Old Armenian

edit

Etymology

edit

The root is ել- (el-), of uncertain origin, +‎ -ան- (-an-). Usually compared to Ancient Greek ἐλεύσομαι (eleúsomai, to come, go). Note also Aghwan 𐔴𐔾𐕒𐕡𐕎 (elun, journey).

Verb

edit

ելանեմ (elanem)  (aorist indicative ելի)

  1. (intransitive) to go out, to go from the inside to the outside, to exit
    ելանել ի ցամաքelanel i cʻamakʻto disembark
    ելանել յորջոյelanel yorǰoyto dislodge
    յոգւոց ելանելyogwocʻ elanelto sigh
    ի գլուխ, ի լրումն ելանելi glux, i lrumn elanelto be ended, finished
    ելանել ի կենաց, ի կենցաղոյսelanel i kenacʻ, i kencʻałoysto make one's exit from this world, to depart this life, to die, to decease; to become defunct
    ելանել ի հիւանդութենէelanel i hiwandutʻenēto recover
    ելանել զհետ ուրուքelanel zhet urukʻto pursue, to give chase
    ելանել զմիմեամբքelanel zmimeambkʻto concur; to surpass
    յաչաց ելանելyačʻacʻ elanelto render oneself hateful or odious, to fall in disgrace
    ելանել ըստ չափelanel əst čʻapʻto pass beyond, to exceed
    ելանել կուսին ըստ չափelanel kusin əst čʻapʻto pass the flower of her youth
    ելանել ըստ ձեռն, ընդ իշխանութիւն ուրուքelanel əst jeṙn, ənd išxanutʻiwn urukʻto revolt, to rebel, to rise up against
    ելանել ըստ քաղաքն, ըստ դուռն քաղաքինelanel əst kʻałakʻn, əst duṙn kʻałakʻinto leave the city
    ելանել ընդ առաջelanel ənd aṙaǰto meet, to go out to meet
    ելանել ի պատերազմelanel i paterazmto go to battle
    ի յորս ելանելi yors elanelto go hunting
    ընդ հակառակս ելանելənd hakaṙaks elanelto oppose oneself to, to resist
    ելանել ընդ ինչelanel ənd inčʻto occupy oneself, to dedicate oneself to
    ի չարեաց ի չարիս ելինi čʻareacʻ i čʻaris elinfrom one perverseness they passed to another
    յայլոց յայլ ճառս ելանելyaylocʻ yayl čaṙs elanelto pass from one subject of discourse to another
    ընդ գին ելանելənd gin elanelto buy, to traffic
    ելանել ի սիրտelanel i sirtto think, to conceive an idea; to hope
    զարդարիլ եւ ընդ ոսկի ելանելzardaril ew ənd oski elanelto clothe or adorn oneself with golden apparel
    ելանել իմիք յայգelanel imikʻ yaygto remain, to rest over for the next day
    անմասն, դատարկ ելանելanmasn, datark elanelto have no part, to be excluded
    օրհեալ լիցիս դու յելանել եւ ի մտանել քումōrheal licʻis du yelanel ew i mtanel kʻum(blessed be thy going out and coming in), God be with you, good luck to you
  2. (intransitive) to be born, to take rise, to be produced, to proceed, to emanate, to flow from, to derive
  3. (intransitive) to ascend, to go to a higher place; to mount
    ելանէ արեգակնelanē aregaknthe sun rises or begins to appear on the horizon
    ելանել ի վերelanel i verto reascend
    ելանել աքաղաղի ի վերայ մարւոյնelanel akʻałałi i veray marwoynto tread the hen (of a cock)
    ելանել ի վերայ մատակիelanel i veray matakito cover a mare, a bitch
    ելանել ընդ սուր, զէնսelanel ənd sur, zēnsto commit suicide, to run oneself through with a sword
    ի պատիւ ելանելi patiw elanelto exalt or raise oneself to honour
    ելանել յանկողինս ուրուքelanel yankołins urukʻto commit adultery; to seduce
    ելանել ի նաւelanel i nawto embark a ship
    ելանել ի կառսelanel i kaṙsto mount in carriage
    ելանել ի ձիelanel i jito mount on horseback
    ելանել յանկողինս մահճացelanel yankołins mahčacʻto go to bed
    ելանել յաջողութեան գործոյն ի եռս ուրուքelanel yaǰołutʻean gorcoyn i eṙs urukʻto progress, to succeed, to promote an affair by another person's means
  4. (intransitive) to agree, to be proper and suitable
  5. (intransitive) to become renowned, celebrated (of a name)
  6. (intransitive) to happen, to occur

Conjugation

edit

Derived terms

edit

Descendants

edit
  • Armenian: ելնել (elnel)

References

edit
  • Petrosean, Matatʻeay (1879) “ելանեմ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
  • Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “ելանեմ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
  • Ačaṙean, Hračʻeay (1971–1979) “ել”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press
  • Martirosyan, Hrach (2010) Etymological Dictionary of the Armenian Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 8), Leiden and Boston: Brill, page 248