समर्थ

Hindi

Etymology

Borrowed from Sanskrit समर्थ (samartha).

Pronunciation

• (Delhi) IPA^(key): /sə.məɾt̪ʰ/, [sɐ.mɐɾt̪ʰ]

Adjective

समर्थ • (samarth) (indeclinable)

1. capable, able, adept

   Synonyms: सक्षम (sakṣam), योग्य (yogya), क़ाबिल (qābil)

2. powerful, strong

   Synonyms: शक्तिशाली (śaktiśālī), ताक़तवर (tāqatvar)

References

• McGregor, Ronald Stuart (1993) “समर्थ”, in The Oxford Hindi-English Dictionary, London: Oxford University Press

Sanskrit

Alternative scripts

Alternative scripts

• সমৰ্থ (Assamese script)
• ᬲᬫᬃᬣ (Balinese script)
• সমর্থ (Bengali script)
• 𑰭𑰦𑰨𑰿𑰞 (Bhaiksuki script)
• 𑀲𑀫𑀭𑁆𑀣 (Brahmi script)
• သမရ်္ထ (Burmese script)
• સમર્થ (Gujarati script)
• ਸਮਰ੍ਥ (Gurmukhi script)
• 𑌸𑌮𑌰𑍍𑌥 (Grantha script)
• ꦱꦩꦂꦡ (Javanese script)
• 𑂮𑂧𑂩𑂹𑂟 (Kaithi script)
• ಸಮರ್ಥ (Kannada script)
• សមថ៌ (Khmer script)
• ສມຣ຺ຖ (Lao script)
• സമര്ഥ (Malayalam script)
• ᠰᠠᠮᠠᡵᡨᠠ (Manchu script)
• 𑘭𑘦𑘨𑘿𑘞 (Modi script)
• ᠰᠠᠮᠠᠷᠲᠠ᠋ (Mongolian script)
• 𑧍𑧆𑧈𑧠𑦾 (Nandinagari script)
• 𑐳𑐩𑐬𑑂𑐠 (Newa script)
• ସମର୍ଥ (Odia script)
• ꢱꢪꢬ꣄ꢢ (Saurashtra script)
• 𑆱𑆩𑆫𑇀𑆡 (Sharada script)
• 𑖭𑖦𑖨𑖿𑖞 (Siddham script)
• සමර්‍ථ (Sinhalese script)
• 𑪁𑩴𑩼 𑪙𑩬 (Soyombo script)
• 𑚨𑚢𑚤𑚶𑚚 (Takri script)
• ஸமர்த² (Tamil script)
• సమర్థ (Telugu script)
• สมรฺถ (Thai script)
• ས་མ་རྠ (Tibetan script)
• 𑒮𑒧𑒩𑓂𑒟 (Tirhuta script)
• 𑨰𑨢𑨫𑩇𑨚 (Zanabazar Square script)

Etymology

Compound of सम (sama, “same”) +‎ अर्थ (artha, “aim, purpose”).

Pronunciation

• (Vedic) IPA^(key): /sɐ.mɐɾ.tʰɐ/
• (Classical Sanskrit) IPA^(key): /s̪ɐˈmɐɾ.t̪ʰɐ/

Adjective

समर्थ • (samartha) stem

1. having a similar or suitable aim or object, having proper aim or force, very forcible or adequate, well answering or corresponding to, suitable or fit for (genitive or compound)
2. very strong or powerful, competent, capable of, able to, a match for (genitive, dative, locative, infinitive, or compound; rarely accusative, ablative, or pr. p.)

   वराङ्गनासु समर्थ (varā-ṅganāsu sam-artha) — sexually potent

3. having the same sense or meaning (= तुल्यार्थ (tulyā-rtha), एकार्थ (ekā-rtha))
4. connected in sense, having the same grammatical construction (= सम्बद्धार्थ (sambaddhā-rtha))

Declension

Masculine a-stem declension of समर्थ
Nom. sg.	समर्थः (samarthaḥ)
Gen. sg.	समर्थस्य (samarthasya)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	समर्थः (samarthaḥ)	समर्थौ (samarthau)	समर्थाः (samarthāḥ)
Vocative	समर्थ (samartha)	समर्थौ (samarthau)	समर्थाः (samarthāḥ)
Accusative	समर्थम् (samartham)	समर्थौ (samarthau)	समर्थान् (samarthān)
Instrumental	समर्थेन (samarthena)	समर्थाभ्याम् (samarthābhyām)	समर्थैः (samarthaiḥ)
Dative	समर्थाय (samarthāya)	समर्थाभ्याम् (samarthābhyām)	समर्थेभ्यः (samarthebhyaḥ)
Ablative	समर्थात् (samarthāt)	समर्थाभ्याम् (samarthābhyām)	समर्थेभ्यः (samarthebhyaḥ)
Genitive	समर्थस्य (samarthasya)	समर्थयोः (samarthayoḥ)	समर्थानाम् (samarthānām)
Locative	समर्थे (samarthe)	समर्थयोः (samarthayoḥ)	समर्थेषु (samartheṣu)

Feminine ā-stem declension of समर्थ
Nom. sg.	समर्था (samarthā)
Gen. sg.	समर्थायाः (samarthāyāḥ)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	समर्था (samarthā)	समर्थे (samarthe)	समर्थाः (samarthāḥ)
Vocative	समर्थे (samarthe)	समर्थे (samarthe)	समर्थाः (samarthāḥ)
Accusative	समर्थाम् (samarthām)	समर्थे (samarthe)	समर्थाः (samarthāḥ)
Instrumental	समर्थया (samarthayā)	समर्थाभ्याम् (samarthābhyām)	समर्थाभिः (samarthābhiḥ)
Dative	समर्थायै (samarthāyai)	समर्थाभ्याम् (samarthābhyām)	समर्थाभ्यः (samarthābhyaḥ)
Ablative	समर्थायाः (samarthāyāḥ)	समर्थाभ्याम् (samarthābhyām)	समर्थाभ्यः (samarthābhyaḥ)
Genitive	समर्थायाः (samarthāyāḥ)	समर्थयोः (samarthayoḥ)	समर्थानाम् (samarthānām)
Locative	समर्थायाम् (samarthāyām)	समर्थयोः (samarthayoḥ)	समर्थासु (samarthāsu)

Neuter a-stem declension of समर्थ
Nom. sg.	समर्थम् (samartham)
Gen. sg.	समर्थस्य (samarthasya)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	समर्थम् (samartham)	समर्थे (samarthe)	समर्थानि (samarthāni)
Vocative	समर्थ (samartha)	समर्थे (samarthe)	समर्थानि (samarthāni)
Accusative	समर्थम् (samartham)	समर्थे (samarthe)	समर्थानि (samarthāni)
Instrumental	समर्थेन (samarthena)	समर्थाभ्याम् (samarthābhyām)	समर्थैः (samarthaiḥ)
Dative	समर्थाय (samarthāya)	समर्थाभ्याम् (samarthābhyām)	समर्थेभ्यः (samarthebhyaḥ)
Ablative	समर्थात् (samarthāt)	समर्थाभ्याम् (samarthābhyām)	समर्थेभ्यः (samarthebhyaḥ)
Genitive	समर्थस्य (samarthasya)	समर्थयोः (samarthayoḥ)	समर्थानाम् (samarthānām)
Locative	समर्थे (samarthe)	समर्थयोः (samarthayoḥ)	समर्थेषु (samartheṣu)

Descendants

• → Thai: สามารถ (sǎa-mâat)

Noun

समर्थ • (samartha) stem, m

1. a word which has force or meaning, significant word
2. the construction or coherence of words in a significant sentence

Declension

Masculine a-stem declension of समर्थ
Nom. sg.	समर्थः (samarthaḥ)
Gen. sg.	समर्थस्य (samarthasya)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	समर्थः (samarthaḥ)	समर्थौ (samarthau)	समर्थाः (samarthāḥ)
Vocative	समर्थ (samartha)	समर्थौ (samarthau)	समर्थाः (samarthāḥ)
Accusative	समर्थम् (samartham)	समर्थौ (samarthau)	समर्थान् (samarthān)
Instrumental	समर्थेन (samarthena)	समर्थाभ्याम् (samarthābhyām)	समर्थैः (samarthaiḥ)
Dative	समर्थाय (samarthāya)	समर्थाभ्याम् (samarthābhyām)	समर्थेभ्यः (samarthebhyaḥ)
Ablative	समर्थात् (samarthāt)	समर्थाभ्याम् (samarthābhyām)	समर्थेभ्यः (samarthebhyaḥ)
Genitive	समर्थस्य (samarthasya)	समर्थयोः (samarthayoḥ)	समर्थानाम् (samarthānām)
Locative	समर्थे (samarthe)	समर्थयोः (samarthayoḥ)	समर्थेषु (samartheṣu)

Noun

समर्थ • (samartha) stem, n

1. ability, competence (compare समर्थयुक्त (sam-artha-yukta))
2. conception, intelligibility (compare दुह्समर्थ (duh-sam-artha)

Declension

Neuter a-stem declension of समर्थ
Nom. sg.	समर्थम् (samartham)
Gen. sg.	समर्थस्य (samarthasya)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	समर्थम् (samartham)	समर्थे (samarthe)	समर्थानि (samarthāni)
Vocative	समर्थ (samartha)	समर्थे (samarthe)	समर्थानि (samarthāni)
Accusative	समर्थम् (samartham)	समर्थे (samarthe)	समर्थानि (samarthāni)
Instrumental	समर्थेन (samarthena)	समर्थाभ्याम् (samarthābhyām)	समर्थैः (samarthaiḥ)
Dative	समर्थाय (samarthāya)	समर्थाभ्याम् (samarthābhyām)	समर्थेभ्यः (samarthebhyaḥ)
Ablative	समर्थात् (samarthāt)	समर्थाभ्याम् (samarthābhyām)	समर्थेभ्यः (samarthebhyaḥ)
Genitive	समर्थस्य (samarthasya)	समर्थयोः (samarthayoḥ)	समर्थानाम् (samarthānām)
Locative	समर्थे (samarthe)	समर्थयोः (samarthayoḥ)	समर्थेषु (samartheṣu)

Descendants

• → Telugu: సమర్థుడు (samarthuḍu)

References

• Monier Williams (1899) “समर्थ”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 1156.