ईश्वर

Hindi

Etymology

Learned borrowing from Sanskrit ईश्वर (īśvara).

Pronunciation

• (Delhi) IPA^(key): /iːʃ.ʋəɾ/, [iːʃ.ʋɐɾ]

Noun

ईश्वर • (īśvar) m (Urdu spelling ایشور)

1. (Hinduism) God, Ishvara

   Synonyms: see Thesaurus:भगवान

   हम प्रतिदिन ईश्वर से प्रार्थना करते हैं।

   ham pratidin īśvar se prārthanā karte ha͠i.

   We pray to God every day.

2. lord, master
3. (dated or literary) husband
4. a title to address the god Shiva

Declension

Declension of ईश्वर (masc cons-stem)

	singular	plural
direct	ईश्वर īśvar	ईश्वर īśvar
oblique	ईश्वर īśvar	ईश्वरों īśvarõ
vocative	ईश्वर īśvar	ईश्वरो īśvaro

Further reading

• Bahri, Hardev (1989) “ईश्वर”, in Siksarthi Hindi-Angrejhi Sabdakosa [Learners' Hindi-English Dictionary], Delhi: Rajpal & Sons.

Nepali

Etymology

Learned borrowing from Sanskrit ईश्वर (īśvara).

Pronunciation

• IPA^(key): [isːor]
• Phonetic Devanagari: इस्सोर्

Noun

ईश्वर • (īśwar)

1. God

Sanskrit

Alternative forms

Alternative scripts

• ঈশ্বৰ (Assamese script)
• ᬈᬰ᭄ᬯᬭ (Balinese script)
• ঈশ্বর (Bengali script)
• 𑰃𑰫𑰿𑰪𑰨 (Bhaiksuki script)
• 𑀈𑀰𑁆𑀯𑀭 (Brahmi script)
• ဤၐွရ (Burmese script)
• ઈશ્વર (Gujarati script)
• ਈਸ਼੍ਵਰ (Gurmukhi script)
• 𑌈𑌶𑍍𑌵𑌰 (Grantha script)
• ꦇꦯ꧀ꦮꦫ (Javanese script)
• 𑂆𑂬𑂹𑂫𑂩 (Kaithi script)
• ಈಶ್ವರ (Kannada script)
• ឦឝ្វរ (Khmer script)
• ອີຨ຺ວຣ (Lao script)
• ഈശ്വര (Malayalam script)
• ᡳᡳᡧᠣᠸᠠᡵᠠ (Manchu script)
• 𑘃𑘫𑘿𑘪𑘨 (Modi script)
• ᠢᠢᠱᢦᠷᠠ᠋ (Mongolian script)
• 𑦣𑧋𑧠𑧊𑧈 (Nandinagari script)
• 𑐃𑐱𑑂𑐰𑐬 (Newa script)
• ଈଶ୍ଵର (Odia script)
• ꢅꢯ꣄ꢮꢬ (Saurashtra script)
• 𑆆𑆯𑇀𑆮𑆫 (Sharada script)
• 𑖃𑖫𑖿𑖪𑖨 (Siddham script)
• ඊශ‍්වර (Sinhalese script)
• 𑩐𑩑𑩛𑩿 𑪙𑩾𑩼 (Soyombo script)
• 𑚃𑚧𑚶𑚦𑚤 (Takri script)
• ஈஶ்வர (Tamil script)
• ఈశ్వర (Telugu script)
• อีศฺวร (Thai script)
• ཨཱི་ཤྭ་ར (Tibetan script)
• 𑒄𑒬𑓂𑒫𑒩 (Tirhuta script)
• 𑨀𑨁𑨊𑨮𑩇𑨭𑨫 (Zanabazar Square script)

Etymology

From the root ईश् (īś).

Adjective

ईश्वर • (īśvará) stem

1. able to do, capable of
2. liable, exposed to

Declension

Masculine a-stem declension of ईश्वर (īśvará)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	ईश्वरः īśvaráḥ	ईश्वरौ / ईश्वरा¹ īśvaraú / īśvarā́¹	ईश्वराः / ईश्वरासः¹ īśvarā́ḥ / īśvarā́saḥ¹
Vocative	ईश्वर ī́śvara	ईश्वरौ / ईश्वरा¹ ī́śvarau / ī́śvarā¹	ईश्वराः / ईश्वरासः¹ ī́śvarāḥ / ī́śvarāsaḥ¹
Accusative	ईश्वरम् īśvarám	ईश्वरौ / ईश्वरा¹ īśvaraú / īśvarā́¹	ईश्वरान् īśvarā́n
Instrumental	ईश्वरेण īśvaréṇa	ईश्वराभ्याम् īśvarā́bhyām	ईश्वरैः / ईश्वरेभिः¹ īśvaraíḥ / īśvarébhiḥ¹
Dative	ईश्वराय īśvarā́ya	ईश्वराभ्याम् īśvarā́bhyām	ईश्वरेभ्यः īśvarébhyaḥ
Ablative	ईश्वरात् īśvarā́t	ईश्वराभ्याम् īśvarā́bhyām	ईश्वरेभ्यः īśvarébhyaḥ
Genitive	ईश्वरस्य īśvarásya	ईश्वरयोः īśvaráyoḥ	ईश्वराणाम् īśvarā́ṇām
Locative	ईश्वरे īśvaré	ईश्वरयोः īśvaráyoḥ	ईश्वरेषु īśvaréṣu
Notes	¹Vedic

Feminine ī-stem declension of ईश्वरी (īśvarī́)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	ईश्वरी īśvarī́	ईश्वर्यौ / ईश्वरी¹ īśvaryaù / īśvarī́¹	ईश्वर्यः / ईश्वरीः¹ īśvaryàḥ / īśvarī́ḥ¹
Vocative	ईश्वरि ī́śvari	ईश्वर्यौ / ईश्वरी¹ ī́śvaryau / ī́śvarī¹	ईश्वर्यः / ईश्वरीः¹ ī́śvaryaḥ / ī́śvarīḥ¹
Accusative	ईश्वरीम् īśvarī́m	ईश्वर्यौ / ईश्वरी¹ īśvaryaù / īśvarī́¹	ईश्वरीः īśvarī́ḥ
Instrumental	ईश्वर्या īśvaryā́	ईश्वरीभ्याम् īśvarī́bhyām	ईश्वरीभिः īśvarī́bhiḥ
Dative	ईश्वर्यै īśvaryaí	ईश्वरीभ्याम् īśvarī́bhyām	ईश्वरीभ्यः īśvarī́bhyaḥ
Ablative	ईश्वर्याः / ईश्वर्यै² īśvaryā́ḥ / īśvaryaí²	ईश्वरीभ्याम् īśvarī́bhyām	ईश्वरीभ्यः īśvarī́bhyaḥ
Genitive	ईश्वर्याः / ईश्वर्यै² īśvaryā́ḥ / īśvaryaí²	ईश्वर्योः īśvaryóḥ	ईश्वरीणाम् īśvarī́ṇām
Locative	ईश्वर्याम् īśvaryā́m	ईश्वर्योः īśvaryóḥ	ईश्वरीषु īśvarī́ṣu
Notes	¹Vedic ²Brāhmaṇas

Neuter a-stem declension of ईश्वर (īśvará)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	ईश्वरम् īśvarám	ईश्वरे īśvaré	ईश्वराणि / ईश्वरा¹ īśvarā́ṇi / īśvarā́¹
Vocative	ईश्वर ī́śvara	ईश्वरे ī́śvare	ईश्वराणि / ईश्वरा¹ ī́śvarāṇi / ī́śvarā¹
Accusative	ईश्वरम् īśvarám	ईश्वरे īśvaré	ईश्वराणि / ईश्वरा¹ īśvarā́ṇi / īśvarā́¹
Instrumental	ईश्वरेण īśvaréṇa	ईश्वराभ्याम् īśvarā́bhyām	ईश्वरैः / ईश्वरेभिः¹ īśvaraíḥ / īśvarébhiḥ¹
Dative	ईश्वराय īśvarā́ya	ईश्वराभ्याम् īśvarā́bhyām	ईश्वरेभ्यः īśvarébhyaḥ
Ablative	ईश्वरात् īśvarā́t	ईश्वराभ्याम् īśvarā́bhyām	ईश्वरेभ्यः īśvarébhyaḥ
Genitive	ईश्वरस्य īśvarásya	ईश्वरयोः īśvaráyoḥ	ईश्वराणाम् īśvarā́ṇām
Locative	ईश्वरे īśvaré	ईश्वरयोः īśvaráyoḥ	ईश्वरेषु īśvaréṣu
Notes	¹Vedic

Noun

ईश्वर • (īśvará) stem, m

1. a husband
2. God
3. the Supreme Being
4. a title for Shiva
5. a title for Vishnu

Declension

Masculine a-stem declension of ईश्वर (īśvará)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	ईश्वरः īśvaráḥ	ईश्वरौ / ईश्वरा¹ īśvaraú / īśvarā́¹	ईश्वराः / ईश्वरासः¹ īśvarā́ḥ / īśvarā́saḥ¹
Vocative	ईश्वर ī́śvara	ईश्वरौ / ईश्वरा¹ ī́śvarau / ī́śvarā¹	ईश्वराः / ईश्वरासः¹ ī́śvarāḥ / ī́śvarāsaḥ¹
Accusative	ईश्वरम् īśvarám	ईश्वरौ / ईश्वरा¹ īśvaraú / īśvarā́¹	ईश्वरान् īśvarā́n
Instrumental	ईश्वरेण īśvaréṇa	ईश्वराभ्याम् īśvarā́bhyām	ईश्वरैः / ईश्वरेभिः¹ īśvaraíḥ / īśvarébhiḥ¹
Dative	ईश्वराय īśvarā́ya	ईश्वराभ्याम् īśvarā́bhyām	ईश्वरेभ्यः īśvarébhyaḥ
Ablative	ईश्वरात् īśvarā́t	ईश्वराभ्याम् īśvarā́bhyām	ईश्वरेभ्यः īśvarébhyaḥ
Genitive	ईश्वरस्य īśvarásya	ईश्वरयोः īśvaráyoḥ	ईश्वराणाम् īśvarā́ṇām
Locative	ईश्वरे īśvaré	ईश्वरयोः īśvaráyoḥ	ईश्वरेषु īśvaréṣu
Notes	¹Vedic

Derived terms

• परमेश्वर (parameśvara, “the supreme being”)
• महेश्वर (maheśvara)
• सुरेश्वर (sureśvara, “a lord of the gods, name of a god, of Indra”)

 

Descendants

Descendants

• Bengali: ঈশ্বর (iśśor)
• Prakrit: 𑀇𑀲𑁆𑀲𑀭 (issara)
  • Punjabi: ਈੱਸਰ੍ (īssar)
• → Gujarati: ઈશ્વર (īśvar)
• → Hindi: ईश्वर (īśvar)
• → Kannada: ಈಶ್ವರ (īśvara)
• → Khmer: ឦស្វរៈ (ʼeisvâréaʼ)
• → Lao: ອີສວນ (ʼī sūan)
• → Malayalam: ഈശ്വരൻ (īśvaraṉ)
• Nepali: ईश्वर (īśwar)
• → Old Javanese: īśwara, śwara
  • → Balinese: ᬰ᭄ᬯᬭ (suara)
• → Punjabi:

  Gurmukhi script: ਈਸ਼ਵਰ (īśavar)

  Shahmukhi script: ایشور (iśvar)

• Sinhalese: ඊශ්වර (īśwara)
• → Tamil: ஈசுவரன் (īcuvaraṉ), ஈசன் (īcaṉ)
• → Telugu: ఈశ్వరి (īśvari), ఈశ్వరుడు (īśvaruḍu)
• → Thai: อิศวร (ì-sǔuan), พระอิศวร
• Urdu: ایشور (iśvar)