See also: czesc and część

Old Polish

edit

Etymology

edit

    Inherited from Proto-Slavic *čь̏stь. First attested in the 14th century.

    Pronunciation

    edit
    • IPA(key): (10th–15th CE) /t͡ʃʲɛɕt͡ɕ/
    • IPA(key): (15th CE) /t͡ʃʲɛɕt͡ɕ/

    Noun

    edit

    cześć f

    1. (attested in Lesser Poland, Sieradz-Łęczyca, Greater Poland, Masovia) honor (good standing, good name)
      • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[1], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 98, 3:
        Gospodzin w Syon weliky... a czescz crolowa sød miluie
        [Gospodzin w Syjon wieliki... a cześć krolowa sąd miłuje]
      • 1415, Przecław Słota, O zachowaniu się przy stole[2], Łęczyca, Poznań, line 94:
        Ktocoly czsznø matkø ma, sz ney wszytkø czescz otrzima
        [Ktokoli czsną matkę ma, z niej wszytkę cześć otrzyma]
      • 1856-1870 [1420], Antoni Zygmunt Helcel, editor, Starodawne Prawa Polskiego Pomniki[3], volume VII, number 456:
        Czsso sse yego czczy tycze que ipsius honori tractat
        [Czso się jego czci tycze que ipsius honori tractat]
      • 1874-1891 [c. 1420], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności[4], [5], [6], volume XXIV, page 85:
        Przechodzøczi yest czczø a czszonathami
        [Przechodzący jest czcią a cnotami]
      • 1879 [1424], Jan Tadeusz Lubomirski, editor, Księga ziemi czerskiej 1404-1425. Liber terrae Cernensis[7], Masovia, page 298:
        To b[e]rze ku mey *cziczi y ku mey dusi
        [To bierze ku mej czci i ku mej duszy]
      • 1887-2024 [1433], Franciszek Ksawery Liske, editor, Kwartalnik Historyczny[8], volume XXIV, Nowy Korczyn, Wiślica, page 533:
        Tetigit ipsum in honore al. sangnales na czescz gego
        [Tetigit ipsum in honore al. sangnales na cześć jego]
      • 1950 [1436], Władysław Kuraszkiewicz, Adam Wolff, editors, Zapiski i roty polskie XV-XVI wieku z ksiąg sądowych ziemi warszawskiej, number 676, Warsaw:
        Ja tho byerzą ku mey duszy y ku czczy
        [Ja to bierzę ku mej duszy i ku czci]
      • 1895 [1444], Archiwum Komisji Prawniczej. Collectanea ex Archivo Collegii Iuridici[9], volume II, page XIII:
        Turpiloquium idem... quod deprawacio vlg. narazenye czczy vel nathknyenye
        [Turpiloquium idem... quod deprawacio vlg. narażenie czczi vel natknienie]
      • 1874-1891 [1448], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności[10], [11], [12], volume XXIV, Częstochowa, page 354:
        Wasszą czescz oprawy quia vos reparavit
        [Wasza cześć oprawi quia vos reparavit]
      • 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 20:
        Obwynyoni o szlodzeystwo alybo o ssboystwo trzymy razy a sąndem przekonani przeze czczy wyekugyscze ma zostacz
        [Obwiniony o złodziejstwo alibo o zbojstwo trzymi razy a sądem przekonany, przeze czci wiekujiście ma zostać]
      • 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 56:
        Harnaszowey slachcze alybo vbraney czescz krolewska y wszego krolewsthwa szalezy obrona
        [[w] Harnaszowej ślachcie alibo ubranej cześć krolewska i wszego krolewstwa zależy obrona]
      • 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 67:
        O slodzeysthwye przekonany czescz straczyl
        [O złodziejstwie przekonany cześć stracił]
      • 1901 [XV med.], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 425:
        [Za] yego czescz cz[irpiał]
        [Za jego cześć cirpiał]
      • 1874-1891 [XV med.], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności[13], [14], [15], volume XXII, page 245:
        Czy cyrpyą przeczywnoscz, gisch swey dobre woley nye *odmyenyu ani vmislu otstąpyą, ny syą mączą o sloscz, yasch ge potka na gymyenyv, na czczy albo na szdrowyu od slich ludzi
        [Ci cirpią przeciwność, jiż swej dobre wolej nie odmienią ani umysłu otstąpią, ni się męczą o złość, jaż je potka na jimieniu, na ćci albo na zdrowiu od złych ludzi]
      • 1930 [c. 1455], “Judith”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[16], 8, 20:
        On pomscy naszey krwye w udrøczenyv nyeprzyiacyol naszich, a ponyszi wszech narodow..., a vcziny ge przes czcy pan bog nasz
        [On pomści naszej krwie w udręczeniu nieprzyjacioł naszych, a poniszży wszech narodow..., a uczyni je przez czci Pan Bog nasz]
      • 1884 [c. 1455-1460], “Die Magdeburger Urtheile. Ein Deutschen Rechtes in polnischer Sprache aus der Mitte des XV Jahrhunderts”, in Aleksander Brückner, editor, Archiv für slavische Philologie, volume VI, page 371:
        Gdy raczcze kogo odszandzą czczy o takye albo o gyne rzeczy
        [Gdy raczcie kogo odsądzą czci o takie albo o jine rzeczy]
      • 1884 [c. 1455-1460], “Die Magdeburger Urtheile. Ein Deutschen Rechtes in polnischer Sprache aus der Mitte des XV Jahrhunderts”, in Aleksander Brückner, editor, Archiv für slavische Philologie, volume VI, page 376:
        Nye mogą go wyączey layacz, szlowye czynycz krzywoprzysząsczą, any o tho, kto straczyl szwą czescz albo prawo
        [Nie mogę go więcej lajać, słowie czynić krzywoprzysiężcą, ani o to, kto stracił swą cześć albo prawo]
      • 1930 [c. 1455-1460], Ortyle magdeburskie Vrtel 116-120, page 120:
        Przestapyl swa przysagą a gest krzywoprzyszasczą y straczyl czescz y glową swą
        [Przestąpił swą przysięgę a jest krzyprzysiężcą i stracił cześć]
      • 1868 [1457], Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej : z archiwum tak zwanego bernardyńskiego we Lwowie w skutek fundacyi śp. Alexandra hr. Stadnickiego[17], volume XV, page 11:
        Datus est terminus... ad decernendum al. ku dokazanyu, quia nunquam fuit inculpatus pro honore al. nye dawana gemu wina o czescz
        [Datus est terminus... ad decernendum al. ku dokazanyu, quia nunquam fuit inculpatus pro honore al. nie dawana jemu wina o cześć]
      • 1895 [Fifteenth century], Franciszek Piekosiński, editor, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich. Kodeks Działyńskich I[18], Lesser Poland, page 22:
        Tedy my... przysądzylysmy Ianowy wlosną raką przysyągwszy odydz, a to tako, aczby Ian nye byl pyrwey poruszon we czczy
        [Tedy my... przysądzilismy Janowi włosną ręką przysiągwszy odyć, a to tako, aczby Jan nie był pirwej poruszon we czci.]
      • 1915 [1474], Jan Łoś, editor, Przegląd językowych zabytków staropolskich do r. 1543[19], Sieradz, page 540:
        Pomowil gy bycz slodzegya... y gynsze vele slow, tym rowna,... omavyayøcza y czczy gego *nagabayocza, vczynyl
        [Pomowił ji być złodzieja... i jinsze wiele słow, tym rowna,... omawiająca i czci jego nagabająca, uczynił]
      • 1915 [1474], Jan Łoś, editor, Przegląd językowych zabytków staropolskich do r. 1543[20], Sieradz, page 540:
        Volalby... smercz ymecz y podyocz, nisly taka slova sprosna,... gego czescy naga­bayocza, od przerzeczonego Iana czirpecz
        [Wolałby... śmierć imieć i podjąć, niźli taka słowa sprośna,... jego cześć nagabająca, od przerzeczonego Jana cirpieć]
      • 1858 [1498], Wacław Aleksander Maciejowski, editor, Historia prawodawstw słowiańskich[21], 2 edition, volume VI, page 272:
        Thakowi gwalthownik uthracza czescz
        [Takowy gwałtownik utraca cześć]
      • 1868 [1499], Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej : z archiwum tak zwanego bernardyńskiego we Lwowie w skutek fundacyi śp. Alexandra hr. Stadnickiego[22], volume XV, page 369:
        Choma de Szmygrod questus fuerat super... Roman de Trebovla, quod sibi damnum fecisset sicut una marca in nonparicione honore al. na czczy
        [Choma de Szmygrod questus fuerat super... Roman de Trebovla, quod sibi damnum fecisset sicut una marca in nonparicione honore al. na czci]
      • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa[23], page 774:
        Przeto rzekly, yze chczyely, aby vkrzyzovan, aby yego slavy y yego czczy mogly tem vyączey vvlecz, bo... smyercz krzyzova byla sromotnyeyscha nade vschytky ganyebne smyerczy
        [Przeto rzekli, iże chcieli, aby ukrzyżowan, a by jego sławy i jego czci mogli tem więcej uwlec. Bo... śmierć krzyżowa była sromotniejsza nade wszytki ganiebne śmierci]
    2. (attested in Lesser Poland, Southern Borderlands, Sieradz-Łęczyca, Greater Poland) fame, renown
      • Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie[24], Krakow, page gl. 157b:
        Czescz gloria
        [Cześć gloria]
      • 1874-1891 [c. 1420], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności[25], [26], [27], volume XXIV, page 81:
        Bo z wczena mødrego dobywayø czczy
        [Bo z uczenia mądrego dobywają czci]
      • 1880-1894 [XV med.], Sprawozdania Komisji Językowej Akademii Umiejętności[28], volume I, Lviv, page 51:
        Kv czczy boga otczą in honorem dei
        [Ku czci boga otczą in honorem dei]
      • 1930 [c. 1455], “I Reg”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[29], 15, 12:
        W tø dobø powyedzano Samuelowy, ysze Saul prziszedl na Karmelum y wiwyesyl sobye na czescz chorøgew wycyøsznø
        [W tę dobę powiedziano Samuelowi, iże Saul przyszedł na Karmelum i wywiesił sobie na cześć chorągiew wiciężną]
      • 1886 [c. 1455-1460], Emil Kałużniacki, editor, Die polnische Recension der Magdeburger Urtheile und die einschlägigen deutschen, lateinischen und czechischen Sammlungen, page 178:
        Mogą k temv przyszwolycz gyny przyszasznyczy..., gdy to nye gest naprzeczyw gych przyszandze a myasty ku czczy
        [Mogą k temu przyzwolić jini przysiężnicy..., gdy to nie jest naprzeciw jich przysiędze a miasty ku czci]
      • 1874-1891 [1455-1460], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności[30], [31], [32], volume XIX, page 110:
        Chwala thobye gospodzyne, ysz o thwych szwyatych czescz slyne
        [Chwała tobie godpodzinie, iż o twych świętych cześć słynie]
      • 1901 [1471], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 98:
        Czescz non timebit te, o rex gentium? Tuum est enim decus
        [Cześć non timebit te, o rex gentium? Tuum est enim decus]
      • 1887 [Fifteenth century], Wacław Ubogi z Brodni, edited by Lucjan Malinowski, Modlitwy Wacława. Zabytek języka polskiego z wieku XV odkryty i skopjowany przez Aleksandra Przezdzieckiego wydał i objaśnił Lucyjan Malinowski[33], Krakow, Brodnia, page 48a:
        A przetosz wisszokosczi czczi wasszey ządam..., abisczie my bili na pomocz w kazdey potrzebie
        [A przetoż wysokości czci waszej żądam..., abyście mi były na pomoc w każdey potrzebie]
      • 1880-1894 [XV ex.], Sprawozdania Komisji Językowej Akademii Umiejętności[34], volume I, page 150:
        Tobye, oczcze nyebyeszky, bącz czescz
        [Tobie, oćce niebieski, bądź cześć]
      • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa[35], page 181:
        Saducei... dusz wszech pospolicie mąk nie wierzyli ani czci, ani dosto­ jeństwa
        [Saducei... dusz wszech pospolicie mąk nie wierzyli ani czci, ani dosto­ jeństwa]
      • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa[36], page 381:
        Przyszedwszy ten, który cie wezwał, i rzekł tobie: Przyjacielu, siądź wysszej. Tedy tobie cześć będzie przede wszytkimi godującymi po spełu
        [Przyszedwszy ten, który cie wezwał, i rzekł tobie: Przyjacielu, siądź wysszej. Tedy tobie cześć będzie przede wszytkimi godującymi po spełu]
      • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa[37], page 647:
        (Żydzi) rzekli miedzy sobą:... Damyji poganom w ręce, a tego będziemy wieliką cześć mieć
        [(Żydzi) rzekli miedzy sobą:... Damyji poganom w ręce, a tego będziemy wieliką cześć mieć]
      • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[38], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 8, 6:
        Czso iest czlowek, isz gi pomnisz...? Slawø y czczø coronowal ies gi
        [Cso jest człowiek, iż ji pomnisz...? sławą i czcią koronował jeś ji]
      • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[39], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 95, 7:
        Przinescze gospodnu, oczcziszni goganow, przinescze bogu slawø y czescz!
        [Przynieście Gospodnu, oćczyzny poganow, przynieście Bogu sławę i cześć!]
      • c. 1301-1350, Kazania świętokrzyskie[40], Miechów, page dv 2:
        Ta sloua pise suøti Lucas na cesch y na falø godom nyneysim
        [Ta słowa pisze Święty Łukasz na cześć i na fałę godom niniejszym]
      • Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie[41], Krakow, page 184a:
        Gego oczecz svøthemu Ganu na czescz y na chfalø gestcy mu on kosczol vmuroual byl
        [Jego ociec świętemu Panu na cześć i na chwalę jest-ci mu on kościoł umurował był]
      • 1424, Kanon mszy św., Canon missae., volume III, page 63:
        Prze Ihesu Crista... gest tobye, bogu oczczu... welka czescz y chwala na weky wekom albo przes wyeka, day
        [Prze Jesu Krysta... jest tobie, Bogu Oćcu... w[sz]elka cześć i chwała na wieki wiekom albo przez wieka. Daj]
      • 1887 [Fifteenth century], Wacław Ubogi z Brodni, edited by Lucjan Malinowski, Modlitwy Wacława. Zabytek języka polskiego z wieku XV odkryty i skopjowany przez Aleksandra Przezdzieckiego wydał i objaśnił Lucyjan Malinowski[42], Krakow, Brodnia, page 102a:
        Nyechay bandze chwala bogu ocz­czu, szynu y duchu szwyąthemu, czeszcz, chwala troyczy szwyathey na weky wyekom
        [Niechaj będzie chwała bogu oćcu, synu, i duchu świętemu, cześć, chwała trojcy świętej na wieki wiekom]
      • 1887 [Fifteenth century], Wacław Ubogi z Brodni, edited by Lucjan Malinowski, Modlitwy Wacława. Zabytek języka polskiego z wieku XV odkryty i skopjowany przez Aleksandra Przezdzieckiego wydał i objaśnił Lucyjan Malinowski[43], Krakow, Brodnia, page 123b:
        Cziebie dostoyna iest chwala y czescz, gospodnye
        [Ciebie dostojna jest chwała i cześć, gospodnie]
      • 1875 [End of the 15th century], Stanisław Motty, editor, Książeczka do nabożeństwa Jadwigi księżniczki polskiej[44], Modlitewnik Nawojki, page 139:
        Thakyez tho przyyaczye thwoye raczylo my bycz na zbawyenye, a thobye kv czczy y kv chwalye
        [Takież to przyjącie twoje raczyło mi być na zbawienie, a tobie ku czci i ku chwale]
      • 1874-1891 [XV p. post.], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności[45], [46], [47], volume XXV, page 265:
        Ku czczy a ku chwale krolewnye a ye welebnemv wnebowzączw
        [Ku czci a ku chwale krolewnie a je wielebnemu wniebowzięciu]
      • 1853 [XV ex.], Wacław Aleksander Maciejowski, editor, Piśmiennictwo polskie od czasów najdawniejszych aż do roku 1830, volume 4, page 141:
        Then, kthory thą pyosznką yesth zlozyl, ku czczy, chwale thwey, Chryste, gyą wylozyl
        [Ten, ktory tę piosnkę jest złożył, ku czci, chwale twej, Chryste, ją wyłożył]
      • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa[48], page 66:
        Gospodnie,... bądź tobie cześć i chwała wysznego dostojeństwa
        [Gospodnie,... bądź tobie cześć i chwała wysznego dostojeństwa]
      • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 8v:
        Ambitio id est circumdatio vel cupiditas et maxime honoris zadanye czczy
        [Ambitio id est circumdatio vel cupiditas et maxime honoris zadanie czci]
      • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 58r:
        Laus czescz
        [Laus cześć]
      • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 73v:
        Laus czescz
        [Laus cześć]
    3. (attested in Lesser Poland, Sieradz-Łęczyca, Greater Poland) virtue (good behaviors)
      • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[49], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 49, 18:
        Ale grzesznemu rzekl bog: ... Ti zaprawdø ne nasrzal ies czcy y porzucyl ies molwi moie za sø
        [Ale grzesznemu rzekł Bog: ... Ty zaprawdę nienaźrzał jeś czci i porzucił jeś mołwy moje zasię]
      • 1415, Przecław Słota, O zachowaniu się przy stole[50], Łęczyca, Poznań, line 90:
        Tocz szø sly, czszo gym skodzø, bo nas ku fszey czczy przywodzø
        [Toć są szli, czso jim szkodzą, bo nas ku wszej czci]
      • 1885-2024 [XV med.], Jan Baudouina de Courtenay, Jan Karłowicz, Antoni Adam Kryńskiego, Malinowski Lucjan, editors, Prace Filologiczne[51], volume IV, page 593:
        Cyebye przy thwey czscy ostawy
        [Ciebie przy twej czci ostawi]
      • 1901 [1471], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 83:
        Prze czescz causa discipline, id est honoris
        [Prze cześć causa discipline, id est honoris]
      • 1887 [Fifteenth century], Wacław Ubogi z Brodni, edited by Lucjan Malinowski, Modlitwy Wacława. Zabytek języka polskiego z wieku XV odkryty i skopjowany przez Aleksandra Przezdzieckiego wydał i objaśnił Lucyjan Malinowski[52], Krakow, Brodnia, page 102b:
        Yako nawyssze drzewo roszplodzylam ... moye czczy
        [Jako nawyższe drzewo rozpłodziłam ... moje czci]
      • 1874-1891 [XV p. post.], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności[53], [54], [55], volume XIX, page 97:
        Poszdrowyon bąncz, Jesu Chryste, wsząlesz czyalo s panny czystey, sbawyenyesz lyvczkye naprawyl, pannasz przy gey czczy szostavyl
        [Pozrowion bądź, Jezu Chryste, usałeś ciało z panny czystej, zbawieniesz ludzkie naprawił, pannaś przy jej czci zostawił]
      • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa[56], page 142:
        Iesus myly... bogv y lyvdzem byl wdzyeczen, bo byl pelen madrosczy a czczy myslącz a pyecząlvyącz szye o lyvdskyem zbavyenyv
        [Iesus myły... Bogu i ludziem był wdzięczen, bo był pełen mądrości a czci, myśląc a pieczałując sie o ludskiem zbawieniu]
      • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa[57], page 143:
        V takye mlodosczy takyem dostoyenstvem a taką czczyą byl osvyczon
        [W takie młodości takiem dostojeństwem a taką czcią był oświcon]
      • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa[58], page 831:
        Korona złota na głowie jego wy­ obrażenia znamieniem świętości, sława czci a uczynek miłosierny żądzy oćcu przyprawiona
        [Korona złota na głowie jego wy­ obrażenia znamieniem świętości, sława czci a uczynek miłosierny żądzy oćcu przyprawiona]
    4. (attested in Lesser Poland) strength (virtue and fortitude)
      • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[59], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 28, 4:
        Glos boszy we czcy
        [Głos boży we czci]
      • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[60], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], page 43, II:
        Ne winidzesz, bosze, we czczach naszich
        [Nie wynidziesz, boże, we czciach]
      • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[61], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 45, 1:
        Bog nasza vtoka y czescz
        [Bog nasza utoka i cześć]
      • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[62], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 45, 11:
        Bog czczi s nami, prziiemcza nasz
        [Bog czci z nami, przyjemca nasz]
      • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[63], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 59, 13:
        W bodze vczinimi czescz a on ku niczemu prziwedze zamøczaiøcze nas
        [W Bodze uczynimy cześć, a on ku niczemu przywiedzie zamącające nas]
      • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[64], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 67, 12:
        Gospodzin da slowo przepowadnicom czczø welikø
        [Gospodzin da słowo przepowadnikom czcią wielkią]
      • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[65], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 67, 13:
        Crol czcy
        [Krol czci]
      • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[66], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 67, 31:
        Kaszi, bosze, czcy twoiey
        [Każy, boże, czci twojej]
      • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[67], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 77, 5:
        Powadaiocz chwali gospodnowi y czcy iego, y dziwi iego
        [Powiadając chwali gospodnowi i czci jego, i dziwi jego]
      • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[68], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 83, 7:
        Blogoslaweny, gisz *przebiwaio w domu twoiem, gospodne... Bo zaprawdø blogoslawene da zaconanoszcza, poydø ze czcy w czescz
        [Błogosławieni, jiż przebywało w domu twojem, gospodnie... Bo zaprawdę błogosławienie da zakonanośca, pojdą ze czci w cześć]
      • 1901 [1471], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 85:
        A czescz et yirtutes
        [A cześć et yirtutes]
      • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa[69], page 672:
        Opuściła mie cześć moja, a kości moje zmęcony są
        [Opuściła mie cześć moja, a kości moje zmęcony są]
    5. (attested in Lesser Poland, Pomerania, Greater Poland, Sieradz-Łęczyca, Masovia) respect, revere
      • Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie[70], Krakow, page 180b:
        Aby... gø thy ve *dczy mal
        [Aby... ją ty we czci miał]
      • Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie[71], Krakow, page gl. 19a:
        Ve czcy in officio
        [we czci in officio]
      • 15th century, Dekalog - Dziesięcioro przykazań bożych - Decem praecepta Dei, volume III, number 3:
        W czudzich rzeczach ne corzisczy, boszą czaszn tako raczy v czczy
        [W cudzych rzeczach nie korzyści, bożą kaźń tak raczy w czci]
      • c. 1478, Dekalog - Dziesięcioro przykazań bożych - Decem praecepta Dei, volume III, number 13:
        Kczeszly myecz laszka moya..., thczysz oczcza..., a k themu ve thczy tobye przyelozone
        [Kcesz li mieć łaskę moję..., czci-ż oćca..., a k temu we czci tobie przełożone]
      • 1874-1891 [XV in.], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności[72], [73], [74], volume XXIV, Grochów, West Pomeranian Voivodeship, Kcynia, page 68:
        Czczi pietatis officia
        [Czci pietatis officia]
      • 1874-1891 [XV in.], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności[75], [76], [77], volume XXIV, Grochów, West Pomeranian Voivodeship, Kcynia, page 70:
        Czescz solempnitas
        [Cześć solempnitas]
      • 1415, Przecław Słota, O zachowaniu się przy stole[78], Łęczyca, Poznań, line 64:
        Mnodzy za to niczsz ne dbayø, ysz gym o czczy powedayø
        [Mnodzy za to nics nie dbają, iż jim o czci powiedają]
      • 1415, Przecław Słota, O zachowaniu się przy stole[79], Łęczyca, Poznań, line 110:
        Przymicze tho powedane przed waszø czescz, panni, pane
        [Przymicie to powiedanie prze[d] waszę cześć, panny, panie!]
      • 1885-2024 [c. 1428], Jan Baudouina de Courtenay, Jan Karłowicz, Antoni Adam Kryńskiego, Malinowski Lucjan, editors, Prace Filologiczne[80], volume I, Międzyrzec, Warsaw, page 489:
        Sze czczø cum reuerencia
        [Ze czcią cum reuerencia]
      • 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 44:
        Aby mązewye szlawąthny... oszobną czczą v nasz myedzy ginszymy naszymy wyernymy bili poczeszeny
        [Aby mężewie sławętni... osobną czcią u nas miedzy jinszymi naszymi wiernymi byli pocieszeni]
      • 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 103:
        Ten sesromoczoni... swyatky czczy dostoynimy, tho yest s wlosczego sczithu dwyema... swąn schlyachtha... doswyathczi
        [Ten sesromocony... świadki czci dostojnymi, to jest s włoszczego szczytu dwiema... swą ślachtę... doświadczy]
      • 1874-1891 [XV med.], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności[81], [82], [83], volume XXV, page 151:
        We czczy super sceptrum magnificum
        [We czci super sceptrum magnificum]
      • 1880-1894 [XV med.], Sprawozdania Komisji Językowej Akademii Umiejętności[84], volume V, page 275:
        Czescz a posdrowyenye salus
        [Cześć a pozdrowienie salus]
      • 1880-1894 [XV med.], Sprawozdania Komisji Językowej Akademii Umiejętności[85], volume V, page 279:
        Se czczą dzyewyczstwa cum virginitatis honore
        [Ze czcią dziewicstwa cum virginitatis honore]
      • 1930 [c. 1455], “I Par”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[86], 19, 3:
        Rzekli ksyøszøta... ku Amonowy: Ti mnymasz, bi Dauid prze swø czescz poslal... a nye znamyonasz, isze przeto, abi... opatrzily zemyø twø, przisly k tobye slugy gego
        [Rzekli księżeta... ku Amonowy: Ty mnimasz, by Dawid prze swą cześć posłał... a nie znamionasz, iże przeto, aby... opatrzyli ziemię twą, przyszli k tobie sługi jego]
      • 1886 [c. 1455-1460], Emil Kałużniacki, editor, Die polnische Recension der Magdeburger Urtheile und die einschlägigen deutschen, lateinischen und czechischen Sammlungen, page 310:
        Woythow poszel ma ludzem opowyedacz, ysz mayą gayeny szad, a y foldrowacz, komv prawa potrzeba, moze tho vczynycz sze czczyą podlug prawa
        [Wojtow poseł ma ludziem opowiedzieć, iż mają gajeny sad, a i fołdrować, komu prawa potrzeba, może to uczynić się czcią podług prawa]
      • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa[87], page 440:
        Widzicie, iż to miesce, czuż kościoł, jest we czci i za świątość pogaństwu
        [Widzicie, iż to miesce, czuż kościoł, jest we czci i za świątość pogaństwu]
      • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa[88], page 712:
        Czy przeklączy byskupovye... ymyelyby... gadacz,... yakoby ten dzyen z vyelyką czczyą obeschly vyelykonoczny
        [Ci przeklęci biskupowie... imieliby... gadać,... jako by ten dzień z wieliką czcią obeszli wielikonocny]
      • 1874-1891 [1436], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności[89], [90], [91], volume XXIII, page 277:
        Sueczkim *czam mundanis honoribus
        [Świeckim czciam mundanis honoribus]
      • 1874-1891 [XV med.], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności[92], [93], [94], volume XXII, page 234:
        Geny mowili, eze temu blogo, gen ma dossicz gymyenya... Drudzi mowili, eze blogoscz wyrzchnya gest gescz a pycz dobrze... A trzeczy cladli blogoscz we czczy tego swyata a w mądrosczi
        [Jeni mowili, eże temu błogo, jen ma dosyć jimienia... Drudzy mowili, eże błogość wirzchnia jest jeść a pić dobrze... A trzeci kładli błogość we czci tego świata a w mądrości]
      • 1874-1891 [XV med.], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności[95], [96], [97], volume XXII, page 235:
        Vbodzi duchem są nawyączey czy, gisch gymyenya a tego swyata czczy ny zacz nye wazą
        [Ubodzy duchem są nawięcej ci, jiż jimienia a tego świata czci ni zacz nie ważą]
      • 1874-1891 [XV med.], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności[98], [99], [100], volume XXII, page 248:
        Eze ludze conyeczney czirekwye, tho gest czassow naposlednyeyschich, ... myeli bicz silno falą swyeczską vyączy a czescz tego swyata mylowacz
        [Eże ludzie koniecznej cyrekwie, to jest czasow napośledniejszych, ... mieli być silno fałą świecską ujęci a cześć tego świata miłować]
      • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa[101], page 778:
        Żydowie... ji chcieli uchować i uczynić królem, a on przed nimi uciekł, nie żądając czci świeckiej
        [Żydowie... ji chcieli uchować i uczynić królem, a on przed nimi uciekł, nie żądając czci świeckiej]
      • 1874-1891 [XV med.], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności[102], [103], [104], volume XXV, page 156:
        *Ed eius obsequium ku yego posludzye a ku czczy
        [*Ed eius obsequium ku jego posłudze a ku czci]
    6. (attested in Lesser Poland, Masovia, Sieradz-Łęczyca) dignity (elevation of mind or character)
      • Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie[105], Krakow, page gl. 105a:
        Velika czescz magna enim dignitas est esse episcopum
        [Wielika cześć magna enim dignitas est esse episcopum]
      • 1874-1891 [c. 1420], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności[106], [107], [108], volume XXIV, page 85:
        Benefici vocantur weszwani szø czczy *trzymaioczi, dobrodzeye szø weszwani albo czczi roszdawaiøczi
        [Benefici vocantur wezwani są czci trzyjamący, dobrodzieje są wezwani albo czci rozdawający]
      • 1877-1881 [1437], Władysław Wisłocki, editor, Katalog rękopisów Biblioteki Uniwersytetu Jagiellońskiego, number 228, page 86:
        Czescz decus
        [Cześć decus]
      • 1877-1881 [1437], Władysław Wisłocki, editor, Katalog rękopisów Biblioteki Uniwersytetu Jagiellońskiego, number 228, page 86:
        Czczy fasces, id esthonores
        [Czci fasces, id esthonores]
      • 1877-1881 [1437], Władysław Wisłocki, editor, Katalog rękopisów Biblioteki Uniwersytetu Jagiellońskiego, number 228, page 86:
        Cze[s]cz fastigium
        [Cześć fastigium]
      • 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 58:
        Then przeseczczywy ostan na wyeky any gemv yawny mayą bycz porti ktorych czczy
        [Ten przezeczciwy ostań na wieki, ani jemu jawny mają być porty ktorych czci]
      • 1874-1891 [XV med.], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności[109], [110], [111], volume XXV, page 158:
        Czescz dignitas ordinis
        [Cześć dignitas ordinis]
      • 1874-1891 [1466], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności[112], [113], [114], volume XXII, Łęczyca, page 10:
        Gdy odpadną czczy sepultis honoribus
        [Gdy odpadną czci sepultis honoribus]
      • 1901 [1477], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume II, page 323:
        Llawnicze *czyczy assessorie dignitatis
        [Llawnicze *czci assessorie dignitatis]
      • 1874-1891 [c. 1500], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności[115], [116], [117], volume XLVII, page 372:
        *Czesz decus
        [Cześć decus]
    7. (attested in Lesser Poland, Sieradz-Łęczyca) decoration; object of honor or pride
      • 1887 [Fifteenth century], Wacław Ubogi z Brodni, edited by Lucjan Malinowski, Modlitwy Wacława. Zabytek języka polskiego z wieku XV odkryty i skopjowany przez Aleksandra Przezdzieckiego wydał i objaśnił Lucyjan Malinowski[118], Krakow, Brodnia, page 53b:
        Mnyeszi Iakubie... y Jakubie wiensi..., panny Mariey syestrzeny..., o czczi wielka rodu!
        [Mnieszy Jakubie... i Jakubie Wię[c]szy..., Panny Maryjej siestrzeni..., o czci wielka rodu!]
      • 1875 [End of the 15th century], Stanisław Motty, editor, Książeczka do nabożeństwa Jadwigi księżniczki polskiej[119], Modlitewnik Nawojki, page 174:
        Pozdrowyona bandz, Maria, czczy y corono dzyewycz szwyąthych
        [Pozdrowiona bądź, Maria, czci i korona dziewic świętych]
    8. (attested in Masovia) state, condition
    9. (attested in Sieradz-Łęczyca, Greater Poland) feast, banquet
      • 1415, Przecław Słota, O zachowaniu się przy stole[120], Łęczyca, Poznań, line 56:
        V wody szø poczina czescz: drzewey, nisz gdi szødø gestcz, tedyø na røcze dayø
        [U wody się poczyna cześć, drzewiej niż gdy siędą jeść, tedy ją na ręce dają]
      • 1868 [1477], Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej : z archiwum tak zwanego bernardyńskiego we Lwowie w skutek fundacyi śp. Alexandra hr. Stadnickiego[121], volume XVIII, page 145:
        Quia tu ipsum Iohannem... violenter percussisti, ipso Iohanne protunc in convivio al. na thczy in Kruhil apud kmethonem Fyedor existente
        [Quia tu ipsum Iohannem... violenter percussisti, ipso Iohanne protunc in convivio al. na czci in Kruhil apud kmethonem Fyedor existente]
    10. (attested in Lesser Poland, hapax legomenon) The meaning of this term is uncertain.
    11. Corruption of Old Czech cěsta (road)
      • 1930 [c. 1455], “Gen”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[123], 24, 40:
        Gospodzyn... poszle angyola swego s tobø, a twø czyeszcz sposoby
        [Gospodzin... pośle anjoła swego z tobą a twą cześć sposobi]
      • 1930 [c. 1455], “Gen”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[124], 24, 42:
        Panye boze, pana mego Abrama, gdiszesm zezrzal gey *czeszcz, yam tesz w nyey nynye
        [Panie Boże, pana mego Abrama, gdyżeś[m] zeźrzał jej cześć, jam też w niej ninie]
      • 1930 [c. 1455], “Gen”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[125], 33, 15:
        Ezau rzekl: Prosszø czyø, abi lud moy ostal ss tobø tobye ku czczy
        [Ezai rzekł: Proszę cię, aby lud moj ostał z tobą tobie ku czci]
    12. (hapax legomenon) Corruption of cień (shade)
      • 1930 [c. 1455], “Gen”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[126], 19, 8:
        A nye czynczye nyczs zlego tym møzom, bocz sø weszly se czczyø w moy dom
        [A nie czyńcie nics złego tym mężom, boć są weszli se czcią w moj dom]

    Derived terms

    edit
    adjectives
    edit

    Descendants

    edit
    • Polish: cześć
    • Silesian: cześć, czyść

    References

    edit
    • Boryś, Wiesław (2005) “cześć”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
    • Mańczak, Witold (2017) “cześć”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
    • Bańkowski, Andrzej (2000) “cześć”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
    • Sławski, Franciszek (1958-1965) “cześć”, in Jan Safarewicz, Andrzej Siudut, editors, Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological dictionary of the Polish language] (in Polish), Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
    • Brückner, Aleksander (1927) “cześć”, in Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish), Warsaw: Wiedza Powszechna
    • Wanda Decyk-Zięba, editor (2018-2022), “cześć”, in Dydaktyczny Słownik Etymologiczno-historyczny Języka Polskiego [A Didactic, Historical, Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish), →ISBN
    • K. Nitsch, editor (1955), “cześć”, in Słownik staropolski (in Polish), volume 1, Warsaw: Polish Academy of Sciences, page 375
    • B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “cześć”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
    • Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “cześć”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk
    • Wanda Decyk-Zięba, Krystyna Długosz-Kurczabowa, Stanisław Dubisz, Zygmunt Gałecki, Justyna Garczyńska, Halina Karaś, Alina Kępińska, Anna Pasoń, Izabela Stąpor, Barbara Taras, Izabela Winiarska-Górska (2008) “cześć”, in Wanda Decyk-Zięba, Stanisław Dubisz, editors, Glosariusz staropolski - dydaktyczny słownik etymologiczny [Old Polish Glossary - Didactic Etymological Dictionary] (in Polish), Warszawa: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, →ISBN, page 22

    Polish

    edit

    Etymology

    edit

      Inherited from Old Polish cześć.

      Pronunciation

      edit
       
      • IPA(key): /ˈt͡ʂɛɕt͡ɕ/, /ˈt͡ʂɛɕ/, /ˈt͡ʂɛjɕ/

      Interjection

      edit

      cześć

      1. (informal) Form of greeting or farewell used with someone with which one is on a first-name basis with or on informal, familiar terms with; hi; hello; bye
        Synonyms: hej, siema; na razie, pa
        Cześć, chcesz coś zjeść?Hi, do you want to eat something?

      Noun

      edit

      cześć f

      1. reverence (great respect shown to a person, supernatural being, or thing, manifested in the form of behavior appropriate to a given social community)
        Near-synonym: szacunek
      2. honor (sense of self-worth that makes a person act according to certain rules and the respect he or she finds in other people)
        Near-synonym: honor
        1. (Middle Polish, of a woman) virginity
          Synonym: dziewictwo
      3. reverence (reigious worship, adoration)
        Near-synonym: kult
        1. (Middle Polish) celebration in honor of someone
          Synonym: uroczystość
        2. (Middle Polish) feast or repast in honor of someone
          Synonyms: poczęstunek, uczta
        3. (Middle Polish, figuratively) rest
          Synonyms: próżnowanie, wypoczynek
      4. (obsolete) formal title of respect; your Honor
      5. (Middle Polish) greatness; power; splendor
      6. (Middle Polish) eternal happiness
      7. (Middle Polish) fame
        Synonyms: rozgłos, sława
      8. (Middle Polish) prestige (high social position)
        1. (Middle Polish) ornateness, splendor, magnificence; power
      9. (Middle Polish) state; condition
        Synonym: stan
      10. (Middle Polish) item of pride
        Synonym: chluba
      11. (Middle Polish) church valuables

      Declension

      edit

      Derived terms

      edit
      particles
      prepositions
      verbs
      edit
      adjectives

      Further reading

      edit
      • cześć I in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
      • cześć II in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
      • cześć in Polish dictionaries at PWN
      • Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “cześć”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
      • CZEŚĆ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 14.11.2022
      • Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “cześć”, in Słownik języka polskiego
      • Aleksander Zdanowicz (1861) “cześć”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
      • J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1900), “cześć”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 1, Warsaw, page 390

      Silesian

      edit

      Alternative forms

      edit

      Etymology

      edit

        Inherited from Old Polish cześć.

        Pronunciation

        edit

        Noun

        edit

        cześć f

        1. hospitality, refreshments; dinner, feast
        2. honor; pride

        Further reading

        edit
        • cześć in silling.org
        • Henryk Jaroszewicz (2022) “cześć”, in Zasady pisowni języka śląskiego (in Polish), Siedlce: Wydawnictwo Naukowe IKR[i]BL, page 70
        • Eugeniusz Kosmała (2023) Dykcjōnôrz Polsko-Ślonskiy (in Silesian), section C, page 96
        • Michał Przywara (c. 1900) “cześć”, in Narzecza śląskie napisał ks. Michał Przywara. C. Słownik[127]