ್ದರ (Kannada script)
• សុន្ទរ (Khmer script)
• ສຸນ຺ທຣ (Lao script)
• സുന്ദര (Malayalam script)
• ᠰᡠᠨᡩᠠᡵᠠ (Manchu script)
• 𑘭𑘳𑘡𑘿𑘟𑘨 (Modi script)
• ᠰᠤᠨᢑᠠᠷᠠ᠋ (Mongolian script)
• 𑧍𑧔𑧁𑧠𑦿𑧈 (Nandinagari script)
• 𑐳𑐸𑐣𑑂𑐡𑐬 (Newa script)
• ସୁନ୍ଦର (Odia script)
• ꢱꢸꢥ꣄ꢣꢬ (Saurashtra script)
• 𑆱𑆶𑆤𑇀𑆢𑆫 (Sharada script)
• 𑖭𑖲𑖡𑖿𑖟𑖨 (Siddham script)
• සුන්‍දර (Sinhalese script)
• 𑪁𑩒𑩯 𑪙𑩭𑩼 (Soyombo script)
• 𑚨𑚰𑚝𑚶𑚛𑚤 (Takri script)
• ஸுந்த³ர (Tamil script)
• సున్దర (Telugu script)
• สุนฺทร (Thai script)
• སུ་ནྡ་ར (Tibetan script)
• 𑒮𑒳𑒢𑓂𑒠𑒩 (Tirhuta script)
• 𑨰𑨃𑨝𑩇𑨛𑨫 (Zanabazar Square script)

Etymology

From earlier *sūn^ara, from सूनर (sū-nára, “liberal (of goods); spirited (of persons)”), with non-etymological medial plosive (-d-). The lengthened ū was an effect of the second laryngeal (*H) in the etymon Proto-Indo-Iranian *HsuHnaras, a compound meaning something like "possessing or having good manpower", and composed of *Hsu- (“good”) +‎ *Hnā́ (“manpower, man”), making it an etymological match of Ancient Greek Εὔανδρος (Eúandros) (English Evander); synchronical analysis of the word from its roots gives a compound of सु- (su-) +‎ नर (nara), and the lengthened ū was probably shortened in regards with the first element. Further cognates include Avestan 𐬵𐬎𐬥𐬀𐬭𐬀 (hunara, “proficiency”) and Persian هنر (honar, “art”). For another example of addition of a medial plosive after a nasal, compare वानर (vānara, “monkey”) and its variant *वान्दर (vāndara).

Pronunciation

• (Vedic) IPA^(key): /sun.dɐ.ɾɐ/
• (Classical Sanskrit) IPA^(key): /ˈs̪un̪.d̪ɐ.ɾɐ/

Adjective

सुन्दर • (sundara)

1. beautiful, handsome, lovely, charming (MBh., Kāv. etc.)
   • Mahābhārata, Book IV, 14.30:

     ahaṃ ca te, sundari, dāsavat sthitaḥ

     sadā bhaviṣye vaśa|go, var’|ānane.

     I, too, stand before you as a slave and I will always be obedient, bewitching, lovely-faced lady.

2. noble (Subh.)

Declension

Masculine a-stem declension of सुन्दर
Nom. sg.	सुन्दरः (sundaraḥ)
Gen. sg.	सुन्दरस्य (sundarasya)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	सुन्दरः (sundaraḥ)	सुन्दरौ (sundarau)	सुन्दराः (sundarāḥ)
Vocative	सुन्दर (sundara)	सुन्दरौ (sundarau)	सुन्दराः (sundarāḥ)
Accusative	सुन्दरम् (sundaram)	सुन्दरौ (sundarau)	सुन्दरान् (sundarān)
Instrumental	सुन्दरेण (sundareṇa)	सुन्दराभ्याम् (sundarābhyām)	सुन्दरैः (sundaraiḥ)
Dative	सुन्दराय (sundarāya)	सुन्दराभ्याम् (sundarābhyām)	सुन्दरेभ्यः (sundarebhyaḥ)
Ablative	सुन्दरात् (sundarāt)	सुन्दराभ्याम् (sundarābhyām)	सुन्दरेभ्यः (sundarebhyaḥ)
Genitive	सुन्दरस्य (sundarasya)	सुन्दरयोः (sundarayoḥ)	सुन्दराणाम् (sundarāṇām)
Locative	सुन्दरे (sundare)	सुन्दरयोः (sundarayoḥ)	सुन्दरेषु (sundareṣu)

Feminine ī-stem declension of सुन्दर
Nom. sg.	सुन्दरी (sundarī)
Gen. sg.	सुन्दर्याः (sundaryāḥ)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	सुन्दरी (sundarī)	सुन्दर्यौ (sundaryau)	सुन्दर्यः (sundaryaḥ)
Vocative	सुन्दरि (sundari)	सुन्दर्यौ (sundaryau)	सुन्दर्यः (sundaryaḥ)
Accusative	सुन्दरीम् (sundarīm)	सुन्दर्यौ (sundaryau)	सुन्दरीः (sundarīḥ)
Instrumental	सुन्दर्या (sundaryā)	सुन्दरीभ्याम् (sundarībhyām)	सुन्दरीभिः (sundarībhiḥ)
Dative	सुन्दर्यै (sundaryai)	सुन्दरीभ्याम् (sundarībhyām)	सुन्दरीभ्यः (sundarībhyaḥ)
Ablative	सुन्दर्याः (sundaryāḥ)	सुन्दरीभ्याम् (sundarībhyām)	सुन्दरीभ्यः (sundarībhyaḥ)
Genitive	सुन्दर्याः (sundaryāḥ)	सुन्दर्योः (sundaryoḥ)	सुन्दरीणाम् (sundarīṇām)
Locative	सुन्दर्याम् (sundaryām)	सुन्दर्योः (sundaryoḥ)	सुन्दरीषु (sundarīṣu)

Neuter a-stem declension of सुन्दर
Nom. sg.	सुन्दरम् (sundaram)
Gen. sg.	सुन्दरस्य (sundarasya)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	सुन्दरम् (sundaram)	सुन्दरे (sundare)	सुन्दराणि (sundarāṇi)
Vocative	सुन्दर (sundara)	सुन्दरे (sundare)	सुन्दराणि (sundarāṇi)
Accusative	सुन्दरम् (sundaram)	सुन्दरे (sundare)	सुन्दराणि (sundarāṇi)
Instrumental	सुन्दरेण (sundareṇa)	सुन्दराभ्याम् (sundarābhyām)	सुन्दरैः (sundaraiḥ)
Dative	सुन्दराय (sundarāya)	सुन्दराभ्याम् (sundarābhyām)	सुन्दरेभ्यः (sundarebhyaḥ)
Ablative	सुन्दरात् (sundarāt)	सुन्दराभ्याम् (sundarābhyām)	सुन्दरेभ्यः (sundarebhyaḥ)
Genitive	सुन्दरस्य (sundarasya)	सुन्दरयोः (sundarayoḥ)	सुन्दराणाम् (sundarāṇām)
Locative	सुन्दरे (sundare)	सुन्दरयोः (sundarayoḥ)	सुन्दरेषु (sundareṣu)

Derived terms

• सौन्दर्य (saundarya, “beauty”)

Descendants

• → Bengali: সুন্দর (śundor)
• → Gujarati: સુંદર (sundar)
• → Hindi: सुंदर (sundar)
• → Kannada: ಸುಂದರ (sundara)
• → Marathi: सुंदर (sundar)
• → Nepali: सुन्दर (sundar)
• → Tamil: சுந்தரம் (cuntaram)
• Prakrit: 𑀲𑀼𑀁𑀤𑀭 (suṃdara)
  • Bengali: সুঁদর (śũdor)
  • Bhojpuri: सूनर (sūnar)
  • Hindi: सुनरिया (sunriyā)
  • Maithili: सुनर (sunar)

Noun

सुन्दर • (sundara) stem, m

1. Clerodendrum phlomidis (L.)
2. a palace of a particular form (L.)
3. name of कामदेव (kāma-deva) (L.)
4. name of a serpent-demon (Buddh.)
5. name of a son of प्रविलसेन (Pravilasena)
6. name of various authors (also with आचार्य (ācārya), कवि (kavi), भट्ट (bhaṭṭa) etc.)

Declension

Masculine a-stem declension of सुन्दर
Nom. sg.	सुन्दरः (sundaraḥ)
Gen. sg.	सुन्दरस्य (sundarasya)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	सुन्दरः (sundaraḥ)	सुन्दरौ (sundarau)	सुन्दराः (sundarāḥ)
Vocative	सुन्दर (sundara)	सुन्दरौ (sundarau)	सुन्दराः (sundarāḥ)
Accusative	सुन्दरम् (sundaram)	सुन्दरौ (sundarau)	सुन्दरान् (sundarān)
Instrumental	सुन्दरेण (sundareṇa)	सुन्दराभ्याम् (sundarābhyām)	सुन्दरैः (sundaraiḥ)
Dative	सुन्दराय (sundarāya)	सुन्दराभ्याम् (sundarābhyām)	सुन्दरेभ्यः (sundarebhyaḥ)
Ablative	सुन्दरात् (sundarāt)	सुन्दराभ्याम् (sundarābhyām)	सुन्दरेभ्यः (sundarebhyaḥ)
Genitive	सुन्दरस्य (sundarasya)	सुन्दरयोः (sundarayoḥ)	सुन्दराणाम् (sundarāṇām)
Locative	सुन्दरे (sundare)	सुन्दरयोः (sundarayoḥ)	सुन्दरेषु (sundareṣu)

References

• Monier Williams (1899) “सुन्दर”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 1227.
• Mayrhofer, Manfred (1996) “sūnára-”, in Etymologisches Wörterbuch des Altindoarischen [Etymological Dictionary of Old Indo-Aryan]‎^[1] (in German), volume II, Heidelberg: Carl Winter Universitätsverlag, page 740
• Mayrhofer, Manfred (2001) “sundara-”, in Etymologisches Wörterbuch des Altindoarischen [Etymological Dictionary of Old Indo-Aryan]‎^[2] (in German), volume III, Heidelberg: Carl Winter Universitätsverlag, page 516