խցել

Armenian

Etymology

From Old Armenian խցեմ (xcʻem).

Pronunciation

• (Eastern Armenian) IPA^(key): /χəˈt͡sʰel/, [χət͡sʰél]
• (Western Armenian) IPA^(key): /χəˈt͡sel/, [χət͡sʰél]

Verb

խցել • (xcʻel)

1. (transitive) to cork, bung; to stop up

   Synonym: խցանել (xcʻanel)

2. (transitive) to press into, squeeze into, cram into

   Synonym: խցկել (xcʻkel)

3. (transitive) to fill up

   Synonym: լցնել (lcʻnel)

Inflection

-el conjugation (Eastern Armenian)

infinitive		խցել (xcʻel)		imperfective converb		խցում (xcʻum)
passive		խցվել (xcʻvel)		simultaneous converb		խցելիս (xcʻelis)
causative		—		perfective converb		խցել (xcʻel)
aorist stem		խց- (xcʻ-)		future converb I		խցելու (xcʻelu)
resultative participle		խցած (xcʻac)		future converb II		խցելիք (xcʻelikʻ)
subject participle		խցող (xcʻoġ)		connegative converb		խցի (xcʻi)
person		singular			plural
		1st person	2nd person	3rd person	1st person	2nd person	3rd person
indicative		ես	դու	նա	մենք	դուք	նրանք
	present	խցում եմ (xcʻum em)	խցում ես (xcʻum es)	խցում է (xcʻum ē)	խցում ենք (xcʻum enkʻ)	խցում եք (xcʻum ekʻ)	խցում են (xcʻum en)
	past imperfective	խցում էի (xcʻum ēi)	խցում էիր (xcʻum ēir)	խցում էր (xcʻum ēr)	խցում էինք (xcʻum ēinkʻ)	խցում էիք (xcʻum ēikʻ)	խցում էին (xcʻum ēin)
	future	խցելու եմ (xcʻelu em)	խցելու ես (xcʻelu es)	խցելու է (xcʻelu ē)	խցելու ենք (xcʻelu enkʻ)	խցելու եք (xcʻelu ekʻ)	խցելու են (xcʻelu en)
	past future	խցելու էի (xcʻelu ēi)	խցելու էիր (xcʻelu ēir)	խցելու էր (xcʻelu ēr)	խցելու էինք (xcʻelu ēinkʻ)	խցելու էիք (xcʻelu ēikʻ)	խցելու էին (xcʻelu ēin)
	present perfect	խցել եմ (xcʻel em)	խցել ես (xcʻel es)	խցել է (xcʻel ē)	խցել ենք (xcʻel enkʻ)	խցել եք (xcʻel ekʻ)	խցել են (xcʻel en)
	pluperfect	խցել էի (xcʻel ēi)	խցել էիր (xcʻel ēir)	խցել էր (xcʻel ēr)	խցել էինք (xcʻel ēinkʻ)	խցել էիք (xcʻel ēikʻ)	խցել էին (xcʻel ēin)
	aorist (past perfective)	խցեցի, խցի* (xcʻecʻi, xcʻi*)	խցեցիր, խցիր* (xcʻecʻir, xcʻir*)	խցեց (xcʻecʻ)	խցեցինք, խցինք* (xcʻecʻinkʻ, xcʻinkʻ*)	խցեցիք, խցիք* (xcʻecʻikʻ, xcʻikʻ*)	խցեցին, խցին* (xcʻecʻin, xcʻin*)
subjunctive		ես	դու	նա	մենք	դուք	նրանք
	present	խցեմ (xcʻem)	խցես (xcʻes)	խցի (xcʻi)	խցենք (xcʻenkʻ)	խցեք (xcʻekʻ)	խցեն (xcʻen)
	past	խցեի (xcʻei)	խցեիր (xcʻeir)	խցեր (xcʻer)	խցեինք (xcʻeinkʻ)	խցեիք (xcʻeikʻ)	խցեին (xcʻein)
conditional		ես	դու	նա	մենք	դուք	նրանք
	future	կխցեմ (kxcʻem)	կխցես (kxcʻes)	կխցի (kxcʻi)	կխցենք (kxcʻenkʻ)	կխցեք (kxcʻekʻ)	կխցեն (kxcʻen)
	past	կխցեի (kxcʻei)	կխցեիր (kxcʻeir)	կխցեր (kxcʻer)	կխցեինք (kxcʻeinkʻ)	կխցեիք (kxcʻeikʻ)	կխցեին (kxcʻein)
imperative		—	(դու)	—	—	(դուք)	—
		—	խցի՛ր, խցի՛* (xcʻír, xcʻí*)	—	—	խցե՛ք, խցեցե՛ք** (xcʻékʻ, xcʻecʻékʻ**)	—
*colloquial   **dated

-el negative conjugation (Eastern Armenian)

infinitive				չխցել (čʻxcʻel)
resultative participle				չխցած (čʻxcʻac)
subject participle				չխցող (čʻxcʻoġ)
person		singular			plural
		1st person	2nd person	3rd person	1st person	2nd person	3rd person
indicative		ես	դու	նա	մենք	դուք	նրանք
	present	չեմ խցում (čʻem xcʻum)	չես խցում (čʻes xcʻum)	չի խցում (čʻi xcʻum)	չենք խցում (čʻenkʻ xcʻum)	չեք խցում (čʻekʻ xcʻum)	չեն խցում (čʻen xcʻum)
	past imperfective	չէի խցում (čʻēi xcʻum)	չէիր խցում (čʻēir xcʻum)	չէր խցում (čʻēr xcʻum)	չէինք խցում (čʻēinkʻ xcʻum)	չէիք խցում (čʻēikʻ xcʻum)	չէին խցում (čʻēin xcʻum)
	future	չեմ խցելու (čʻem xcʻelu)	չես խցելու (čʻes xcʻelu)	չի խցելու (čʻi xcʻelu)	չենք խցելու (čʻenkʻ xcʻelu)	չեք խցելու (čʻekʻ xcʻelu)	չեն խցելու (čʻen xcʻelu)
	past future	չէի խցելու (čʻēi xcʻelu)	չէիր խցելու (čʻēir xcʻelu)	չէր խցելու (čʻēr xcʻelu)	չէինք խցելու (čʻēinkʻ xcʻelu)	չէիք խցելու (čʻēikʻ xcʻelu)	չէին խցելու (čʻēin xcʻelu)
	present perfect	չեմ խցել (čʻem xcʻel)	չես խցել (čʻes xcʻel)	չի խցել (čʻi xcʻel)	չենք խցել (čʻenkʻ xcʻel)	չեք խցել (čʻekʻ xcʻel)	չեն խցել (čʻen xcʻel)
	pluperfect	չէի խցել (čʻēi xcʻel)	չէիր խցել (čʻēir xcʻel)	չէր խցել (čʻēr xcʻel)	չէինք խցել (čʻēinkʻ xcʻel)	չէիք խցել (čʻēikʻ xcʻel)	չէին խցել (čʻēin xcʻel)
	aorist (past perfective)	չխցեցի, չխցի* (čʻxcʻecʻi, čʻxcʻi*)	չխցեցիր, չխցիր* (čʻxcʻecʻir, čʻxcʻir*)	չխցեց (čʻxcʻecʻ)	չխցեցինք, չխցինք* (čʻxcʻecʻinkʻ, čʻxcʻinkʻ*)	չխցեցիք, չխցիք* (čʻxcʻecʻikʻ, čʻxcʻikʻ*)	չխցեցին, չխցին* (čʻxcʻecʻin, čʻxcʻin*)
subjunctive		ես	դու	նա	մենք	դուք	նրանք
	present	չխցեմ (čʻxcʻem)	չխցես (čʻxcʻes)	չխցի (čʻxcʻi)	չխցենք (čʻxcʻenkʻ)	չխցեք (čʻxcʻekʻ)	չխցեն (čʻxcʻen)
	past	չխցեի (čʻxcʻei)	չխցեիր (čʻxcʻeir)	չխցեր (čʻxcʻer)	չխցեինք (čʻxcʻeinkʻ)	չխցեիք (čʻxcʻeikʻ)	չխցեին (čʻxcʻein)
conditional		ես	դու	նա	մենք	դուք	նրանք
	future	չեմ խցի (čʻem xcʻi)	չես խցի (čʻes xcʻi)	չի խցի (čʻi xcʻi)	չենք խցի (čʻenkʻ xcʻi)	չեք խցի (čʻekʻ xcʻi)	չեն խցի (čʻen xcʻi)
	past	չէի խցի (čʻēi xcʻi)	չէիր խցի (čʻēir xcʻi)	չէր խցի (čʻēr xcʻi)	չէինք խցի (čʻēinkʻ xcʻi)	չէիք խցի (čʻēikʻ xcʻi)	չէին խցի (čʻēin xcʻi)
imperative		—	(դու)	—	—	(դուք)	—
		—	մի՛ խցիր, մի՛ խցի* (mí xcʻir, mí xcʻi*)	—	—	մի՛ խցեք, մի՛ խցեցեք** (mí xcʻekʻ, mí xcʻecʻekʻ**)	—
*colloquial   **dated

declension of the nominalized infinitive, u-type, inanimate (Eastern Armenian)

	singular (singulare tantum)
nominative	խցել (xcʻel)
dative	խցելու (xcʻelu)
ablative	խցելուց (xcʻelucʻ)
instrumental	խցելով (xcʻelov)
locative	խցելում (xcʻelum)
	definite forms
nominative	խցելը/խցելն (xcʻelə/xcʻeln)
dative	խցելուն (xcʻelun)
	1st person possessive forms (my)
nominative	խցելս (xcʻels)
dative	խցելուս (xcʻelus)
ablative	խցելուցս (xcʻelucʻs)
instrumental	խցելովս (xcʻelovs)
locative	խցելումս (xcʻelums)
	2nd person possessive forms (your)
nominative	խցելդ (xcʻeld)
dative	խցելուդ (xcʻelud)
ablative	խցելուցդ (xcʻelucʻd)
instrumental	խցելովդ (xcʻelovd)
locative	խցելումդ (xcʻelumd)

Further reading

• “խցել”, in Žamanakakicʻ hayocʻ lezvi bacʻatrakan baṙaran [Explanatory Dictionary of Contemporary Armenian] (in Armenian), Yerevan: Academy Press, 1969–1980