աղճատեմ
Old Armenian
editEtymology
editAčaṙyan leaves the origin open. J̌ahukyan initially derived from Proto-Indo-European *l̥g-yo-, from the zero-grade of *elg- (“miserable, poor”), whence possibly աղկաղկ (ałkałk). Later he prefers Ałayan's etymology—derivation from Proto-Indo-European *l̥-gy-, from *h₃elh₁- (“to destroy”). Ałayan calls -ատ (-at) a suffix; compare -ատ (-at) and -ատ- (-at-).
Verb
editաղճատեմ • (ałčatem)
- (transitive) to destroy, to crush, to spoil
- (mediopassive, intransitive) to grow decrepit, to become senile, to dote; to talk nonsense
- աղճատեալ ծեր ― ałčateal cer ― garrulous and decrepit old man
- (mediopassive, intransitive) to rave, to be delirious
- (mediopassive, intransitive) to die
Conjugation
editactive
| infinitive | աղճատել (ałčatel) | participle | աղճատեցեալ, աղճատեալ (ałčatecʻeal, ałčateal) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| causative | — | aorist stem | աղճատեց- (ałčatecʻ-) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | աղճատեմ (ałčatem) | աղճատես (ałčates) | աղճատէ (ałčatē) | աղճատեմք (ałčatemkʻ) | աղճատէք (ałčatēkʻ) | աղճատեն (ałčaten) | |
| imperfect | աղճատէի, աղճատեի* (ałčatēi, ałčatei*) | աղճատէիր, աղճատեիր* (ałčatēir, ałčateir*) | աղճատէր (ałčatēr) | աղճատէաք, աղճատեաք* (ałčatēakʻ, ałčateakʻ*) | աղճատէիք, աղճատեիք* (ałčatēikʻ, ałčateikʻ*) | աղճատէին, աղճատեին* (ałčatēin, ałčatein*) | |
| aorist | աղճատեցի (ałčatecʻi) | աղճատեցեր (ałčatecʻer) | աղճատեաց (ałčateacʻ) | աղճատեցաք (ałčatecʻakʻ) | աղճատեցէք, աղճատեցիք (ałčatecʻēkʻ, ałčatecʻikʻ) | աղճատեցին (ałčatecʻin) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | աղճատիցեմ (ałčaticʻem) | աղճատիցես (ałčaticʻes) | աղճատիցէ (ałčaticʻē) | աղճատիցեմք (ałčaticʻemkʻ) | աղճատիցէք (ałčaticʻēkʻ) | աղճատիցեն (ałčaticʻen) | |
| aorist | աղճատեցից (ałčatecʻicʻ) | աղճատեսցես (ałčatescʻes) | աղճատեսցէ (ałčatescʻē) | աղճատեսցուք (ałčatescʻukʻ) | աղճատեսջիք (ałčatesǰikʻ) | աղճատեսցեն (ałčatescʻen) | |
| imperatives | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| imperative | — | աղճատեա՛ (ałčateá) | — | — | աղճատեցէ՛ք (ałčatecʻḗkʻ) | — | |
| cohortative | — | աղճատեսջի՛ր (ałčatesǰír) | — | — | աղճատեսջի՛ք (ałčatesǰíkʻ) | — | |
| prohibitive | — | մի՛ աղճատեր (mí ałčater) | — | — | մի՛ աղճատէք (mí ałčatēkʻ) | — | |
| *rare | |||||||
mediopassive
| infinitive | աղճատել, աղճատիլ* (ałčatel, ałčatil*) | participle | աղճատեցեալ, աղճատեալ (ałčatecʻeal, ałčateal) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| causative | — | aorist stem | աղճատեց- (ałčatecʻ-) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | աղճատիմ (ałčatim) | աղճատիս (ałčatis) | աղճատի (ałčati) | աղճատիմք (ałčatimkʻ) | աղճատիք (ałčatikʻ) | աղճատին (ałčatin) | |
| imperfect | աղճատէի (ałčatēi) | աղճատէիր (ałčatēir) | աղճատէր, աղճատիւր (ałčatēr, ałčatiwr) | աղճատէաք (ałčatēakʻ) | աղճատէիք (ałčatēikʻ) | աղճատէին (ałčatēin) | |
| aorist | աղճատեցայ (ałčatecʻay) | աղճատեցար (ałčatecʻar) | աղճատեցաւ (ałčatecʻaw) | աղճատեցաք (ałčatecʻakʻ) | աղճատեցայք (ałčatecʻaykʻ) | աղճատեցան (ałčatecʻan) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | աղճատիցիմ (ałčaticʻim) | աղճատիցիս (ałčaticʻis) | աղճատիցի (ałčaticʻi) | աղճատիցիմք (ałčaticʻimkʻ) | աղճատիցիք (ałčaticʻikʻ) | աղճատիցին (ałčaticʻin) | |
| aorist | աղճատեցայց (ałčatecʻaycʻ) | աղճատեսցիս (ałčatescʻis) | աղճատեսցի (ałčatescʻi) | աղճատեսցուք (ałčatescʻukʻ) | աղճատեսջիք (ałčatesǰikʻ) | աղճատեսցին (ałčatescʻin) | |
| imperatives | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| imperative | — | աղճատեա՛ց (ałčateácʻ) | — | — | աղճատեցարո՛ւք (ałčatecʻarúkʻ) | — | |
| cohortative | — | աղճատեսջի՛ր (ałčatesǰír) | — | — | աղճատեսջի՛ք (ałčatesǰíkʻ) | — | |
| prohibitive | — | մի՛ աղճատիր (mí ałčatir) | — | — | մի՛ աղճատիք (mí ałčatikʻ) | — | |
| *post-classical | |||||||
Derived terms
edit- աղճատաբանեմ (ałčatabanem)
- աղճատանք (ałčatankʻ)
- աղճատիչ (ałčatičʻ)
Descendants
edit- Armenian: աղճատել (aġčatel)
References
edit- Petrosean, Matatʻeay (1879) “աղճատիմ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “աղճատեմ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Ačaṙean, Hračʻeay (1971) “աղճատ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, volume I, Yerevan: University Press, page 133a
- Pokorny, Julius (1959) “elg-”, in Indogermanisches etymologisches Wörterbuch [Indo-European Etymological Dictionary] (in German), volume 1, Bern, München: Francke Verlag, page 310
- Pokorny, Julius (1959) “⁵el-”, in Indogermanisches etymologisches Wörterbuch [Indo-European Etymological Dictionary] (in German), volume 1, Bern, München: Francke Verlag, page 306
- Aġayan, Ēduard (1974) Baṙakʻnnakan ew stugabanakan hetazotutʻyunner [Lexicological and Etymological Studies][1] (in Armenian), Yerevan: Academy Press, pages 17–18
- J̌ahukyan, Geworg (2010) “աղճատ”, in Vahan Sargsyan, editor, Hayeren stugabanakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), Yerevan: Asoghik, page 38b