Wiktionary

կեանք

Old Armenian edit

Etymology edit

կեամ (keam) +‎ -անք (-ankʻ)

Noun edit

կեանք • (keankʻ) pl

  1. life; health; subsistence, living, nourishment; conduct, behaviour, manners, habits; means, circumstances, property, substance, goods, patrimony, inheritance, wealth, possessions, fortune; being, days, existence; this world; the world
    խստամբեր կեանք ― xstamber keankʻ ― an austere life
    դժոխըմբեր կեանք ― džoxəmber keankʻ ― a frightful or insupportable life
    բազմավրդով կեանք ― bazmavrdov keankʻ ― a checkered life
    վտանգալից կեանք ― vtangalicʻ keankʻ ― a perilous or hazardous life
    վատ կեանք ― vat keankʻ ― a base life
    չարակեաց կեանք ― čʻarakeacʻ keankʻ ― a wretched life
    անգործ կեանք ― angorc keankʻ ― an unoccupied or idle life
    ունայն կեանք ― unayn keankʻ ― a useless life
    անպաճոյճ կեանք ― anpačoyč keankʻ ― a simple life
    սակաւապէտ կեանք ― sakawapēt keankʻ ― a frugal life
    շինական կեանք ― šinakan keankʻ ― a rural life
    վաստակասէր կեանք ― vastakasēr keankʻ ― a laborious life
    ժիր կեանք ― žir keankʻ ― an active life
    զգաստ կեանք ― zgast keankʻ ― a sober life
    անարատ կեանք ― anarat keankʻ ― a pure life
    բարեկարգ կեանք ― barekarg keankʻ ― a regular life
    չափաւոր կեանք ― čʻapʻawor keankʻ ― a moderate life
    տեսական կեանք ― tesakan keankʻ ― a contemplative life
    անհոգ կեանք ― anhog keankʻ ― a careless life
    անդորրաւետ կեանք ― andorrawet keankʻ ― a quiet or tranquil life
    խաղաղաւէտ կեանք ― xałaławēt keankʻ ― a peaceful life
    փափկասուն կեանք ― pʻapʻkasun keankʻ ― a delectable life
    հեշտալի կեանք ― heštali keankʻ ― an effeminate or luxurious life
    զուարճալից կեանք ― zuarčalicʻ keankʻ ― an agreeable life
    սոսկական վարել կեանս ― soskakan varel keans ― to lead a private life
    անզբօս վարել կեանս ― anzbōs varel keans ― to lead a serious life
    հովուական վարել կեանս ― hovuakan varel keans ― to lead a pastoral life
    ցկեանս ― cʻkeans ― for life
    ի կեանս իմ ― i keans im ― in all my life
    երբէք ի կեանս իմ ― erbēkʻ i keans im ― never in my life
    զամենայն աւուրս կենաց իմոց ― zamenayn awurs kenacʻ imocʻ ― for my whole lifetime
    յաւիտենական, հանդերձեալ կեանք ― yawitenakan, handerjeal keankʻ ― eternal life, the life to come, the next world
    ընթացք, երկարութիւն եւ վախճան կենաց ― əntʻacʻkʻ, erkarutʻiwn ew vaxčan kenacʻ ― the course, the duration and the end of life
    մեկին/ամփոփ կեանք ― mekin/ampʻopʻ keankʻ ― a retired life
    անշուք/աննշան կեանք ― anšukʻ/annšan keankʻ ― obscure life, life of obscurity
    կեանք զերծ ի հոգոց եւ ի կրից ― keankʻ zerc i hogocʻ ew i kricʻ ― a life free from passion, uneasiness or anxieties
    հասարակաց վարել կեանս ― hasarakacʻ varel keans ― to live in common
    բերկրալից, հաճոյական վարել կեանս ― berkralicʻ, hačoyakan varel keans ― to lead a happy, comfortable life
    դողալ ի վերայ կենաց ուրուք ― dołal i veray kenacʻ urukʻ ― to tremble for another's life or days
    կեանս պարգեւել ― keans pargewel ― to grant life to
    շահել զկեանս ― šahel zkeans ― to gain one's living
    ի վտանգ արկանել զկեանս ― i vtang arkanel zkeans ― to imperil, to hazard or expose one's life to danger
    ազատել կամ կորուսանել զկեանս ― azatel kam korusanel zkeans ― to save or lose the life
    ի կենաց արկանել, զրաւել, բառնալ, լուծանել ― i kenacʻ arkanel, zrawel, baṙnal, lucanel ― to deprive of life, to put to death, to kill
    ընդ մէջ կենաց եւ մահու լինել ― ənd mēǰ kenacʻ ew mahu linel ― to be a question of life or death
    ի կենաց անկանել, պակասել ― i kenacʻ ankanel, pakasel ― to lose one's life, to die
    հրաժարել ի կենաց ― hražarel i kenacʻ ― to renounce life
    փոխիլ ի կենաց աստի ― pʻoxil i kenacʻ asti ― to make one's exit from this world
    ելանել ի կենաց ― elanel i kenacʻ ― to depart this life
    սուղն են կեանք ― sułn en keankʻ ― life is short
    ի վտանգի կան կեանք նորա ― i vtangi kan keankʻ nora ― his life is in danger
    ընդ կեանս եւ ընդ մահ ― ənd keans ew ənd mah ― half alive and half dead
    տալ տաց զկեանս իմ վասն նորա ― tal tacʻ zkeans im vasn nora ― I would lay down my life for him or her
    ի կեանս եւ ի մահու ― i keans ew i mahu ― in life and death
    ժամանակն է ոստայն կենաց/որ հինու զկեանս ― žamanakn ē ostayn kenacʻ/or hinu zkeans ― time is the stuff that life is made of
    ըստ կենաց եւ վախճանն ― əst kenacʻ ew vaxčann ― people die as they live

Usage notes edit

The word has the following combining forms:

  • կեան- (kean-) (when stressed)
  • կեն- (ken-) (when unstressed)
  • կեանս- (keans-) (the plural accusative)
  • կենս- (kens-) (the plural accusative unstressed)
  • կենց- (kencʻ-), from *կեանց (*keancʻ), the older genitive/dative of կեանք (keankʻ) replaced later by կենաց (kenacʻ)
  • կենդ- (kend-), from կեն- (ken-)
  • կենդան- (kendan-), from կենդ- (kend-) + -ան (-an)

Declension edit

i-a-type
plural only (plurale tantum)
nominative կեանք (keankʻ)
genitive կենաց (kenacʻ)
dative կենաց (kenacʻ)
accusative կեանս (keans)
ablative կենաց (kenacʻ)
instrumental կենաւք = կենօք (kenawkʻ = kenōkʻ)
locative կեանս (keans)
the older genitive/dative must have been *կեանց (*keancʻ), as shown by the combining form կենց- (kencʻ-) derived from it

Derived terms edit

Descendants edit

  • Armenian: կյանք (kyankʻ), կենս- (kens-)

References edit

  • Petrosean, Matatʻeay (1879) “կեանք”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
  • Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “կեանք”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
  • Ačaṙean, Hračʻeay (1971–1979) “կեալ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press
Retrieved from "https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=կեանք&oldid=67611203"