եղբայր
Armenian edit
Alternative forms edit
- յեղբայր (yeġbayr) — 1922–1940 reformed orthography
- ախպեր (axper), ախպար (axpar), ապեր (aper) — dialectal
Etymology edit
Learned borrowing from Old Armenian եղբայր (ełbayr). All dialectal forms are inherited from Old Armenian *աղբայր (*ałbayr), a by-form of եղբայր (ełbayr).
Pronunciation edit
- (Eastern Armenian, standard) IPA(key): [jeχˈpɑjɾ]
- (Western Armenian, standard) IPA(key): [jeχˈpɑjɾ]
Audio (Eastern Armenian) (file) Audio (Western Armenian) (file)
Noun edit
եղբայր • (eġbayr)
Declension edit
or-type, animate (Eastern Armenian)
| singular | plural | |||
|---|---|---|---|---|
| nominative | եղբայր (eġbayr) | եղբայրներ (eġbayrner) | ||
| dative | եղբոր (eġbor) | եղբայրների (eġbayrneri) | ||
| ablative | եղբորից (eġboricʻ) | եղբայրներից (eġbayrnericʻ) | ||
| instrumental | եղբորով (eġborov) | եղբայրներով (eġbayrnerov) | ||
| locative | — | — | ||
| definite forms | ||||
| nominative | եղբայրը/եղբայրն (eġbayrə/eġbayrn) | եղբայրները/եղբայրներն (eġbayrnerə/eġbayrnern) | ||
| dative | եղբորը/եղբորն (eġborə/eġborn) | եղբայրներին (eġbayrnerin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | եղբայրս (eġbayrs) | եղբայրներս (eġbayrners) | ||
| dative | եղբորս (eġbors) | եղբայրներիս (eġbayrneris) | ||
| ablative | եղբորիցս (eġboricʻs) | եղբայրներիցս (eġbayrnericʻs) | ||
| instrumental | եղբորովս (eġborovs) | եղբայրներովս (eġbayrnerovs) | ||
| locative | — | — | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | եղբայրդ (eġbayrd) | եղբայրներդ (eġbayrnerd) | ||
| dative | եղբորդ (eġbord) | եղբայրներիս (eġbayrneris) | ||
| ablative | եղբորիցդ (eġboricʻd) | եղբայրներիցդ (eġbayrnericʻd) | ||
| instrumental | եղբորովդ (eġborovd) | եղբայրներովդ (eġbayrnerovd) | ||
| locative | — | — | ||
| The instrumental singular եղբորով (eġborov) is rare. Instead, the genitive with postposition հետ (het, “with”) is used. | ||||
ōr-type, animate (Eastern Armenian)
| singular | plural | |||
|---|---|---|---|---|
| nominative | եղբայր (eġbayr) | եղբայրեր (eġbayrer) | ||
| dative | եղբօր (eġbōr) | եղբայրերի (eġbayreri) | ||
| ablative | եղբօրից (eġbōricʻ) | եղբայրերից (eġbayrericʻ) | ||
| instrumental | եղբօրով (eġbōrov) | եղբայրերով (eġbayrerov) | ||
| locative | — | — | ||
| definite forms | ||||
| nominative | եղբայրը/եղբայրն (eġbayrə/eġbayrn) | եղբայրերը/եղբայրերն (eġbayrerə/eġbayrern) | ||
| dative | եղբօրը/եղբօրն (eġbōrə/eġbōrn) | եղբայրերին (eġbayrerin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | եղբայրս (eġbayrs) | եղբայրերս (eġbayrers) | ||
| dative | եղբօրս (eġbōrs) | եղբայրերիս (eġbayreris) | ||
| ablative | եղբօրիցս (eġbōricʻs) | եղբայրերիցս (eġbayrericʻs) | ||
| instrumental | եղբօրովս (eġbōrovs) | եղբայրերովս (eġbayrerovs) | ||
| locative | — | — | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | եղբայրդ (eġbayrd) | եղբայրերդ (eġbayrerd) | ||
| dative | եղբօրդ (eġbōrd) | եղբայրերիդ (eġbayrerid) | ||
| ablative | եղբօրիցդ (eġbōricʻd) | եղբայրերիցդ (eġbayrericʻd) | ||
| instrumental | եղբօրովդ (eġbōrovd) | եղբայրերովդ (eġbayrerovd) | ||
| locative | — | — | ||
ōr-type, animate (Western Armenian)
| singular | plural | |||
|---|---|---|---|---|
| nominative | եղբայր (eġbayr) | եղբայրներ (eġbayrner) | ||
| dative | եղբօր (eġbōr) | եղբայրներու (eġbayrneru) | ||
| ablative | եղբօրմէ (eġbōrmē) | եղբայրներէ (eġbayrnerē) | ||
| instrumental | եղբօրմով (eġbōrmov) | եղբայրներով (eġbayrnerov) | ||
| definite forms | ||||
| nominative | եղբայրը/եղբայրն (eġbayrə/eġbayrn) | եղբայրները/եղբայրներն (eġbayrnerə/eġbayrnern) | ||
| dative | եղբօրը/եղբօրն (eġbōrə/eġbōrn) | եղբայրներուն (eġbayrnerun) | ||
| ablative | եղբօրմէն (eġbōrmēn) | եղբայրներէն (eġbayrnerēn) | ||
| instrumental | եղբօրմովը/եղբօրմովն (eġbōrmovə/eġbōrmovn) | եղբայրներովը/եղբայրներովն (eġbayrnerovə/eġbayrnerovn) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | եղբայրս (eġbayrs) | եղբայրներս (eġbayrners) | ||
| dative | եղբօրս (eġbōrs) | եղբայրներուս (eġbayrnerus) | ||
| ablative | եղբօրմէս (eġbōrmēs) | եղբայրներէս (eġbayrnerēs) | ||
| instrumental | եղբօրմովս (eġbōrmovs) | եղբայրներովս (eġbayrnerovs) | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | եղբայրդ (eġbayrd) | եղբայրներդ (eġbayrnerd) | ||
| dative | եղբօրդ (eġbōrd) | եղբայրներուդ (eġbayrnerud) | ||
| ablative | եղբօրմէդ (eġbōrmēd) | եղբայրներէդ (eġbayrnerēd) | ||
| instrumental | եղբօրմովդ (eġbōrmovd) | եղբայրերովդ (eġbayrerovd) | ||
Related terms edit
- եղբայրական (eġbayrakan)
- եղբայրություն (eġbayrutʻyun)
Old Armenian edit
Etymology edit
By dissimilation from *երբայր (*erbayr), by adding a prothetic vowel to *րբայր (*rbayr), from Proto-Indo-European *bʰréh₂tēr (with regular *Br → *rB metathesis and *-t- → -յ- (-y-) sound change between vowels).
Noun edit
եղբայր • (ełbayr)
- brother
- մեծ, աւագ, երէց եղբայր ― mec, awag, erēcʻ ełbayr ― eldest brother
- կրտսեր եղբայր ― krtser ełbayr ― youngest brother
- եղբայր հօր/մօր ― ełbayr hōr/mōr ― uncle
- եղբայր ի Քրիստոս ― ełbayr i Kʻristos ― brother in Christ-Jesus
- (figuratively) kinsman, relative
- (figuratively) friar, monk
- աշխատաւոր եղբայր ― ašxatawor ełbayr ― lay brother
- հոգեվոր եղբայր ― hogevor ełbayr ― spiritual brother
- (figuratively) friend, companion
Declension edit
anomalous
| singular | plural | ||
|---|---|---|---|
| nominative | եղբայր (ełbayr) | եղբարք (ełbarkʻ) | |
| genitive | եղբօր = եղբաւր (ełbōr = ełbawr) | եղբարց (ełbarcʻ) | |
| dative | եղբօր = եղբաւր (ełbōr = ełbawr) | եղբարց (ełbarcʻ) | |
| accusative | եղբայր (ełbayr) | եղբարս (ełbars) | |
| ablative | եղբօրէ = եղբաւրէ (ełbōrē = ełbawrē) | եղբարց (ełbarcʻ) | |
| instrumental | եղբարբ (ełbarb) | եղբարբք (ełbarbkʻ) | |
| locative | եղբօր = եղբաւր (ełbōr = ełbawr) | եղբարս (ełbars) |
Derived terms edit
- անեղբայր (anełbayr)
- աստուածեղբայր (astuacełbayr)
- արքայեղբայր (arkʻayełbayr)
- եղբայրաբաժին (ełbayrabažin)
- եղբայրաբար (ełbayrabar)
- եղբայրագոյն (ełbayragoyn)
- եղբայրադաւ (ełbayradaw)
- եղբայրազրաւ (ełbayrazraw)
- եղբայրաթիւ (ełbayratʻiw)
- եղբայրական (ełbayrakan)
- եղբայրակցութիւն (ełbayrakcʻutʻiwn)
- եղբայրանամ (ełbayranam)
- եղբայրանոց (ełbayranocʻ)
- եղբայրաշահ (ełbayrašah)
- եղբայրապէս (ełbayrapēs)
- եղբայրասէր (ełbayrasēr)
- եղբայրասիրութիւն (ełbayrasirutʻiwn)
- եղբայրասպան (ełbayraspan)
- եղբայրասպանութիւն (ełbayraspanutʻiwn)
- եղբայրատեաց (ełbayrateacʻ)
- եղբայրատեսակ (ełbayratesak)
- եղբայրատեցութիւն (ełbayratecʻutʻiwn)
- եղբայրութիւն (ełbayrutʻiwn)
- եղբայրսիրութիւն (ełbayrsirutʻiwn)
- եղբօրասպան (ełbōraspan)
- եղբօրորդեակ (ełbōrordeak)
- եղբօրորդի (ełbōrordi)
- երէցեղբայր (erēcʻełbayr)
- ժողովեղբայր (žołovełbayr)
- հարսնեղբայր (harsnełbayr)
- հօրեղբայր (hōrełbayr)
- հօրեղբօրորդի (hōrełbōrordi)
- մօրեղբայր (mōrełbayr)
- մօրեղբօրորդի (mōrełbōrordi)
- սանեղբայր (sanełbayr)
- տեառնեղբայր (teaṙnełbayr)
- փեսեղբայր (pʻesełbayr)
Descendants edit
References edit
- Ačaṙean, Hračʻeay (1971–1979) “եղբայր”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press
- Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “եղբայր”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Martirosyan, Hrach (2010) Etymological Dictionary of the Armenian Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 8), Leiden and Boston: Brill, page 252
- Petrosean, Matatʻeay (1879) “եղբայր”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy