समर्थ
Hindi edit
Etymology edit
Borrowed from Sanskrit समर्थ (samartha).
Pronunciation edit
Adjective edit
समर्थ • (samarth) (indeclinable)
References edit
- McGregor, Ronald Stuart (1993) “समर्थ”, in The Oxford Hindi-English Dictionary, London: Oxford University Press
Sanskrit edit
Alternative scripts edit
Alternative scripts
- সমৰ্থ (Assamese script)
- ᬲᬫᬃᬣ (Balinese script)
- সমর্থ (Bengali script)
- 𑰭𑰦𑰨𑰿𑰞 (Bhaiksuki script)
- 𑀲𑀫𑀭𑁆𑀣 (Brahmi script)
- သမရ်္ထ (Burmese script)
- સમર્થ (Gujarati script)
- ਸਮਰ੍ਥ (Gurmukhi script)
- 𑌸𑌮𑌰𑍍𑌥 (Grantha script)
- ꦱꦩꦂꦡ (Javanese script)
- 𑂮𑂧𑂩𑂹𑂟 (Kaithi script)
- ಸಮರ್ಥ (Kannada script)
- សមថ៌ (Khmer script)
- ສມຣ຺ຖ (Lao script)
- സമര്ഥ (Malayalam script)
- ᠰᠠᠮᠠᡵᡨᠠ (Manchu script)
- 𑘭𑘦𑘨𑘿𑘞 (Modi script)
- ᠰᠠᠮᠠᠷᠲᠠ᠋ (Mongolian script)
- 𑧍𑧆𑧈𑧠𑦾 (Nandinagari script)
- 𑐳𑐩𑐬𑑂𑐠 (Newa script)
- ସମର୍ଥ (Odia script)
- ꢱꢪꢬ꣄ꢢ (Saurashtra script)
- 𑆱𑆩𑆫𑇀𑆡 (Sharada script)
- 𑖭𑖦𑖨𑖿𑖞 (Siddham script)
- සමර්ථ (Sinhalese script)
- 𑪁𑩴𑩼 𑪙𑩬 (Soyombo script)
- 𑚨𑚢𑚤𑚶𑚚 (Takri script)
- ஸமர்த² (Tamil script)
- సమర్థ (Telugu script)
- สมรฺถ (Thai script)
- ས་མ་རྠ (Tibetan script)
- 𑒮𑒧𑒩𑓂𑒟 (Tirhuta script)
- 𑨰𑨢𑨫𑩇𑨚 (Zanabazar Square script)
Etymology edit
Compound of सम (sama, “same”) + अर्थ (artha, “aim, purpose”).
Pronunciation edit
Adjective edit
समर्थ • (samartha) stem
- having a similar or suitable aim or object, having proper aim or force, very forcible or adequate, well answering or corresponding to, suitable or fit for (genitive or compound)
- very strong or powerful, competent, capable of, able to, a match for (genitive, dative, locative, infinitive, or compound; rarely accusative, ablative, or pr. p.)
- वराङ्गनासु समर्थ (varā-ṅganāsu sam-artha) — sexually potent
- having the same sense or meaning (= तुल्यार्थ (tulyā-rtha), एकार्थ (ekā-rtha))
- connected in sense, having the same grammatical construction (= सम्बद्धार्थ (sambaddhā-rtha))
Declension edit
| Masculine a-stem declension of समर्थ | |||
|---|---|---|---|
| Nom. sg. | समर्थः (samarthaḥ) | ||
| Gen. sg. | समर्थस्य (samarthasya) | ||
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | समर्थः (samarthaḥ) | समर्थौ (samarthau) | समर्थाः (samarthāḥ) |
| Vocative | समर्थ (samartha) | समर्थौ (samarthau) | समर्थाः (samarthāḥ) |
| Accusative | समर्थम् (samartham) | समर्थौ (samarthau) | समर्थान् (samarthān) |
| Instrumental | समर्थेन (samarthena) | समर्थाभ्याम् (samarthābhyām) | समर्थैः (samarthaiḥ) |
| Dative | समर्थाय (samarthāya) | समर्थाभ्याम् (samarthābhyām) | समर्थेभ्यः (samarthebhyaḥ) |
| Ablative | समर्थात् (samarthāt) | समर्थाभ्याम् (samarthābhyām) | समर्थेभ्यः (samarthebhyaḥ) |
| Genitive | समर्थस्य (samarthasya) | समर्थयोः (samarthayoḥ) | समर्थानाम् (samarthānām) |
| Locative | समर्थे (samarthe) | समर्थयोः (samarthayoḥ) | समर्थेषु (samartheṣu) |
| Feminine ā-stem declension of समर्थ | |||
|---|---|---|---|
| Nom. sg. | समर्था (samarthā) | ||
| Gen. sg. | समर्थायाः (samarthāyāḥ) | ||
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | समर्था (samarthā) | समर्थे (samarthe) | समर्थाः (samarthāḥ) |
| Vocative | समर्थे (samarthe) | समर्थे (samarthe) | समर्थाः (samarthāḥ) |
| Accusative | समर्थाम् (samarthām) | समर्थे (samarthe) | समर्थाः (samarthāḥ) |
| Instrumental | समर्थया (samarthayā) | समर्थाभ्याम् (samarthābhyām) | समर्थाभिः (samarthābhiḥ) |
| Dative | समर्थायै (samarthāyai) | समर्थाभ्याम् (samarthābhyām) | समर्थाभ्यः (samarthābhyaḥ) |
| Ablative | समर्थायाः (samarthāyāḥ) | समर्थाभ्याम् (samarthābhyām) | समर्थाभ्यः (samarthābhyaḥ) |
| Genitive | समर्थायाः (samarthāyāḥ) | समर्थयोः (samarthayoḥ) | समर्थानाम् (samarthānām) |
| Locative | समर्थायाम् (samarthāyām) | समर्थयोः (samarthayoḥ) | समर्थासु (samarthāsu) |
| Neuter a-stem declension of समर्थ | |||
|---|---|---|---|
| Nom. sg. | समर्थम् (samartham) | ||
| Gen. sg. | समर्थस्य (samarthasya) | ||
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | समर्थम् (samartham) | समर्थे (samarthe) | समर्थानि (samarthāni) |
| Vocative | समर्थ (samartha) | समर्थे (samarthe) | समर्थानि (samarthāni) |
| Accusative | समर्थम् (samartham) | समर्थे (samarthe) | समर्थानि (samarthāni) |
| Instrumental | समर्थेन (samarthena) | समर्थाभ्याम् (samarthābhyām) | समर्थैः (samarthaiḥ) |
| Dative | समर्थाय (samarthāya) | समर्थाभ्याम् (samarthābhyām) | समर्थेभ्यः (samarthebhyaḥ) |
| Ablative | समर्थात् (samarthāt) | समर्थाभ्याम् (samarthābhyām) | समर्थेभ्यः (samarthebhyaḥ) |
| Genitive | समर्थस्य (samarthasya) | समर्थयोः (samarthayoḥ) | समर्थानाम् (samarthānām) |
| Locative | समर्थे (samarthe) | समर्थयोः (samarthayoḥ) | समर्थेषु (samartheṣu) |
Descendants edit
- → Thai: สามารถ (sǎa-mâat)
Noun edit
समर्थ • (samartha) stem, m
- a word which has force or meaning, significant word
- the construction or coherence of words in a significant sentence
Declension edit
| Masculine a-stem declension of समर्थ | |||
|---|---|---|---|
| Nom. sg. | समर्थः (samarthaḥ) | ||
| Gen. sg. | समर्थस्य (samarthasya) | ||
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | समर्थः (samarthaḥ) | समर्थौ (samarthau) | समर्थाः (samarthāḥ) |
| Vocative | समर्थ (samartha) | समर्थौ (samarthau) | समर्थाः (samarthāḥ) |
| Accusative | समर्थम् (samartham) | समर्थौ (samarthau) | समर्थान् (samarthān) |
| Instrumental | समर्थेन (samarthena) | समर्थाभ्याम् (samarthābhyām) | समर्थैः (samarthaiḥ) |
| Dative | समर्थाय (samarthāya) | समर्थाभ्याम् (samarthābhyām) | समर्थेभ्यः (samarthebhyaḥ) |
| Ablative | समर्थात् (samarthāt) | समर्थाभ्याम् (samarthābhyām) | समर्थेभ्यः (samarthebhyaḥ) |
| Genitive | समर्थस्य (samarthasya) | समर्थयोः (samarthayoḥ) | समर्थानाम् (samarthānām) |
| Locative | समर्थे (samarthe) | समर्थयोः (samarthayoḥ) | समर्थेषु (samartheṣu) |
Noun edit
समर्थ • (samartha) stem, n
- ability, competence (compare समर्थयुक्त (sam-artha-yukta))
- conception, intelligibility (compare दुह्समर्थ (duh-sam-artha)
Declension edit
| Neuter a-stem declension of समर्थ | |||
|---|---|---|---|
| Nom. sg. | समर्थम् (samartham) | ||
| Gen. sg. | समर्थस्य (samarthasya) | ||
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | समर्थम् (samartham) | समर्थे (samarthe) | समर्थानि (samarthāni) |
| Vocative | समर्थ (samartha) | समर्थे (samarthe) | समर्थानि (samarthāni) |
| Accusative | समर्थम् (samartham) | समर्थे (samarthe) | समर्थानि (samarthāni) |
| Instrumental | समर्थेन (samarthena) | समर्थाभ्याम् (samarthābhyām) | समर्थैः (samarthaiḥ) |
| Dative | समर्थाय (samarthāya) | समर्थाभ्याम् (samarthābhyām) | समर्थेभ्यः (samarthebhyaḥ) |
| Ablative | समर्थात् (samarthāt) | समर्थाभ्याम् (samarthābhyām) | समर्थेभ्यः (samarthebhyaḥ) |
| Genitive | समर्थस्य (samarthasya) | समर्थयोः (samarthayoḥ) | समर्थानाम् (samarthānām) |
| Locative | समर्थे (samarthe) | समर्थयोः (samarthayoḥ) | समर्थेषु (samartheṣu) |
Descendants edit
- → Telugu: సమర్థుడు (samarthuḍu)
References edit
- Monier Williams (1899) “समर्थ”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 1156.