वानर

Hindi

Etymology

Borrowed from Sanskrit वानर (vānara). Doublet of बंदर (bandar).

Pronunciation

• (Delhi) IPA^(key): /ʋɑː.nəɾ/, [ʋäː.nɐɾ]

Noun

वानर • (vānar) m (Urdu spelling وانر)

1. monkey, ape, primate

   Synonym: बंदर (bandar)

Declension

Declension of वानर (masc cons-stem)

	singular	plural
direct	वानर vānar	वानर vānar
oblique	वानर vānar	वानरों vānarõ
vocative	वानर vānar	वानरो vānaro

Hypernyms

• स्तनपायी (stanpāyī), स्तनधारी (standhārī)

References

• Turner, Ralph Lilley (1969–1985) “vānara”, in A Comparative Dictionary of the Indo-Aryan Languages, London: Oxford University Press

Marathi

Etymology

नपुसकलिंग (napusakliṅga): वानर n (vānar)
स्त्रीलिंग (strīliṅga): वानरी f (vānrī)

Borrowed from Sanskrit वानर (vānara).

Pronunciation

• IPA^(key): /ʋa.nəɾ/

Noun

वानर • (vānar) n

1. monkey, baboon

   Synonym: माकड (mākaḍ) (more common)

See also

• वानरी (vānrī, “female monkey”) f (more common) and वानरीण (vānrīṇ, “female monkey”) f (less common)

References

• Molesworth, James Thomas (1857) “वानर”, in A dictionary, Marathi and English, Bombay: Printed for government at the Bombay Education Society's Press
• Turner, Ralph Lilley (1969–1985) “vānara”, in A Comparative Dictionary of the Indo-Aryan Languages, London: Oxford University Press

Pali

Alternative forms

Alternative scripts

• vānara (Latin script)
• 𑀯𑀸𑀦𑀭 (Brahmi script)
• ৰানর (Bengali script)
• වානර (Sinhalese script)
• ဝါနရ or ဝႃၼရ (Burmese script)
• วานร or วานะระ (Thai script)
• ᩅᩤᨶᩁ (Tai Tham script)
• ວານຣ or ວານະຣະ (Lao script)
• វានរ (Khmer script)
• 𑅇𑄂𑄚𑄢 (Chakma script)

Noun

वानर m

1. Devanagari script form of vānara (“monkey”)

Declension

Declension table of "वानर" (masculine)

Case \ Number	Singular	Plural
Nominative (first)	वानरो (vānaro)	वानरा (vānarā)
Accusative (second)	वानरं (vānaraṃ)	वानरे (vānare)
Instrumental (third)	वानरेन (vānarena)	वानरेहि (vānarehi) or वानरेभि (vānarebhi)
Dative (fourth)	वानरस्स (vānarassa) or वानराय (vānarāya) or वानरत्थं (vānaratthaṃ)	वानरानं (vānarānaṃ)
Ablative (fifth)	वानरस्मा (vānarasmā) or वानरम्हा (vānaramhā) or वानरा (vānarā)	वानरेहि (vānarehi) or वानरेभि (vānarebhi)
Genitive (sixth)	वानरस्स (vānarassa)	वानरानं (vānarānaṃ)
Locative (seventh)	वानरस्मिं (vānarasmiṃ) or वानरम्हि (vānaramhi) or वानरे (vānare)	वानरेसु (vānaresu)
Vocative (calling)	वानर (vānara)	वानरा (vānarā)

Sanskrit

Alternative forms

Alternative scripts

• ৱানৰ (Assamese script)
• ᬯᬵᬦᬭ (Balinese script)
• বানর (Bengali script)
• 𑰪𑰯𑰡𑰨 (Bhaiksuki script)
• 𑀯𑀸𑀦𑀭 (Brahmi script)
• ဝါနရ (Burmese script)
• વાનર (Gujarati script)
• ਵਾਨਰ (Gurmukhi script)
• 𑌵𑌾𑌨𑌰 (Grantha script)
• ꦮꦴꦤꦫ (Javanese script)
• 𑂫𑂰𑂢𑂩 (Kaithi script)
• ವಾನರ (Kannada script)
• វានរ (Khmer script)
• ວານຣ (Lao script)
• വാനര (Malayalam script)
• ᠸᠠ᠎᠊ᠠᠨᠠᡵᠠ (Manchu script)
• 𑘪𑘰𑘡𑘨 (Modi script)
• ᠸᠠᢗᠨᠠᠷᠠ᠋ (Mongolian script)
• 𑧊𑧑𑧁𑧈 (Nandinagari script)
• 𑐰𑐵𑐣𑐬 (Newa script)
• ଵାନର (Odia script)
• ꢮꢵꢥꢬ (Saurashtra script)
• 𑆮𑆳𑆤𑆫 (Sharada script)
• 𑖪𑖯𑖡𑖨 (Siddham script)
• වානර (Sinhalese script)
• 𑩾𑩛𑩯𑩼 (Soyombo script)
• 𑚦𑚭𑚝𑚤 (Takri script)
• வாநர (Tamil script)
• వానర (Telugu script)
• วานร (Thai script)
• ཝཱ་ན་ར (Tibetan script)
• 𑒫𑒰𑒢𑒩 (Tirhuta script)
• 𑨭𑨊𑨝𑨫 (Zanabazar Square script)

Etymology

Unknown; possibly from वन (vána, “forest”) +‎ नर (nára, “man”). Monier considers it to be a vṛddhi derivative of वनर (vanara, “(something) relating to forest”), from वन (vána, “forest”) +‎ -र (-ra, adjectival suffix). Cognate with Pashto ونهنر (wëna-nar, "woodsman").

Pronunciation

• (Vedic) IPA^(key): /ʋɑː.nɐ.ɾɐ/
• (Classical Sanskrit) IPA^(key): /ˈʋɑː.n̪ɐ.ɾɐ/

Noun

वानर • (vānara) stem, m

1. monkey; any such ape
   • c. 400 BCE, Mahābhārata 1.60.7:

     राक्षसास्तु पुलस्तयस्य वानरा किंनरास्तथा।
     यक्षाश्च मनुजव्याघ्र पुत्रास्तस्य च धीमतः।
     पुलहस्य मृगाः सिंहा व्याघ्राः किंपुरुषास्तथा ॥

     rākṣasāstu pulastayasya vānarā kiṃnarāstathā.
     yakṣāśca manujavyāghra putrāstasya ca dhīmataḥ.
     pulahasya mṛgāḥ siṃhā vyāghrāḥ kiṃpuruṣāstathā.

   • c. 800 CE – 1100, Agni Purāṇa 8.8:

     इत्युक्तवा स गतो रामं नत्वोवाच हरीश्वरः।
     आनीता वानराः सर्वे सीतायाश च गवेषणे॥

     ityuktavā sa gato rāmaṃ natvovāca harīśvaraḥ.
     ānītā vānarāḥ sarve sītāyāśa ca gaveṣaṇe.

Declension

Masculine a-stem declension of वानर (vānara)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	वानरः vānaraḥ	वानरौ / वानरा¹ vānarau / vānarā¹	वानराः / वानरासः¹ vānarāḥ / vānarāsaḥ¹
Vocative	वानर vānara	वानरौ / वानरा¹ vānarau / vānarā¹	वानराः / वानरासः¹ vānarāḥ / vānarāsaḥ¹
Accusative	वानरम् vānaram	वानरौ / वानरा¹ vānarau / vānarā¹	वानरान् vānarān
Instrumental	वानरेण vānareṇa	वानराभ्याम् vānarābhyām	वानरैः / वानरेभिः¹ vānaraiḥ / vānarebhiḥ¹
Dative	वानराय vānarāya	वानराभ्याम् vānarābhyām	वानरेभ्यः vānarebhyaḥ
Ablative	वानरात् vānarāt	वानराभ्याम् vānarābhyām	वानरेभ्यः vānarebhyaḥ
Genitive	वानरस्य vānarasya	वानरयोः vānarayoḥ	वानराणाम् vānarāṇām
Locative	वानरे vānare	वानरयोः vānarayoḥ	वानरेषु vānareṣu
Notes	¹Vedic

Adjective

वानर • (vānara) stem

1. belonging to an ape or monkey, monkey-like

Declension

Masculine a-stem declension of वानर (vānara)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	वानरः vānaraḥ	वानरौ / वानरा¹ vānarau / vānarā¹	वानराः / वानरासः¹ vānarāḥ / vānarāsaḥ¹
Vocative	वानर vānara	वानरौ / वानरा¹ vānarau / vānarā¹	वानराः / वानरासः¹ vānarāḥ / vānarāsaḥ¹
Accusative	वानरम् vānaram	वानरौ / वानरा¹ vānarau / vānarā¹	वानरान् vānarān
Instrumental	वानरेण vānareṇa	वानराभ्याम् vānarābhyām	वानरैः / वानरेभिः¹ vānaraiḥ / vānarebhiḥ¹
Dative	वानराय vānarāya	वानराभ्याम् vānarābhyām	वानरेभ्यः vānarebhyaḥ
Ablative	वानरात् vānarāt	वानराभ्याम् vānarābhyām	वानरेभ्यः vānarebhyaḥ
Genitive	वानरस्य vānarasya	वानरयोः vānarayoḥ	वानराणाम् vānarāṇām
Locative	वानरे vānare	वानरयोः vānarayoḥ	वानरेषु vānareṣu
Notes	¹Vedic

Feminine ā-stem declension of वानरा (vānarā)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	वानरा vānarā	वानरे vānare	वानराः vānarāḥ
Vocative	वानरे vānare	वानरे vānare	वानराः vānarāḥ
Accusative	वानराम् vānarām	वानरे vānare	वानराः vānarāḥ
Instrumental	वानरया / वानरा¹ vānarayā / vānarā¹	वानराभ्याम् vānarābhyām	वानराभिः vānarābhiḥ
Dative	वानरायै vānarāyai	वानराभ्याम् vānarābhyām	वानराभ्यः vānarābhyaḥ
Ablative	वानरायाः / वानरायै² vānarāyāḥ / vānarāyai²	वानराभ्याम् vānarābhyām	वानराभ्यः vānarābhyaḥ
Genitive	वानरायाः / वानरायै² vānarāyāḥ / vānarāyai²	वानरयोः vānarayoḥ	वानराणाम् vānarāṇām
Locative	वानरायाम् vānarāyām	वानरयोः vānarayoḥ	वानरासु vānarāsu
Notes	¹Vedic ²Brāhmaṇas

Neuter a-stem declension of वानर (vānara)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	वानरम् vānaram	वानरे vānare	वानराणि / वानरा¹ vānarāṇi / vānarā¹
Vocative	वानर vānara	वानरे vānare	वानराणि / वानरा¹ vānarāṇi / vānarā¹
Accusative	वानरम् vānaram	वानरे vānare	वानराणि / वानरा¹ vānarāṇi / vānarā¹
Instrumental	वानरेण vānareṇa	वानराभ्याम् vānarābhyām	वानरैः / वानरेभिः¹ vānaraiḥ / vānarebhiḥ¹
Dative	वानराय vānarāya	वानराभ्याम् vānarābhyām	वानरेभ्यः vānarebhyaḥ
Ablative	वानरात् vānarāt	वानराभ्याम् vānarābhyām	वानरेभ्यः vānarebhyaḥ
Genitive	वानरस्य vānarasya	वानरयोः vānarayoḥ	वानराणाम् vānarāṇām
Locative	वानरे vānare	वानरयोः vānarayoḥ	वानरेषु vānareṣu
Notes	¹Vedic

Descendants

• → Hindi: वानर (vānar)
• → Marathi: वानर (vānar)
• → Telugu: వానరము (vānaramu)
• → Indonesian: wanara
• ⇒ Sanskrit: *वान्दर (vāndara) (plosive-added form)
  • Prakrit: 𑀯𑀸𑀁𑀤𑀭 (vāṃdara)
    • Bengali: বাঁদর (bãdor)
    • Gujarati: વાંદર (vā̃dar)
    • Hindi: बंदर (bandar)
    • Punjabi: ਬਾਂਦਰ (bāndar)
  • → Assamese: বান্দৰ (bandor)
  • → Sylheti: ꠛꠣꠘ꠆ꠖꠞ (bandor)