մակարդ
Armenian edit
Etymology edit
From Old Armenian մակարդ (makard).
Pronunciation edit
- (Eastern Armenian, standard) IPA(key): /maˈkaɹd/ [mɑˈkɑɹd] invalid IPA characters (//[])
- (Western Armenian, standard) IPA(key): /maˈɡaɹt/ [mɑˈɡɑɹtʰ] invalid IPA characters (//[])
Audio (Eastern Armenian) (file)
Noun edit
մակարդ • (makard)
- curdled milk obtained from an animal's stomach, containing (and used as) rennet for making cheese or matzoon; an old culture of matzoon used in the same way
Declension edit
i-type, inanimate (Eastern Armenian)
| singular | plural | |||
|---|---|---|---|---|
| nominative | մակարդ (makard) | մակարդներ (makardner) | ||
| dative | մակարդի (makardi) | մակարդների (makardneri) | ||
| ablative | մակարդից (makardicʻ) | մակարդներից (makardnericʻ) | ||
| instrumental | մակարդով (makardov) | մակարդներով (makardnerov) | ||
| locative | մակարդում (makardum) | մակարդներում (makardnerum) | ||
| definite forms | ||||
| nominative | մակարդը/մակարդն (makardə/makardn) | մակարդները/մակարդներն (makardnerə/makardnern) | ||
| dative | մակարդին (makardin) | մակարդներին (makardnerin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | մակարդս (makards) | մակարդներս (makardners) | ||
| dative | մակարդիս (makardis) | մակարդներիս (makardneris) | ||
| ablative | մակարդիցս (makardicʻs) | մակարդներիցս (makardnericʻs) | ||
| instrumental | մակարդովս (makardovs) | մակարդներովս (makardnerovs) | ||
| locative | մակարդումս (makardums) | մակարդներումս (makardnerums) | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | մակարդդ (makardd) | մակարդներդ (makardnerd) | ||
| dative | մակարդիդ (makardid) | մակարդներիդ (makardnerid) | ||
| ablative | մակարդիցդ (makardicʻd) | մակարդներիցդ (makardnericʻd) | ||
| instrumental | մակարդովդ (makardovd) | մակարդներովդ (makardnerovd) | ||
| locative | մակարդումդ (makardumd) | մակարդներումդ (makardnerumd) | ||
Derived terms edit
Descendants edit
- → Laz: მაკათი (maǩati), მარკათი (marǩati), მაკატი (maǩaťi), მარკატი (marǩaťi)
- → Cappadocian Greek: μακάρτι (makárti)
- → Greek: μακάρτι (makárti), μακάρτ' (makárt'), μαρκάτ' (markát'), μαρκάτι (markáti), μαρκάτη (markáti)
- → Pontic Greek: μακάρτι (makárti), μαρκάτι (markáti), μακάρτιν (makártin), μακάρτ' (makárt')
References edit
- Ačaṙean, Hračʻeay (1913) “մակարդ”, in Hayerēn gawaṙakan baṙaran [Armenian Provincial Dictionary] (Ēminean azgagrakan žoġovacu; 9) (in Armenian), Tiflis: Lazarev Institute of Oriental Languages
- Malxaseancʻ, Stepʻan (1944–1945) “մակարդ”, in Hayerēn bacʻatrakan baṙaran [Armenian Explanatory Dictionary] (in Armenian), Yerevan: State Publishing House
Old Armenian edit
Etymology edit
Noun edit
մակարդ • (makard)
- curdled milk obtained from an animal's stomach, containing (and used as) rennet
- 1325, Barseł Maškeworcʿi, Meknutʿiwn srboy Awetaranin, or əst Markosi [Commentary on Mark] :[3]
- Քանզի ի սկզբանն էարկ սատանայ զայսպիսի բանս մակարդ ի կաթն մեր՝ և ապականեաց զմեզ․ իսկ այժմ խախացեալ եղաք ի ձեռն Քրիստոսի, վասն որոյ այլ ևս ո՛չ կարէ մակարդել զմեզ և վնասել։ […] Արդ՝ երկո՛ւ են՝ որ յերևելիսս ժողովեն զկաթն․ խախացն ժողովէ և պնդէ, և մակարդն կտրէ՝ ցրուէ և քացախէ։
- Kʻanzi i skzbann ēark satanay zayspisi bans makard i katʻn mer, ew apakaneacʻ zmez; isk ayžm xaxacʻeal eġakʻ i jeṙn Kʻristosi, vasn oroy ayl ews óčʻ karē makardel zmez ew vnasel. […] Ard, erkú en, or yereweliss žoġoven zkatʻn; xaxacʻn žoġovē ew pndē, ew makardn ktrē, cʻruē ew kʻacʻaxē.
- Քանզի ի սկզբանն էարկ սատանայ զայսպիսի բանս մակարդ ի կաթն մեր՝ և ապականեաց զմեզ․ իսկ այժմ խախացեալ եղաք ի ձեռն Քրիստոսի, վասն որոյ այլ ևս ո՛չ կարէ մակարդել զմեզ և վնասել։ […] Արդ՝ երկո՛ւ են՝ որ յերևելիսս ժողովեն զկաթն․ խախացն ժողովէ և պնդէ, և մակարդն կտրէ՝ ցրուէ և քացախէ։
- (figuratively) cause, catalyst (of sin)
- 5th century, Pʿawstos Buzand, Hayoc Patmutʿiwnʿ [History of the Armenians] IV.14:[4][5]
- […] իսկ որք ժլատեալք ի նորա նուէրսն բերեն աչս, եւ այնմ ցանկան, վասն այսորիկ նա մի՛ հասցէ առ այն՝ որով սպառնացաւն, այլ խափան լիցի իւր յառաջեւ նմա բազում մակարդ մեղացն իւրոց գործելոց։
- […] isk orkʻ žlatealkʻ i nora nuērsn beren ačʻs, ew aynm cʻankan, vasn aysorik na mí hascʻē aṙ ayn, orov spaṙnacʻawn, ayl xapʻan licʻi iwr yaṙaǰew nma bazum makard mełacʻn iwrocʻ gorcelocʻ.
- Translation by Nina G. Garsoïan
- But whoever casts a covetous eye on what has been dedicated to Him and desires it shall not achieve what he threatens [to do], for this very reason , for his plan will be impeded by the great mass of sins he has committed.
- […] իսկ որք ժլատեալք ի նորա նուէրսն բերեն աչս, եւ այնմ ցանկան, վասն այսորիկ նա մի՛ հասցէ առ այն՝ որով սպառնացաւն, այլ խափան լիցի իւր յառաջեւ նմա բազում մակարդ մեղացն իւրոց գործելոց։
Declension edit
i-type
| singular | plural | ||
|---|---|---|---|
| nominative | մակարդ (makard) | մակարդք (makardkʻ) | |
| genitive | մակարդի (makardi) | մակարդից (makardicʻ) | |
| dative | մակարդի (makardi) | մակարդից (makardicʻ) | |
| accusative | մակարդ (makard) | մակարդս (makards) | |
| ablative | մակարդէ (makardē) | մակարդից (makardicʻ) | |
| instrumental | մակարդիւ (makardiw) | մակարդիւք (makardiwkʻ) | |
| locative | մակարդի (makardi) | մակարդս (makards) |
Derived terms edit
- մակարդանամ (makardanam)
- մակարդեմ (makardem)
- մակարդետ (makardet)
- մակարդիմ (makardim)
- մեղսամակարդ (mełsamakard)
- մեղսամակարդութիւն (mełsamakardutʻiwn)
Descendants edit
- Armenian: մակարդ (makard)
- → Laz: მაკათი (maǩati), მარკათი (marǩati), მაკატი (maǩaťi), მარკატი (marǩaťi)
- → Cappadocian Greek: μακάρτι (makárti)
- → Greek: μακάρτι (makárti), μακάρτ' (makárt'), μαρκάτ' (markát'), μαρκάτι (markáti), μαρκάτη (markáti)
- → Pontic Greek: μακάρτι (makárti), μαρκάτι (markáti), μακάρτιν (makártin), μακάρτ' (makárt')
References edit
- ^ Ačaṙean, Hračʻeay (1977) “մակարդ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, volume III, Yerevan: University Press, pages 231–232
- ^ J̌ahukyan, Geworg (2010) “մակարդ”, in Vahan Sargsyan, editor, Hayeren stugabanakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), Yerevan: Asoghik, page 501b
- ^ Barseł Čon (1826) Meknutʻiwn Srboy Awetaranin, or əst Markosi [Commentary on Mark], volume II, Constantinople, page 450a
- ^ Pʻawstos Buzandacʻi (1883) Kʻ. Patkanean, editor, Patmutʻiwn Hayocʻ[1], Saint Petersburg: Academy Press, page 98
- ^ Garsoïan, Nina G. (1989) The Epic Histories Attributed to P‘awstos Buzand (Buzandaran Patmut‘iwnk‘)[2], Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press, page 140
Further reading edit
- Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “մակարդ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- J̌axǰaxean, Manuēl (1837) “մակարդ”, in Baṙgirkʻ i barbaṙ hay ew italakan [Armenian–Italian Dictionary], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Lamberterie, Charles de (1980) “Échange de gutturales en arménien”, in Annual of Armenian linguistics (in French), volume 1, page 30 of 23–37, together with մակ (mak) derives from Proto-Indo-European *meh₂g-, a supposed variant of *meh₂ǵ-, whence մածանիմ (macanim)
- Mann, Stuart E. (1977) An Albanian Historical Grammar[3], Hamburg: Helmut Buske Verlag, →ISBN, page 64, connects with Albanian makë
- Norayr N. Biwzandacʻi (2000) “մակարդ”, in Martiros Minassian, editor, Baṙagirkʻ storin hayerēni i matenagrutʻeancʻ ŽA–ŽĒ darucʻ [Dictionary of Middle Armenian Based on the Literature of 11–17th Centuries][4], edited from the author's unfinished manuscript written 1884–1915, Geneva: Martiros Minassian, page 481
- Petrosean, Matatʻeay (1879) “մակարդ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Scheftelowitz, J. (1905) “Zur altarmenischen lautgeschichte”, in Beiträge zur kunde der indogermanischen Sprachen (in German), volume 29, page 59, considers -արդ (-ard) a suffix
- Kapancjan, G. A. (1975) Историко-лингвистические работы. Том II [Historical-Linguistic Works. Volume II] (in Russian), Yerevan: Academy Press, page 292, considers թակարդ (tʻakard), մակարդ (makard) and սաղարթ (sałartʻ) Hurrian borrowings, based on the Hurrian morpheme [script needed] (-ardi) creating collectives
- Μλαδένωφ, Στ. (1934–1935) “Σημειώματα”, in Αρχείον του θρακικού λαογραφικού και γλωσσικού θησαυρού[5] (in Greek), volume 1, Athens, page 154, connects with մածուն (macun) and արդ (ard)