badacz

Masurian

Etymology

Inherited from Old Polish badać. By surface analysis, bószcz +‎ -acz.

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈbadat͡ʃ/
• Rhymes: -adat͡ʃ
• Syllabification: ba‧dacz

Verb

badacz impf

1. (transitive) to check, to probe, to examine (to learn more about using one's senses)
2. (transitive) to examine (to learn about systematically)
3. (transitive, medicine) to test, to probe (to check the medical state of a patient or have one's own medical state checked)
4. (reflexive with szie) to find out, to discover

Further reading

• Zofia Stamirowska (1987-2024) “badać, badać się”, in Anna Basara, editor, Słownik gwar Ostródzkiego, Warmii i Mazur‎^[1], volume 1, Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, →ISBN, pages 142-143

Old Polish

Etymology

From badać +‎ -acz. First attested in the 15th century.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /badat͡ʃ/
• IPA^(key): (15^th CE) /badat͡ʃ/

Noun

badacz m animacy unattested

1. (attested in Greater Poland) examiner, inquisitor, investigator
   • 1916 [second half of the 15th century], Stanisław Słoński, editor, Psałterz puławski‎^[2], Greater Poland, page 7 arg:

     Krystus yest badacz wszego somnyenya

     [Krystus jest badacz wszego sąmnienia]

2. diviner, fortune teller
   • 1874-1891 [Middle of the 15th century], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{[3], [4], [5]}, volume XXIV, page 342:

     Badaczye ad divinatores

     [Badacze ad divinatores]

3. gorer
   • 1901 [15th century], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 17:

     Badacz cornupeta (quodsi bos cornupeta fuerit... occideritque virum aut mulierem..., lapidibus obruetur Ex 21, 29)

     [Badacz cornupeta (quodsi bos cornupeta fuerit... occideritque virum aut mulierem..., lapidibus obruetur Ex 21, 29)]

Related terms

noun

• badanie

 

verb

• badać

 

Descendants

• Polish: badacz
• Silesian: badŏcz

References

• B. Sieradzka-Baziur, editor (2011–2015), “badacz”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

Etymology

Inherited from Old Polish badacz. By surface analysis, badać +‎ -acz.

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈba.dat͡ʂ/
• (Middle Polish) IPA^(key): /ˈba.dat͡ʂ/

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -adat͡ʂ
• Syllabification: ba‧dacz

Noun

badacz m pers (female equivalent badaczka)

1. researcher

   Synonyms: naukowiec, uczony

2. (Middle Polish) spy; investigator; agent

Declension

Declension of badacz

	singular	plural
nominative	badacz	badacze
genitive	badacza	badaczy
dative	badaczowi	badaczom
accusative	badacza	badaczy
instrumental	badaczem	badaczami
locative	badaczu	badaczach
vocative	badaczu	badacze

Related terms

adjective

• badawczy

 

adverb

• badawczo

 

nouns

• badana
• badanie
• badany
• badawczość

 

verbs

• badać
• pobadać
• przebadać
• wybadać
• wybadywać
• zbadać

 

Further reading

• badacz in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• badacz in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “badacz”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Paweł Kupiszewski (19.07.2019) “BADACZ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century]
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “badacz”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “badacz”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1900), “badacz”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 1, Warsaw, page 81
• badacz in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego