Wiktionary

zająć

See also: zajac, Zajac, zając, and Zając

Old Polish edit

Etymology edit

From za- +‎ jąć. First attested in 1385.

Pronunciation edit

  • IPA(key): (10th–15th CE) /zajɑ̃t͡ɕ/
  • IPA(key): (15th CE) /zajɑ̃t͡ɕ/

Verb edit

zająć pf (imperfective zajmać or zajmować)

  1. (transitive) to seize (to take from or deprive someone of, legally or illegally)
    • 1428, Rękopiśmienne luźne ekscerpty z ksiąg sądowych grodzkich i ziemskich, volume III, pages 114, 870:
      Pro eo, quia vlg. zayaly peccora de communi campo et pellerunt ipsa in domum eiusdem domine
      Pro eo, quia vlg. zajęli peccora de communi campo et pellerunt ipsa in domum eiusdem domine
    • 1959 [1396], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty poznańskie, volume I, number 196:
      Czo Viszocze szaiønthi kobili, tich Jakusz vszitka ne ma
      [Co Wysocie zajęty kobyły, tych Jakusz użytka nie ma]
    • 1897 [1421], Teki Adolfa Pawińskiego, volume VII, number 2404:
      Jakom Adamoua skota ne zayanl z gagu y wegnal w ssve szytzo
      [Jakom Adamowa skota nie zajął z gaju i wegnał w swe żyto]
    • 1959 [1393], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty poznańskie, volume I, number 150:
      Isze Sczepan[owi lud]ze zayøli kone na dobrouolne drodze
      [Iże Szczepan[owi lud]zie zajęli konie na dobrowolne drodze]
    • 1967 [1398], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty kościańskie, volume III, number 47:
      Isz moy parobczy say[a]øly Symonowy kone f tem szayeszdze
      [Iż moi parobcy zaj[a]ęli Szymonowi konie w tem zajeździe]
    • 1921 [1439], Kazimierz Tymieniecki, editor, Procesy twórcze formowania się społeczeństwa polskiego w wiekach średnich‎[2], page 241:
      Quia zayal equum ad stabulum al. do obori
      [Quia zajął equum ad stabulum al. do obory]
    • 1950 [1471], Władysław Kuraszkiewicz, Adam Wolff, editors, Zapiski i roty polskie XV-XVI wieku z ksiąg sądowych ziemi warszawskiej, number 3030:
      Jakom ya nye posslalą czeladzi moyey anym zayala owyecz sz pola gwalthem Falkovych do obory
      [Jakom ja nie posłała czeladzi mojej anim zajęła owiec z pola gwałtem Fałkowych do obory]
    • 1950 [1451], Władysław Kuraszkiewicz, Adam Wolff, editors, Zapiski i roty polskie XV-XVI wieku z ksiąg sądowych ziemi warszawskiej, number 902:
      O kthora krowa Dobek na myą zalowal, they yam yemv nye zayąl gwalthem
      [O ktorą krowę Dobek na mię żałował, tej jam jemu nie zajął gwałtem]
    • 1967 [1420], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty kościańskie, volume III, number 783:
      Yz pan Dobrogost... yachal na Stanislawową Zydowcziną dzedzyną... y zayąl yego stado... gwaltem moczą, wząw cztirzy scopy y snadl ge
      [Iż pan Dobrogost... jachał na Stanisławowę Żydowczynę dziedzinę... i zajął jego stado... gwałtem mocą, wziąw cztyrzy skopy i śniadł je]
    • 1959 [1413], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty poznańskie, volume I, number 693:
      Jaco pan Pyotr posslal dzewandz paniczow... na dzedziznø paney Margorzathi y szayøli geg, y pobraly moczø y gwaltem scotha y owecz yaco szesczdzeszanth grzywyen
      [Jako pan Piotr posłał dziewięć paniczow... na dziedziznę paniej Margorzaty i zajęli jej, i pobrali mocą i gwałtem skota i owiec jako sześćdziesiąt grzywien]
    • 1974 [1406], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty kaliskie, volume IV, number 172:
      Yako mi Philip szagøl sc[z]ot przesze scodi gwaltem silø... s tako dobrimi yako sam
      [Jako mi Filip zajął sk[z]ot przeze szkody gwałtem siłą... z tako dobrymi jako sam]
    • 1920 [1427], Marceli Handelsman, Antoni Rybarski, Kazimierz Tymieniecki, editors, Najdawniejsze księgi sądowe mazowieckie, volume II, number 2753:
      Iacom ya nye zayøl Smyerzinich swini samowtor silø
      [Jakom ja nie zajął Śmierzynych świni samowtor siłą]
    • 1897 [1385], Teki Adolfa Pawińskiego, volume III, number 10:
      Quod voyskø... vac[c]a ne zagøta Johanni, ale gø pani Powoy zagøla
      [Quod wojską... vac[c]a nie zajęta Johanni, ale ją pani Powoj zajęła]
    • 1981 [1397], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, t. V., B. Roty konińskie, s. 275-533, number 36:
      Yako Janusz zaiøl Woyczechowi swyne [w] swem prosche
      [Jako Janusz zajął Wojciechowi świnie [w] swem prosie]
    • 1981 [1399], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, t. V, A. Roty gnieźnieńskie, s. 76-274, number 56:
      Iaco czso Swanthos zayøl v [Ku]sza kobili, czso mu ge Jarnolt slubil wiprawi[ć], ty bili tako dobre iaco LXXX marce
      [Jako czso Świętosz zajął u [Ku]sza kobyły czso mu je Jarnołt ślubił wyprawi[ć], ty były tako dobre jako LXXX marce]
    • 1959 [1432], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty poznańskie, volume I, number 1410:
      Jszem ya nye kazala zaiancz Mirzonovich cobil sz yego dzedzyni, yedno swe
      [Iżem ja nie kazał zająć Mirzoniowych kobył z jego dziedziny, jedno z swe]
    • 1959 [1397], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty poznańskie, volume I, number 321:
      Czo posel zaial M[ś]czigneief scot pane *Broszke, to zaial na swe zastawe
      [Co poseł zajął M[ś]cigniejew skot panie Brzoskie, to zajął na swe zastawie]
    • 1960 [1437], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty pyzdrskie, volume II, number 1129:
      Yakosz pan Milay kaszal my zayacz konye przed stodolą v kobyl
      [Jakoż pan Miłaj kazał mi zająć konie przed stodołą u kobył]
    • 1960 [1417], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty pyzdrskie, volume II, number 484:
      Ysz czso zayøl Pyotr..., tho iest zayøl we szkodze w owsze
      [Iż czso zajął Piotr..., to jest zajął we szkodzie w owsie]
    • 1974 [1407], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty kaliskie, volume IV, number 196:
      Ysze do Maczka szagøtho swerzepe cobili przed møsopusti Jaskoui
      [Iże do Maćka zajęto świerzepie kobyły przed mięsopusty Jaszkowi]
    • 1967 [1417], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty kościańskie, volume III, number 642:
      Allexy slamawszi ploth y wegnal skot na ogrod Bechnyn a gdy Bechna zayøla skot do swego dworu, tedy Allexy... gwaltem ten gisty skot otbil
      [Aleksy słamawszy płot i wegnał skot na ogrod Biechnin a gdy Biechna zajęła skot do swego dworu, tedy Aleksy... gwałtem ten jisty skot otbił]
    1. to occupy property, to appropriate
      • 1897 [1392], Teki Adolfa Pawińskiego, volume IV, number 4398:
        Sicut Andreas non tetigit, ne zayøl, duas lineas, zagonow, de obligacione Jasconis
        [Sicut Andreas non tetigit, nie zajął, duas lineas, zagonow, de obligacione Jasconis]
    2. to take (cattle) in damage to secure compensation
      • 1981 [1426], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, t. V., B. Roty konińskie, s. 275-533, number 461:
        Jaco tha krowa nye bila w tem scocze, kedim byl zayąl
        [Jako ta krowa nie była w tem skocie, kiedym był zajął]
      • c. 1500, Wokabularz lubiński, inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 53v:
        Forestare zayacz
        [Forestare zająć]
  2. to take with oneself; to take on the road
    • 1930 [Fifteenth century], “Gen”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎[3], 31, 18:
      Tak pobraw swoy nabitek a zayøl stada (tulit omnem substantiam suam et greges),... y bral szø ku Isaakowy... do zemye Kanaan
      [Tak pobraw swoj nabytek a zajął stada (tulit omnem substantiam suam et greges),... i brał się ku Isaakowi... do ziemie Kanaan]
  3. to capture, to seize
    • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎[4], page 343:
      Tesch podobno krolewsthwo nyebyeskye szyeczy, nyevodv vpusczączemv v morze, ktorasz zaymye s kazdego rodv rybnego (sagenae... ex omni genere piscium congreganti Mat 13, 47)
      [Też podobno krolewstwo niebieskie sieci, niewodu wpuszczącemu w morze, ktoraż zajmie z każdego rodu rybnego (sagenae... ex omni genere piscium congreganti Mat 13, 47)]
  4. to abduct, to take captive
    • 1930 [Fifteenth century], “II Par”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎[5], 28, 5:
      Poddal gy pan bog gego w røkø krolya syrskego, gen pobyw gy wyelyki plyon zaiøl (cepit) z gego rziszey y prziwyodl do Damaska
      [Poddał ji Pan Bog jego w rękę krola syrskiego, jen pobiw ji wieliki plon zajął (cepit) z jego rzyszej i przywiodł do Damaszka]
  5. to take out a loan, to borrow
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Latin-Polish-German Florian Psalter]‎[6], Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 36, 22:
      Zayme (mutuabitur) grzeszni a ne zaplaczi
      [Zajmie (mutuabitur) grzeszny a nie zapłaci]
    • 1977-1980 [1471], Wanda Żurowska-Górecka, Vladimír Kyas, editors, Mamotrekty staropolskie [Old Polish-Latin Dictionaries and wordlists], page 261:
      Mutuare zagyancz w zagyem (qui petit a te, da ei, et volenti mutuari a te ne avertaris Mat 5, 42)
      [Mutuare zająć w zajem (qui petit a te, da ei, et volenti mutuari a te ne avertaris Mat 5, 42)]
  6. to occupy (to fill a period of time with some action)
    • 1882 [End of the 15th century], Emil Kałużniacki, editor, Kleinere altpolnische Texte aus Handschriften des XV. und des Anfangs des XVI. Jahrhunderts‎[7], page 287:
      Zyemye znyvvo zabranye wyna (apprehendet messium tritura vindemiam Lev 26, 5)
      [Zajmie żniwo zabranie wina (apprehendet messium tritura vindemiam Lev 26, 5)]
  7. (reflexive with się, sometimes figurative) to start burning, to catch fire
    • 1874-1891 [Middle of the 15th century], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności, volume XXV, page 151:
      Ut amore flagraremus zagyalybyszmy sza ku myloszczy
      [Ut amore flagraremus zajęlibysmy się ku miłości]

Derived terms edit

nouns

Related terms edit

nouns

Descendants edit

  • Polish: zająć
  • Silesian: zajōńć

References edit

Polish edit

Etymology edit

Inherited from Old Polish zająć. By surface analysis, za- +‎ jąć. Compare Kashubian zajic and Slovincian zajyc.

Pronunciation edit

  • IPA(key): /ˈza.jɔɲt͡ɕ/
  • (Middle Polish) IPA(key): /ˈza.jɔ̃t͡ɕ/
  • Audio 1, zająć(file)
  • Audio 2, zająć się(file)
  • Rhymes: -ajɔɲt͡ɕ
  • Syllabification: za‧jąć

Verb edit

zająć pf (imperfective zajmować)

  1. (transitive) to occupy, to take up (to physically fill an entire area entirely)
  2. (transitive) to occupy, to take (to stand, sit or lie down in a specific place, i.e. in a chair)
  3. (transitive, colloquial) to reserve, to book [+dative = for whom]
    Synonym: zarezerwować
  4. (transitive) to occupy, to take up (to start living in a specific place)
    Synonym: zamieszkać
  5. (transitive) to take, to rank, to occupy (to be in a particular place in a competition or hierarchy, etc.)
    zająć pierwsze miejsce ― to take first place
  6. (transitive) to occupy (to start using and make unavailable for others)
    zająć łazienkę ― to occupy a bathroom
  7. (transitive, military) to occupy, to seize (to introduce troops into an area and thus gain control over it)
    Synonym: (impf,pf) anektować
  8. (transitive) to take, to occupy (to last a certain amount of time)
    Synonym: zabrać
    To zajmie tylko chwilę. ― This will take just a moment.
  9. (transitive) to occupy (to give someone something to do) [+instrumental = with what]
  10. (transitive) to occupy, to absorb, to grab, to engage (to interest someone for a long time)
  11. (transitive, law) to distrain (to seize somebody's property in place of, or to force, payment of a debt)
    Synonyms: aresztować impf or pf, sekwestrować impf or pf, zaaresztować, zasekwestrować
  12. (transitive, of fire, etc.) to engulf, to take (to cover the entire surface or object with harmful effects)
  13. (transitive) to take up, to assume (to begin to have or perform)
    zająć pozycję ― to assume a position
    zająć postawę ― to take up an attitude
  14. (transitive) to take up (to begin to be somewhere)
  15. (transitive) to take, to seize (to take possession of something)
  16. (transitive, of diseases) to take (to affect to some organ)
  17. (transitive) to occupy (to fill a period of time with some action)
  18. (transitive, obsolete) to embrace; to encompass
    Synonyms: objąć, ogarnąć, zagarnąć
  19. (transitive, obsolete) to hit physically [+ po (locative)] or [+ w (accusative) = where]
    Synonym: uderzyć
  20. (transitive, obsolete) to take; to abduct
    Synonyms: porwać, zabrać
  21. (transitive, obsolete) to take along (to grab and bring with oneself)
    Synonym: zabrać
  22. (transitive, obsolete) to delight, to charm
    Synonym: zachwycić
  23. (reflexive with się) to take up, to engage, to be engaged with, to be occupied with; to handle, to deal with, to address (to begin doing) [+instrumental = what]
  24. (reflexive with się) to take care of, to look after; to handle, to deal with, to address (to do what is necessary to ensure the wellbeing of someone or something) [+instrumental = whom/what]
  25. (reflexive with się) to catch fire, to conflagrate (to become engulfed in flames) [+instrumental = what] [+ od (genitive) = from/because of what]
  26. (reflexive with się, obsolete) to start, to begin
    Synonyms: rozpocząć się, zacząć się
  27. (reflexive with się, obsolete) to be interested
    Synonyms: zaciekawić się, zainteresować się
  28. (reflexive with się, obsolete) to fancy, to be attracted to (to feel a romantic attraction towards someone)

Conjugation edit

Conjugation of zająć pf
person singular plural
masculine feminine neuter virile nonvirile
infinitive zająć
future tense 1st zajmę zajmiemy
2nd zajmiesz zajmiecie
3rd zajmie zajmą
impersonal zajmie się
past tense 1st zająłem,
-(e)m zajął 		zajęłam,
-(e)m zajęła 		zajęłom,
-(e)m zajęło 		zajęliśmy,
-(e)śmy zajęli 		zajęłyśmy,
-(e)śmy zajęły
2nd zająłeś,
-(e)ś zajął 		zajęłaś,
-(e)ś zajęła 		zajęłoś,
-(e)ś zajęło 		zajęliście,
-(e)ście zajęli 		zajęłyście,
-(e)ście zajęły
3rd zajął zajęła zajęło zajęli zajęły
impersonal zajęto
conditional 1st zająłbym,
bym zajął 		zajęłabym,
bym zajęła 		zajęłobym,
bym zajęło 		zajęlibyśmy,
byśmy zajęli 		zajęłybyśmy,
byśmy zajęły
2nd zająłbyś,
byś zajął 		zajęłabyś,
byś zajęła 		zajęłobyś,
byś zajęło 		zajęlibyście,
byście zajęli 		zajęłybyście,
byście zajęły
3rd zająłby,
by zajął 		zajęłaby,
by zajęła 		zajęłoby,
by zajęło 		zajęliby,
by zajęli 		zajęłyby,
by zajęły
impersonal zajęto by
imperative 1st niech zajmę zajmijmy
2nd zajmij zajmijcie
3rd niech zajmie niech zajmą
passive adjectival participle zajęty zajęta zajęte zajęci zajęte
anterior adverbial participle zająwszy
verbal noun zajęcie

Derived terms edit

adjectives
nouns
verbs

Trivia edit

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), zająć is one of the most used words in Polish, appearing 9 times in scientific texts, 30 times in news, 5 times in essays, 7 times in fiction, and 7 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 58 times, making it the 1124th most common word in a corpus of 500,000 words.[1]

References edit

  1. ^ Ida Kurcz (1990) “zająć”, in Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej [Frequency dictionary of the Polish language]‎[1] (in Polish), volume 2, Kraków, Warszawa: Polska Akademia Nauk. Instytut Języka Polskiego, page 733

Further reading edit

  • zająć in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
  • zająć się in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
  • zająć in Polish dictionaries at PWN
  • Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “zająć”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
  • Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “zająć się”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
  • “ZAJĄĆ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 05.05.2010
  • Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “zająć”, in Słownik języka polskiego‎[8]
  • Aleksander Zdanowicz (1861) “zająć”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861‎[9]
  • J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1927), “zająć”, in Słownik języka polskiego‎[10] (in Polish), volume 8, Warsaw, page 107
  • zająć in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego
  • zająć się in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego
Retrieved from "https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=zająć&oldid=79096904"